Đây là cơ sở để động viên mọi lực lượng phương tiện, cơ sở vật chất, động viên tinh thần cho tác chiến phòng thủ và thực hiện nghệ thuật quân sự toàn dân đánh giặc. Thế trận lòng dân luôn là chỗ dựa vững chắc, là niềm tin cho cán bộ, chiến sĩ vượt qua mọi khó khăn, thử thách, đứng vững trước những khó khăn, thử thách của tác chiến phòng thủ chiến lược và cả cuộc chiến tranh.
Thế trận lòng dân trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc cũng chính là thế trận trong đó nhân dân không chỉ là lực lượng ủng hộ, mà thực sự là chủ thể đông đảo nhất và mấu chốt nhất, không chỉ đóng góp sức người, sức của vào tiềm lực, sức mạnh quân sự nhà nước, mà còn trực tiếp tham gia hoạt động phòng thủ dân sự, phục vụ chiến đấu và vũ trang chiến đấu, tạo sức mạnh chiến tranh nhân dân nhiều tầng và rộng khắp.
Để xây dựng thế trận lòng dân đáp ứng đòi hỏi của thời kỳ đầu chiến tranh, nhất thiết phải gắn phát triển kinh tế - xã hội với củng cố quốc phòng - an ninh, các chủ trương, chính sách được đề ra phải xuất phát từ nhu cầu, nguyện vọng, lợi ích của nhân dân, đồng thời tạo thuận lợi cho nhân dân thực hiện. Mỗi người dân phải thực sự thấm nhuần sâu sắc rằng bảo vệ Tổ quốc ngày nay luôn có sự gắn kết giữa bảo vệ độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ chế độ chính trị và nền tảng kinh tế - xã hội với bảo vệ tính mạng, tài sản, cuộc sống lao động hòa bình cùng những giá trị nhân văn của người dân.
Việc hiện thực hóa ý chí, nguyện vọng và lợi ích của nhân dân trong đường lối quân sự, việc huy động mọi tiềm lực to lớn của nhân dân ngay từ ngày đầu chiến tranh,... luôn gắn với các chính sách xã hội nhằm bồi dưỡng sức dân và nâng cao dân trí ngay từ thời bình cũng như xuyên suốt quá trình tiến hành chiến tranh.
Ngay từ thời bình, cần đặc biệt chỉ đạo, tổ chức, thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội gắn với quan tâm thực sự và có những biện pháp tích cực nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, đồng thời làm tốt công tác chính sách xã hội và chính sách với các lực lượng vũ trang. Cần phải luôn quan tâm xây dựng, củng cố tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể từ trung ương đến cơ sở thực sự vững mạnh, hoạt động có chất lượng, hiệu quả.
Trong đó, cần đặc biệt quan tâm củng cố cơ sở chính trị - xã hội ở những địa bàn trọng điểm, xung yếu; nơi cơ sở chính trị - xã hội yếu kém, còn tồn đọng những vấn đề phức tạp về dân tộc, tôn giáo do lịch sử để lại; nơi có những nhân tố nội sinh dễ xảy ra bất ổn chính trị, trật tự an toàn xã hội. Cùng với việc tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho các lực lượng vũ trang về nghĩa vụ, trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc, cần đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động quần chúng. nhất là nâng cao ý thức quốc phòng của người dân.
Khi có tình huống chiến tranh, cần khẩn trương điều chỉnh tổ chức cán bộ, kiện toàn tổ chức đảng, chính quyền và hệ thống chính trị các cấp, chuyển trọng tâm công tác sang nhiệm vụ chuẩn bị đất nước, chuẩn bị địa phương sẵn sàng đánh địch tiến công xâm lược. Đặc biệt, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động giáo dục các tầng lớp nhân dân nhận rõ âm mưu, thủ đoạn tiến hành chiến tranh của địch, xây dựng lòng tin, củng cố quyết tâm chiến đấu cho lực lượng vũ trang và nhân dân.
Việc phát huy quyền làm chủ thực sự của quần chúng nhân dân phải gắn chặt với xây dựng, nâng cao ý thức trách nhiệm của nhân dân trong việc tích cực tham gia các hoạt động chiến đấu, phục vụ chiến đấu và đấu tranh bảo vệ địa phương. Đồng thời, ngay trong điều kiện ác liệt của thời kỳ đầu chiến tranh, cần tiếp tục xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, tổ chức cho nhân dân kiên định đấu tranh phòng, chống, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn, hoạt động chống phá, chia rẽ, phá hoại của địch; củng cố lòng tin của nhân dân với Đảng, với chính quyền, tin tưởng, yêu mến chế độ, ủng hộ, giúp đỡ lực lượng vũ trang,... Chỉ có như vậy thì thế trận lòng dân của ta mới đủ sức vượt qua thử thách của thời kỳ đầu chiến tranh, đồng thời liên tục phát triển rộng khắp, bền vững làm điểm tựa vững chắc thực hiện các mục tiêu chiến lược của chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.
