1. Vai trò của Nhân dân trong phòng chống tham nhũng, tiêu cực
Những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã thực hiện nhiều chủ trương, đề ra các giải pháp phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, đã thu được một số kết quả nhất định góp phần thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới đất nước. Tuy nhiên, tình hình tham nhũng vẫn diễn ra nghiêm trọng gây bức xúc trong dư luận xã hội đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân phải đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng.
Trong cuộc đấu tranh này, Nhân dân giữ một vai trò hết sức quan trọng. Bởi Nhân dân là người chủ của xã hội, tham gia ngày càng tích cực vào công tác kiểm tra, giám sát việc xây dựng các quy chế, quy định ở cơ sở, địa phương. Nhân dân tham gia tích cực, chủ động vào công tác thanh tra Nhân dân, góp phần quan trọng trong việc phát hiện ra các vụ việc tham nhũng, tiêu cực, ổn định tình hình cơ sở. Nhân dân cũng tích cực tham gia đóng góp ý kiến với Đảng, Nhà nước về những vấn đề phát triển kinh tế - xã hội cũng như vấn đề có liên quan đến tham nhũng, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thông qua các cơ quan dân cử. Nhân dân đã và đang tham gia đóng góp ý kiến với Đảng và Nhà nước về chủ trương, chính sách, pháp luật, về phương hướng nhiệm vụ, mục tiêu, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương, góp ý kiến về hoạt động của Hội đồng Nhân dân các cấp, về lựa chọn ứng cử viên Hội đồng Nhân dân, về nhân sự đại hội Đảng, đoàn thể ở cơ sở...
Có thể nói, đây thực sự là những hoạt động chính trị nhằm mở rộng quyền làm chủ cho Nhân dân vì vậy đã thu hút đông đảo các tầng lớp Nhân dân tham gia. Đồng thời, Nhân dân cũng tham gia ngày càng có hiệu quả vào quá trình giám sát hoạt động của Hội đồng Nhân dân, Uỷ ban Nhân dân các cấp, của đại biểu Hội đồng Nhân dân, cán bộ, đảng viên; giám sát kiểm tra việc thu chi các quỹ, quản lý và sử dụng đất đai, xây dựng và nghiệm thu, quyết toán công trình từ nguồn vốn do Nhân dân đóng góp. Ngoài việc đóng góp ý kiến trực tiếp với cán bộ, đảng viên ở các cấp, ngành, Nhân dân còn gửi thông tin, đơn thư đến các cơ quan chức năng, cơ quan báo chí, truyền thông ở trung ương và địa phương góp ý, phát hiện những sai phạm về kinh tế, tham nhũng, tiêu cực. Trên cơ sở đó, Đảng và Nhà nước ta đã chỉ đạo các cấp, các ngành và các đoàn thể quần chúng khẩn trương chấn chỉnh, kiện toàn, củng cố công tác tiếp dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân. Đặc biệt hầu hết các cơ quan, đơn vị, địa phương đều đã bố trí cán bộ, phương tiện, trụ sở tiếp công dân cũng như rà soát, bổ sung hoặc xây dựng các quy chế, quy định nhằm khắc phục tình trạng gây phiền hà, sách nhiễu; phân công lãnh đạo phụ trách; một số nơi có hòm thư góp ý để thu thập ý kiến của Nhân dân.
Luật phòng chống tham nhũng, tiêu cực đã chỉ rõ các hành vi bị coi là tham nhũng; quy định trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đơn vị và doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài Nhà nước trong phòng chống tham nhũng, tiêu cực, mặt khác cũng đã đưa ra các giải pháp phòng ngừa và phát hiện tham nhũng, theo đó có các giải pháp lớn, quy định: Công khai, minh bạch về tổ chức, hoạt động của cơ quan, tổ chức đơn vị; xây dựng, ban hành và thực hiện định mức, tiêu chuẩn, chế độ trong cơ quan, tổ chức, đơn vị; thực hiện quy tắc ứng xử của người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức đơn vị; chuyển đổi vị trí công tác của cán bộ, công chức, viên chức; cải cách hành chính, ứng dụng khoa học, công nghệ trong quản lý và thanh toán không dùng tiền mặt; kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ quyền hạn trong cơ quan, tổ chức đơn vị. Về phát hiện tham nhũng, Luật phòng chống tham nhũng, tiêu cực cũng đưa ra 3 giải pháp cụ thể, đó là: Quy định về công tác kiểm tra, tự kiểm tra của cơ quan, tổ chức đơn vị; quy định về phát hiện tham nhũng thông qua hoạt động giám sát, thanh tra, kiểm toán; quy định về phản ánh, tố cáo, báo cáo về hành vi tham nhũng của các cá nhân, tổ chức. Trong các biện pháp phát hiện tham nhũng, có những biện pháp phát hiện thông qua các hoạt động mang tính chuyên môn của các cơ quan chức năng, như hoạt động thanh tra, kiểm toán, điều tra... hoặc phát hiện tham nhũng thông qua hoạt động giám sát của các cơ quan dân cử, đại biểu dân cử mang tính nguyên tắc thì còn có biện pháp phát hiện tham nhũng mang tính xã hội nhưng rất hiệu quả, đó là thông qua phản ánh, tố cáo, tố giác về hành vi tham nhũng của Nhân dân và công luận. Trong đó Nhân dân bao gồm cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thông qua việc thực hiện quyền tố cáo của công dân được quy định trong Hiến pháp và các văn bản pháp luật của Nhà nước (Luật Tố cáo năm 2018).
Theo đó, quyền tố cáo của cá nhân, công dân được quy định như sau: Nếu phát hiện có hành vi vi phạm pháp luật hoặc hành vi tham nhũng, mọi cá nhân, công dân có quyền phản ánh, tố cáo, tố giác báo tin cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về hành vi vi phạm pháp luật, tham nhũng của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào và được bảo vệ, khen thưởng theo quy định của pháp luật; Nhân dân cũng có quyền kiến nghị với cơ quan Nhà nước hoàn thiện pháp luật và giám sát việc thực hiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Khi thực hiện quyền tố cáo, Nhân dân không chỉ nhằm mục đích bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình mà còn bảo vệ lợi ích của Nhà nước; quyền, lợi ích của cơ quan, tổ chức và cá nhân khác bị hành vi phạm pháp luật nói chung và hành vi tham nhũng nói riêng xâm hại đến. Vì vậy, trong công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đầy khó khăn, phức tạp này nếu Nhân dân nhận thức được chống tham nhũng là “chống giặc nội xâm” từ đó họ có tinh thần kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng thì đây sẽ là lực lượng to lớn nhất, giúp cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong việc phát hiện, đấu tranh ngăn chặn các hành vi tham nhũng.
2. Những kết quả đạt được trong phát huy vai trò của Nhân dân trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở Việt Nam hiện nay
Thực tế công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực những năm qua cho thấy phần nhiều các vụ việc tham nhũng, hành vi tham nhũng được phát hiện, phanh phui, từ những đơn thư phản ánh, tố cáo, tố giác của Nhân dân và những nguồn tin phản ánh trên các phương tiện thông tin đại chúng và mạng xã hội. Sau khi Luật phòng, chống tham nhũng, tiêu cực năm 2018 được ban hành đến nay (thay thế Luật phòng, chống tham nhũng, tiêu cực năm 2005), các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đã tiếp nhận hàng chục ngàn đơn của Nhân dân và nguồn tin của báo chí phản ánh, tố cáo, tố giác về tham nhũng; nội dung đơn thư phản ánh, tố cáo, tố giác của Nhân dân về hành vi tham nhũng, tập trung ở một số các lĩnh vực: Quản lý sử dụng đất đai; đầu tư xây dựng cơ bản; tài chính, ngân hàng; quản lý, sử dụng tài sản công, mua sắm vật tư thiết bị; buôn lậu và gian lận thương mại...
Do tính chất phức tạp của hành vi tham nhũng, phần lớn là những người có chức vụ, quyền hạn bằng những thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt “thiên biến, vạn hóa” lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để vụ lợi nên rất khó phát hiện nếu không có sự tố cáo, tố giác của Nhân dân, phản ánh của báo chí thì các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cũng rất khó khăn trong việc phát hiện đấu tranh xử lý. Theo báo cáo của Thanh tra Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, năm 2020 các cơ quan hành chính Nhà nước đã tiếp nhận gần 30.000 đơn thư khiếu nại, tố cáo của Nhân dân về hành vi tham nhũng, các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đã thụ lý giải quyết 24.275 vụ việc đạt 83,5%, kết quả giải quyết đã thu hồi cho Nhà nước và các tập thể, cá nhân 42,1 tỷ đồng và 72,7 ha đất, kiến nghị xử lý 541 người, đã chuyển cơ quan điều tra 12 vụ và 13 đối tượng có dấu hiệu phạm tội tham nhũng. Về xử lý tội phạm tham nhũng, riêng lực lượng công an Nhân dân đã khởi tố điều tra 508 vụ, 1.186 bị can tội tham nhũng (tăng 15 vụ, 58 bị can so với cùng kỳ năm 2019). Đáng chú ý, trong số các đối tượng có hành vi tham nhũng bị xử lý về hành chính và hình sự có nhiều cán bộ, đảng viên bị kỷ luật, thậm chí bị truy tố trước pháp luật trong đó có những người là cán bộ cao cấp, giữ chức vụ quan trọng trong bộ máy của Đảng, Nhà nước và sỹ quan cao cấp lực lượng vũ trang.
Những phản ánh, tố cáo, tố giác của Nhân dân và công luận đã giúp cho cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phát hiện xử lý hàng nghìn vụ việc tham nhũng như đã nêu trên góp phần ngăn chặn, hạn chế và từng bước đẩy lùi tình trạng tham nhũng đang diễn ra hiện nay. Tuy nhiên, việc tố cáo, tố giác của Nhân dân vẫn còn nhiều hạn chế, chưa phát huy mạnh mẽ được vai trò tích cực của Nhân dân tham gia vào cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực, nhất là việc bảo vệ người tố cáo tham nhũng. Mặc dù nội dung này được quy định rất cụ thể trong Luật Tố cáo nhưng trên thực tế thì nội dung tố cáo tham nhũng do người tố cáo gửi đến các cơ quan Nhà nước đôi khi vẫn bị lộ lọt, thậm chí thông tin về người tố cáo cũng bị tiết lộ, để đối tượng bị tố cáo biết được danh tính người tố cáo, nội dung tố cáo mình từ đó đối phó bằng nhiều hình thức khác nhau như mua chuộc người tố cáo, trù dập, trả thù, thuê xã hội đen xử lý. Mặt khác một số người trong cơ quan có thẩm quyền đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực vì nhiều lý do khác nhau còn nể nang, e dè, nên khi nhận được đơn thư tố cáo, tố giác của Nhân dân chưa khẩn trương kiểm tra xác minh, xử lý để đối tượng bị tố cáo tham nhũng có thời gian tiêu hủy tài liệu, chứng cứ, xóa dấu vết, hợp thức hóa hành vi tham nhũng nên nhiều vụ việc khi kiểm tra, xác minh thì kết luận tố cáo không có căn cứ hoặc tố cáo sai làm cho người tố cáo thất vọng, chán nản. Ngoài ra có một số trường hợp kết luận tố cáo đúng nhưng khi xử lý thì bao che, không nghiêm minh, không công khai làm mất niềm tin của Nhân dân. Bên cạnh đó, việc khen thưởng đối với người tố cáo chủ yếu về mặt tinh thần, chưa có mức khen thưởng bằng vật chất một cách thỏa đáng nên cũng chưa động viên được sự tham gia tích cực của Nhân dân vào cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực.
3. Các nhóm giải pháp nhằm phát huy vai trò của Nhân dân trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực
3.1. Nhóm giải pháp phát huy vai trò của nhân dân trong phòng chống tham nhũng, tiêu cực
Thứ nhất, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng
Muốn thực hiện tốt giải pháp này trước hết cần xây dựng và tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân trên cơ sở hoàn thiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước, nguyện vọng và lợi ích của nhân dân, nâng cao đời sống nhân dân, nhất là quan tâm tới những vấn đề mà công nhân, nông dân, đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa đang gặp nhiều khó khăn. Các tổ chức Đảng, chính quyền, cán bộ, đảng viên phải làm tốt công tác vận động nhân dân ở cơ sở, lắng nghe ý kiến của nhân dân, giải quyết khó khăn, xử lý kịp thời các mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân, điều hòa lợi ích của các tầng lớp dân cư, các vùng miền và các lĩnh vực.
Xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách, thiết chế thực hiện dân chủ hoá đời sống xã hội, đảm bảo và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, các cơ quan có trách nhiệm phải giải trình, bảo đảm tính minh bạch, sự tham gia rộng rãi của nhân dân trong quá trình xây dựng trước khi ban hành. Một mặt, tôn trọng lắng nghe ý kiến đóng góp của nhân dân nhưng phải phân tích mức độ đúng, sai của những ý kiến đó; mặt khác, phải bảo vệ người đã có ý kiến phát hiện những sai trái của cán bộ, công chức.
Vì vậy, các cấp uỷ Đảng, chính quyền, đoàn thể phải làm tốt công tác tuyên truyền các quy định của pháp luật về đấu tranh, phòng, chống tham nhũng và tác hại của tham nhũng đến sự phát triển của xã hội để mọi người dân hiểu rõ. Trên cơ sở đó, mọi người ý thức được trách nhiệm của mình trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng.
Thứ hai, phát huy vai trò giám sát của các đoàn thể nhân dân.
Đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các tổ chức đoàn thể; khắc phục tình trạng hành chính hoá, công chức hoá, quan liêu, xa dân; hướng mạnh công tác về cơ sở nắm chắc tình hình quần chúng; chủ động phối hợp giải quyết những vấn đề bức xúc trong nhân dân; kịp thời tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền giải quyết, xử lý trên cơ sở phù hợp với quy định của pháp luật và đáp ứng nguyện vọng chính đáng của nhân dân.
Bên cạnh đó, cần kiện toàn Ban thanh tra nhân dân ở cơ sở để tổ chức này thực sự là nơi tập hợp quần chúng ở xã, phường, thị trấn và các cơ quan hành chính sự nghiệp, các tổ chức kinh tế - xã hội trong công tác giám sát việc thực thi chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước tại cơ sở. Cần nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động của Ban thanh tra nhân dân trong giám sát hoạt động của chính quyền nói chung và trong thực hiện quy chế dân chủ, đấu tranh phòng, chống tham nhũng nói riêng.
Thứ ba, tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và lấy ý kiến của quần chúng nhân dân để tiếp tục hoàn thiện Luật phòng, chống tham nhũng.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến tệ tham nhũng là do cơ chế, chính sách, pháp luật còn nhiều sơ hở, thiếu đồng bộ. Một số văn bản quy phạm pháp luật chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế thị trường, có lúc trở thành lực cản của quá trình phát triển kinh tế - xã hội, tạo ra kẽ hở để cán bộ công chức lách luật, làm trái pháp luật vì nhiều mục đích khác nhau khiến cho tình trạng tham nhũng ngày càng gia tăng. Chính vì thế cần tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật phù hợp với yêu cầu trách nhiệm, thẩm quyền của các cấp, các ngành, các địa phương trên mọi lĩnh vực. Tăng cường ra soát, hoàn thiện thể chế chính sách, quy định trong quản lý. Xây dựng một hệ thống văn bản hướng dẫn chi tiết, thực hiện một cách đồng bộ phù hợp với thực tế làm cho cán bộ công chức “không dám tham nhũng”, “không thể tham nhũng”, nhằm phòng, chống tham nhũng có hiệu quả như Đại hội XI của Đảng đã chỉ rõ, cần phải “đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí để thực sự ngăn chặn, đẩy lùi được tệ nạn này”.
3.2. Nhóm giải pháp đối với các cơ quan chức năng thực hiện tốt phát huy vai trò của nhân dân trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực
Một là, tăng cường bảo vệ Nhân dân tham gia phòng, chống tham nhũng, tiêu cực
Cá nhân, cơ quan có thẩm quyền trong đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực phải đề cao trách nhiệm và có những biện pháp thiết thực bảo vệ người tố cáo, tố giác tham nhũng theo quy định của Luật Tố cáo để tránh việc trù dập, trả thù của người bị tố cáo. Theo đó Nhà nước cũng cần nghiên cứu quy định cụ thể về nguồn kinh phí và những cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động bảo vệ người tố cáo trong trường hợp cần thiết của các cơ quan có thẩm quyền và các cơ quan khác có liên quan;
Hai là, mở rộng thêm các hình thức để Nhân dân cung cấp thông tin, gửi đơn thư tố cáo, khiếu nại.
Để thuận lợi cho Nhân dân thực hiện quyền tố cáo, tố giác, cung cấp kịp thời thông tin về tham nhũng cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền, ngoài hai hình thức tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp theo quy định của Luật Tố cáo, cần phải mở rộng thêm các hình thức phản ánh, tố cáo bằng điện thoại thông qua đường dây nóng hoặc trên mạng xã hội. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực phải công khai các hộp thư, số điện thoại của mình và thường xuyên theo dõi, tổ chức kiểm tra, xác minh ngay những thông tin về tham nhũng do Nhân dân cung cấp. Nếu các thông tin do Nhân dân cung cấp qua kiểm tra xác định tố cáo đúng thì phải công khai kết quả xử lý trên các phương tiện thông tin đại chúng để mang tính răn đe, giáo dục.
Ba là, minh bạch thông tin về cán bộ lãnh đạo, quản lý
Cần công khai họ tên, chức vụ, vị trí công tác của cán bộ cơ quan Nhà nước, nhất là những người giữ cương vị lãnh đạo quản lý hoặc công tác ở lĩnh vực, môi trường dễ phát sinh tham nhũng để Nhân dân nơi họ sinh sống biết và giám sát việc chấp hành pháp luật của những cán bộ trên tại khu dân cư nơi cư trú. Đồng thời, công khai về tài sản, thu nhập của cá nhân người đang giữ chức vụ hoặc đang dự kiến bổ nhiệm vào chức vụ từ phó giám đốc sở thuộc tỉnh và phó cục trưởng cơ quan thuộc bộ hoặc từ trưởng phòng nhưng công tác trong các lĩnh vực quan trọng, nhạy cảm ở cơ quan và nơi người đó cư trú. Có như vậy thì Nhân dân mới có cơ sở thực hiện việc giám sát, phát hiện nếu có bất minh về kinh tế, tài sản.
Bốn là, thực hiện các biện pháp khuyến khích Nhân dân cung cấp thông tin liên quan đến phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Cần có những hình thức khen thưởng xứng đáng cả về vật chất và tinh thần cho những người có công trong việc tố cáo tham nhũng. Hiện nay việc khen thưởng đối với người có thành tích trong tố cáo phát hiện tham nhũng chủ yếu về mặt tinh thần, về vật chất không đáng kể. Vì vậy để khuyến khích người tố cáo, tố giác hành vi tham nhũng, thì đối với vụ việc tham nhũng về vật chất nên trích theo tỷ lệ % tài sản, tiền thu được từ các vụ việc tham nhũng do người tố cáo cung cấp để thưởng cho họ.
Năm là, phân loại, xử lý, sử dụng có hiệu quả những thông tin Nhân dân cung cấp liên quan đến phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Khi tiếp nhận tố cáo, tin báo tố giác của Nhân dân về tham nhũng cơ quan có thẩm quyền phải phân loại xem xét đánh giá. Những đơn tố cáo, tố giác có cơ sở để xác minh, kết luận thì khẩn trương kiểm tra, xác minh theo quy định của Luật Tố cáo và Luật phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Những đơn không đủ cơ sở thì dứt khoát không xem xét xử lý, vì không phải tất cả đơn tố cáo, tố giác gửi đến cơ quan Nhà nước đều cung cấp đầy đủ tài liệu chứng cứ chứng minh hành vi tham nhũng, nhiều khi người tố cáo chỉ nghe hoặc biết qua những thông tin không đầy đủ, không chính xác hoặc tố cáo vì một đông cơ nào. Có như vậy mới tránh được tình trạng kiểm tra xác minh đơn tố cáo, tố giác tham nhũng một cách tràn lan, tốn nhiều thời gian, không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả của công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cựcmà còn ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của người bị tố cáo.
Tóm lại, trong cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực của Đảng, Nhà nước ta nếu phát huy được vai trò tham gia tích cực của Nhân dân thông qua thực hiện quyền tố cáo và quyền giám sát của họ một cách đúng nghĩa thì đó sẽ là lực lượng to lớn, cung cấp nguồn thông tin phong phú để giúp cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phát hiện xử lý có hiệu quả đối với tình trạng tham nhũng đang diễn ra hiện nay./.
Tài liệu tham khảo
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, tập 1,2, NXB Chính trị quốc gia.
2. Ủy ban Kiểm tra Trung ương, 70 năm truyền thống ngành Kiểm tra Đảng (1948 - 2018), NXB Thông tin và Truyền thông, H.2018, tr.286 – 287
3. Quốc hội (2018), Luật phòng chống tham nhũng, Thư viện pháp luật: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Luat-Phong-chong-tham-nhung-322049.aspx.
4. Chính phủ (2019), Nghị định số 59/2019/NĐ-CP: Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành luật phòng, chống tham nhũng. Thư viện pháp luật: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Tai-chinh-nha-nuoc/Nghi-dinh-59-2019-ND-CP-huong-dan-Luat-Phong-chong-tham-nhung-417854.aspx
