Robert Templer đã viết: “Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một người lính tự học, và ông đã trở thành một trong những chỉ huy quân sự quan trọng của thế kỷ XX. Ông đã sử dụng uy tin của mình và kỹ năng chiến thuật để biến đổi nhát một đội ngũ nhỏ du kích Việt Nam thành một quân đội đánh bại cả Pháp và Mỹ... năm 1954, ông đã biến nhóm du kích này trở thành Quân đội nhân dân Việt Nam và đã đánh bại Pháp ở trận Điện Biên Phủ. Sự đầu hàng của quân Pháp sau cuộc bao vây 55 ngày trong khu thung lũng ở tây bắc Việt Nam là dấu chấm hết cho chủ nghĩa thực dân ở Đông Dương”.
Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, người dân ở các nước thuộc địa bị nô dịch đã xem Hồ Chí Minh và Võ Nguyên Giáp là ngọn cờ để hạ quyết tâm lật đổ chế độ thực dân giành lại nên độc lập dân tộc của mình. Năm 1962, nhà lãnh đạo giải phóng dân tộc Ferhat Abbas, sau này trở thành tổng thống đầu tiên của Algerie, sau này trở thành tổng thống đầu tiên của Algerie, trong lời đề tựa cuốn "Đêm thực dân" (La Nuit Coloniale) đã viết: "Điện Biên Phủ không chỉ là một chiến thắng quân sự. Đó là khẳng định của người dân châu Á và châu Phi trước người châu Âu. Đó là xác nhận về nhân quyền quy mô toàn cầu. Tại Điện Biên Phủ, nước Pháp đã đánh mất sự hiện diện hợp lý duy nhất, đó là lý lẽ của kẻ mạnh". Các dân tộc châu Phi và Mỹ La-tinh tin rằng chiến thắng Điện Biên Phủ do ông chỉ huy là khởi nguồn cho nền độc lập ngày nay của họ.
Trong cuộc Kháng chiến chống Mỹ (1955-1975), Đại tướng Võ Nguyên Giáp lại bước vào cuộc trường chinh giải phóng dân tộc. Cuối năm 1972, Võ Nguyên Giáp tham gia chỉ huy chiến dịch 12 ngày đêm chống lại cuộc ném bom oanh tạc miền Bắc bằng B-52 của không quân Mỹ. Đại tướng Võ Nguyên Giáp phê chuẩn phương án tác chiến đã được Tổng Tham mưu trưởng Văn Tiến Dũng và tập thể lãnh đạo Bộ Tổng tham mưu trực tiếp thông qua (cuối tháng 11 năm 1972).
Đêm 26 tháng 12 năm 1972, từ sở chỉ huy tối cao, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã biểu dương các đơn vị lập công bắn rơi B 52 và ra lời kêu gọi: "Kẻ địch thua đau và nhất định sẽ bị thất bại hoàn toàn. Nhưng, chúng vẫn ngoan cố kéo dài cuộc tập kích. Các đơn vị hãy bắn rơi nhiều B52 nữa, hãy giảng cho quân Mỹ một đòn "Điện Biên Phủ" ngay trên bầu trời Hà Nội, Thủ đô thân yêu của chúng ta" . Tên gọi "Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không" xuất hiện từ đó. Thất bại trong chiến dịch này buộc Mỹ phải chấp nhận ký Hiệp định Paris.
Cuối năm 1974, ông đã tiếp thu các ý kiến của Bộ Chính trị để hoàn thiện bản "Kế hoạch chiến lược giải phóng miền Nam, thống nhất nước nhà", và tiến hành tổ chức tiến hành tổng tấn công, giải phóng hoàn toàn miền Nam 30/4/1975. Mệnh lệnh nổi tiếng đi vào lịch sử của Đại tướng Võ Nguyên Giáp chỉ đạo Chiến dịch Hồ Chí Minh là "Thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa, tranh thủ từng phút, từng giờ, xốc tới mặt trận, giải phóng miền Nam, quyết chiến và toàn thắng".
Sau cuộc Kháng chiến chống Mỹ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng là người chỉ huy lực lượng vũ trang trong các cuộc Chiến tranh tranh bảo vệ Tổ quốc ở hai đầu biên giới (1978 - 1979). Đại tướng Võ Nguyên Giáp là người chỉ huy quân sự cấp chiến lược tài năng xuất chúng, đã có công lao to lớn trong các cuộc chiến tranh cách mạng giải phóng đất nước và bảo vệ Tổ quốc.
Suốt cuộc đời hoạt động quân sự của mình, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã lần lượt đọ sức và đánh thắng 10 đại tướng của Pháp và Mỹ (4 Pháp và 6 Mỹ), chưa kể đến nhiều viên đại tướng của chính quyên nguy Việt Nam Cộng hoà. Các tướng lĩnh Mỹ khi nhắc đến tên ông vẫn rất kính nể, William Westmoreland gọi ông là "Tướng huyền thoại" (Legendary Giap)... Trong bách khoa toàn thư của Mỹ và của nhiều nước, tên và hình ảnh của ông được ghi lại như là một trong những vĩ nhân quân sự hiển hách nhất.
Trên cương vị là Tổng Tư lệnh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp là người có đóng góp cực kỳ quan trọng trong việc xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; xây dựng các Quân binh chủng, các binh đoàn chủ lực lớn mạnh, xây dựng đường Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh trên bộ và đường Hồ Chí Minh trên biển chi viện kịp thời cho tiền tuyến lớn miền Nam.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp không chỉ là nhà chỉ huy quân sự có tài thao lược kiệt xuất, mà còn là bậc thầy về chiến lược, nghệ thuật quân sự, đã để là nhiều công trình, nhiều tác phẩm về nghệ thuật quân sự có giá trị. Những kiến thức và tài năng quân sự của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đều do tự nghiên cứu từ lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam và lịch sử quân sự thế giới; tự rèn luyện, tự đúc kết kinh nghiệm qua thực tiễn chiến đấu của Quân đội ta, được thế giới khâm phục, suy tôn là một trong những danh tướng trong lịch sử nhân loại.
(Còn tiếp)
