Xuân Bắc tên đầy đủ là Nguyễn Xuân Bắc, sinh năm 1976 tại Phú Thọ. Sau khi tốt nghiệp cấp 3, anh thi đỗ vào trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội, chính thức theo đuổi “nghề diễn".
Sóng ở đáy sông lên sóng vào năm 2000 là một trong những tác phẩm làm nên tên tuổi của Xuân Bắc. Cũng từ bộ phim này, “anh Núi" được nhiều người biết đến hơn.
Năm 2007, sau bộ phim “Con đường sáng”, Xuân Bắc tạm ngưng sự nghiệp diễn viên chuyển sang làm MC. Với nét duyên có sẵn và khả năng ứng biến trên sân khấu, “anh Núi” trở thành một MC ăn khách, dẫn dắt nhiều chương trình được khán giả yêu thích như: Hỏi xoáy đáp xoay, Đuổi hình bắt chữ, Ơn giời cậu đây rồi…
Vai Nam Tào trong chương trình Táo quân - Gặp nhau cuối năm cũng góp phần đưa tên tuổi của Xuân Bắc đến gần hơn với khán giả đại chúng.
Năm 2016, Xuân Bắc được bổ nhiệm làm Phó Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam. Đến tháng 1/2021, anh tiếp tục được bổ nhiệm làm Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam. Năm 2016, nam nghệ sĩ được trao tặng danh hiệu NSƯT, và năm 2023 là NSND.
Ngày 30/10/2024, sau 24 năm kể từ vai diễn để đời “anh Núi", với những đóng góp cho nghệ thuật của mình, NSND Xuân Bắc chính thức được bổ nhiệm làm Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn.
