Đại tướng Võ Nguyên Giáp có công lao to lớn trong việc hình thành, phát triển học thuyết quân sự Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh, kế thừa, phát triển và phát huy truyền thống lịch sử chống giặc ngoại xâm của ông cha vào thời đại mới. Ông nói: Cho dù có sức mạnh quân sự, người Mỹ đã tính toán sai những hạn chế trong sức mạnh của mình. Trong chiến tranh chỉ có hai yếu tố - con người và vũ khí. Dù vậy, cuối cùng con người vẫn là nhân tố quyết định. Con người! Con người!
Đại tướng Võ Nguyên Giáp chú trọng nghệ thuật lấy nhỏ thắng lớn, lấy ít địch nhiều, lấy thô sơ thẳng hiện đại. Tư tưởng quân sự nổi tiếng của Đại tướng về Chiến tranh nhân dân là dựa trên cơ sở lý luận quân sự Mác-Lênin, tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh, tư tưởng nghệ thuật đánh giặc của tổ tiên, tinh hoa tri thức quân sự thế giới, và được đúc rút từ kinh nghiệm cá nhân được liên tục cập nhật trong thực tiễn nhiều cuộc chiến tranh. Ông nói: “Nghệ thuật quân sự của chúng ta, là lấy tinh thần chê ngự vật chất, lấy yếu chế ngự mạnh, lấy thô sơ chế ngự hiện đại. Chúng ta đánh bại quân đội đế quốc hiện đại bằng tinh thần yêu nước của nhân dân cùng với chủ nghĩa Anh hùng Cách mạng.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp tổng kết: "Dân tộc ta có thể tự hào rằng: Dưới sự lãnh đạo của Đảng ta, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu, chúng ta đã chứng minh một chân lý vĩ đại. Chân lý đó là trong thời đại ngày nay một dân tộc thuộc địa bị áp bức, khi đã biết đứng dậy đoàn kết đấu tranh, kiên quyết chiến đấu cho độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội thì có đầy đủ khả năng để chiến thắng quân đội xâm lược hùng mạnh của một nước đế quốc chủ nghĩa".
Trong tư tưởng quân sự của Võ Nguyên Giáp vừa kế thừa những tư tưởng quân sự từ Lê Lợi, Trần Hưng Đạo..., vừa tiếp thu tinh hoa quân sự của Tôn Tử, Napoleon, của Thomas Lawrence và nhiều người khác. Ông tạo nên những nét sáng tạo của chính mình về lý luận chiến lược quân sự, nghệ thuật chiến dịch và chiến thuật. “Tài thao lược của tướng Giáp về chiến lược, chiến thuật và hậu cần được kết hợp nhuần nhuyễn với chính trị và ngoại giao... Sức mạnh hơn hẳn về kinh tế, tính ưu việt về công nghệ cùng với sức mạnh áp đảo về quân sự và hỏa lực khổng lồ của các quốc gia phương Tây đã phải khuất phục trước tài thao lược của một vị tướng từng một thời là thầy giáo dạy sử”. - Bách khoa toàn thư quân sự Bộ Quốc phòng Mỹ (xuất bản năm 1993).
Là người tổ chức quân đội nhân dân, ông Giáp đã thực hiện được một sự tổng hợp độc đáo các học thuyết quân sự mácxít kết hợp nhuần nhuyễn với truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc, vận dụng khôn khéo vào những điều kiện của một quốc gia có đất đai tương đối hẹp. Võ Nguyên Giáp đã chứng minh rằng ông có những đức tính ngoài tầm cỡ bình thường trên mọi lĩnh vực lớn của cuộc chiến tranh" - Bách khoa toàn thư Pháp, mục từ về Võ Nguyên Giáp.
“Ông không chỉ trở thành một huyền thoại mà còn là một trong những vị tướng tài năng nhất về chiến tranh nhân dân và là một trong những thiên tài quân sự lớn nhất của tất cả các thời đại.... Nếu Karl von Clausewitz - chiến lược gia quân sự bậc thầy của nước Phổ - sống lại chắc hẳn phải kính cẩn cúi chào vị tướng này” - Nhà sử học quân sự Mỹ Cecil Currey.
“Võ Nguyên Giáp là một trong 21 vị danh tưởng của thế giới trong 25 thể với Kutuzov, Zhukov..., những người đã có chiến công tạo nên bước ngoặt của kỷ qua, từ thời Alexandre Đại đế đến Hannibal rồi đến thời cận hiện đại nghệ thuật chiến tranh. - Duncan Townson, sách Những vị tướng lừng danh.
“Trong suốt thời gian đó [quá trình chỉ huy quân đội của vị tổng tư lệnh] ông không chỉ trở thành một huyền thoại mà có lẽ còn trở thành một thiên tài quân sự lớn nhất của thế kỷ XX và một trong những thiên tài quân sự lớn nhất của tất cả các thời đại... Ông Giáp là vị tướng duy nhất trong lịch sử hiện đại tiến hành chiến đấu chống kẻ thù từ thế vô cùng yếu, thiếu trang bị, thiếu nguồn tài chính, dù mới đầu trong tay chưa có quân, vậy mà vẫn liên tiếp đánh bại tàn quân của đế quốc Nhật Bản, quân đội Pháp (một đế chế thực dân số 2) và quân đội Mỹ (một trong hai siêu cường thế giới)... Ông Giáp là chuyên gia hiện hữu vĩ đại nhất về chiến tranh nhân dân... là một vị tướng hậu cần vĩ đại của mọi thời đại. - Nhà sử học quân sự Mỹ Cecil Currey, trong tác phẩm "Chiến thắng bằng mọi giá - Sự thiên tài của Đại tướng Võ Nguyên Giáp của Việt Nam".
Đại tướng Võ Nguyên Giáp là người học trò xuất sắc và gần gũi của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Được sống, làm việc và được Người giáo dục, rèn luyện, Đại tướng đã nỗ lực phấn đấu học tập tư tưởng, đạo đức, tác phong, lối sống và làm theo gương Bác Hồ vĩ đại. Đại tướng là một trong những người sớm nghiên cứu về tư tưởng Hồ Chí Minh một cách cơ bản, toàn diện, hệ thống và có nhiều đóng góp quan trọng trong việc vận dụng vào thực tiễn cách mạng Việt Nam. Trong các lĩnh vực như giáo dục - đào tạo, khoa học - kỹ thuật, ngoại giao, văn hóa, lịch sử..., Đại tướng đều có những đóng góp quan trọng, thực sự là con người văn - võ song toàn.
Đại tướng là một tấm gương mẫu mực về đạo đức cách mạng cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; về sự liêm khiết, giản dị, khoan dung, nhân hậu, khiêm tốn, đoàn kết, sống có tình nghĩa, hết lòng thương yêu đồng chí, đồng bào; về tấm gương luôn học tập suốt đời, tinh thần trách nhiệm cao, phong cách làm việc khoa học, nguyên tắc nhưng hết sức linh hoạt, luôn đề cao vai trò của tập thể, phục tùng tổ chức; luôn coi trọng thực tiễn, tin tưởng vào sức mạnh của quần chúng, liên hệ và gắn bó mật thiết với Nhân dân; phấn đấu không mệt mỏi xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đem hết trí tuệ, sức lực để hoàn thành tốt bất kỳ công việc gì mà Đảng, nhân dân và Quân đội giao phó.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn ghi nhớ và thực hiện lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Làm cách mạng là phải “Dĩ công vi thượng”, nghĩa là phải đặt lợi ích chung lên trên hết, trước hết - coi đó làm phương châm sống và phấn đấu trong suốt cuộc đời.
Các nước trên thế giới khi nhắc đến tên Võ Nguyên Giáp đều bày tỏ sự ngưỡng mộ sâu sắc. Khi ông mất, hàng chục chính phủ các nước đã gửi điện chia buồn. Tổng thống Uruguay, Jose Mujica gọi ông là “vị tướng huyền thoại”, người đã dành cả cuộc đời cho sự nghiệp đấu tranh chống áp bức và "gieo niềm tin rằng yếu tố con người chính là chìa khóa của thắng lợi".
Tổng thống Algérie - Abdelaziz Bouteflika - gọi ông là người anh hùng quân đội của nên độc lập Việt Nam, là nhà chiến lược vĩ đại đã khiến cho thực dân Pháp phải kinh hoàng ở Điện Biên Phủ, và tên tuổi ông "sẽ vẫn mãi khắc sâu trong ký ức của nhân dân Algeria."
Nghiên cứu cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp - nhà quân sự xuất chúng của Đảng, quân đội, nhân dân; vị tướng văn võ song toàn, tiếp tục làm sâu sắc thêm những quan điểm, kinh nghiệm chỉ huy, những cống hiến đặc biệt xuất sắc cho sự nghiệp cách mạng của Đại tướng, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau./.
