Phương pháp dạy và học là một trong các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo. Trong bối cảnh tác động của cách mạng công nghiệp lần thứ tư và quá trình chuyển đổi số hiện nay, thì đổi mới phương pháp dạy và học là tất yếu khách quan, một yêu cầu cấp thiết hiện nay. Có thể khẳng định, đổi mới phương pháp dạy và học là khâu đột phá để nâng cao hiệu quả đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự.
Vì vậy, đổi mới phương pháp dạy và học ở các cơ sở đào tạo tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự cần “theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”.
Ngoài ra, cần kết hợp chặt chẽ phương pháp truyền thống với phương pháp hiện đại nhằm tích cực hoá các hoạt động của người học; tạo điều kiện phát triển mạnh mẽ các hình thức học tập nhằm phát huy tính tự giác, tích cực, sáng tạo của người học, biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo.
Nguyên tắc quan trọng nhất của quan điểm lấy người học làm trung tâm là phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học; nhà giáo đóng vai trò giúp người học chọn, nhập và xử lý thông tin; người hướng dẫn người học vận dụng tư duy lôgích, khoa học và vận dụng giải quyết tốt các vấn đề thực tiễn. Nhà giáo cũng đặt ra yêu cầu cao trong tự học, tự nghiên cứu để người học tiếp cận, giải quyết vấn đề, nhất là những tình huống có vấn đề, buộc người học phải tư duy để tìm ra phương án giải quyết tình huống đó. Xác định đúng nhân tố người học là trung tâm, quan trọng nhất sẽ làm cho hoạt động dạy và học thật sự có hiệu quả.
Mặt khác, tăng cường hoạt động đối thoại giữa người dạy và người học trong giảng dạy nhằm khơi dậy tư duy nghiên cứu, tìm tòi và khả năng tự học của người học, biến quá trình đào tạo của nhà trường thành quá trình tự đào tạo của người học là một trong những phương pháp dạy và học hiệu quả.
Đổi mới căn bản hình thức tuyển sinh, phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả đào tạo, bảo đảm trung thực, khách quan ở các cơ sở đào tạo trong Quân đội tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự.
Thực hiện chủ trương của Hội nghị Trung ương lần thứ tám khóa XI về “đổi mới căn bản hình thức, phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm trung thực, khách quan”, cơ sở đào tạo trong Quân đội tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự cần tiến hành đổi mới căn bản hình thức tuyển sinh, phương pháp thi, kiểm tra, đánh giá kết quả đào tạo và công nhận tốt nghiệp bảo đảm trung thực, khách quan, xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, kiên quyết khắc phục bệnh thành tích, bệnh hình thức, ngăn ngừa, xử lý nghiêm tiêu cực trong đào tạo.
Đối với đối tượng giáo dục nghề nghiệp, đổi mới phương thức đánh giá và công nhận tốt nghiệp “trên cơ sở kiến thức, năng lực thực hành, ý thức kỷ luật và đạo đức nghề nghiệp. Có cơ chế để tổ chức, cá nhân sử dụng lao động tham gia vào việc đánh giá chất lượng của cơ sở đào tạo”. Đối với đối tượng đào tạo trình độ đại học, phải đổi mới phương thức tuyển sinh “theo hướng kết hợp sử dụng kết quả học tập ở phổ thông và yêu cầu của ngành đào tạo.
Đánh giá kết quả đào tạo đại học theo hướng chú trọng năng lực phân tích, sáng tạo, tự cập nhật, đổi mới kiến thức; đạo đức nghề nghiệp; năng lực nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ; năng lực thực hành, năng lực tổ chức và thích nghi với môi trường làm việc. Giao quyền tự chủ tuyển sinh cho các cơ sở giáo dục đại học. Đồng thời, hoàn thiện hệ thống kiểm định chất lượng giáo dục; định kỳ kiểm định chất lượng các cơ sở đào tạo và các chương trình đào tạo; công khai kết quả kiểm định.
Với những định hướng trên, các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng, trực tiếp là Ban tuyển sinh của các cơ sở đào tạo trong Quân đội tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự, tiếp tục nghiên cứu, tham mưu, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác tuyển sinh nguồn nhân lực dân sự; thực hiện chuẩn hoá đầu vào; tổ chức thi tuyển chặt chẽ, bảo đảm chất lượng.
Theo đó, để bảo đảm trung thực, khách quan, xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, khắc phục bệnh thành tích, ngăn ngừa, xử lý nghiêm tiêu cực trong đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự, các cơ sở đào tạo trong Quân đội tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự cần tiến hành rà soát, hoàn thiện và ban hành mới quy chế, quy định tuyển sinh, thi, kiểm tra, đánh giá kết quả đào tạo; đồng thời đổi mới phương pháp đánh giá kết quả học tập, rèn luyện, bảo đảm tính khách quan, phản ánh thực chất trình độ của người học; xây dựng chuẩn đánh giá, xếp loại học viên dựa vào vị trí, vai trò, mục tiêu, nội dung của từng học phần; nghiên cứu và ban hành chuẩn đánh giá cụ thể, chi tiết về khả năng thực hành, sáng tạo của người học.
Hợp lý hoá giữa việc đánh giá kết quả kỳ thi tốt nghiệp và đánh giá kết quả học tập của học viên trong suốt quá trình học tập ở trường theo hướng đổi mới cách đánh giá kết quả học tập, rèn luyện, bảo đảm tính khách quan, phản ánh đúng thực chất trình độ người học; sử dụng ngân hàng đề thi có tính mở, đòi hỏi tư duy tổng hợp, sáng tạo của người học; hạn chế thi truyền thống, theo kiểu tái hiện kiến thức.
