Cơ chế, chính sách hợp lý là cơ chế phản ánh đúng thực tiễn khách quan, hợp quy luật, được vận hành thông suốt, đem lại hiệu quả kinh tế và xã hội cao. Xây dựng hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và hệ thống cơ chế, chính sách phù hợp là cơ sở pháp lý quan trọng tạo điều kiện thuận lợi cho Quân đội tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Trước hết, các cơ sở đào tạo trong Quân đội được giao nhiệm vụ đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự cần xây dựng cơ chế, chính sách theo hướng tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các cơ sở đào tạo trong Quân đội tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự; đồng thời, phát huy tính năng động, sáng tạo, sự nỗ lực của các cơ sở đào tạo này.
Các cơ sở đào tạo trong Quân đội là một bộ phận trong hệ thống giáo dục quốc dân. Vì vậy, để huy động, sử dụng có hiệu quả năng lực của Quân đội tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, tất yếu phải hoàn thiện đồng bộ về cơ chế, chính sách, tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở đào tạo trong Quân đội tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự. Trước hết là cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về chất lượng đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, tự chủ về tài chính,... Các cơ sở đào tạo trong Quân đội cần được trao quyền tự chủ rộng rãi trong đào tạo, nghiên cứu khoa học như các nhà trường trong hệ thống giáo dục quốc dân. Việc can thiệp vào hoạt động chuyên môn, quản lý và quản trị nghiệp vụ chuyên môn trong giáo dục và đào tạo sẽ làm mất tính chủ động, sáng tạo cần thiết trong công tác quản lý, điều hành ở các cơ sở đào tạo trong Quân đội tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự. Nhận thức rõ vấn đề như vậy, Đại hội XI chủ trương: “Thực hiện hợp lý cơ chế tự chủ đối với các cơ sở giáo dục, đào tạo gắn với đổi mới cơ chế tài chính”. Đến Đại hội XIII, nhận thức của Đảng về cơ chế tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình đối với giáo dục và đào tạo đã có bước phát triển, theo đó: “Đẩy mạnh đổi mới đồng bộ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, quản lý và quản trị nghiệp vụ chuyên môn trong giáo dục và đào tạo, từng bước thực hiện có hiệu quả cơ chế tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình của các cơ sở giáo dục và đào tạo”. Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, toàn diện, thì vấn đề tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình đối với các cơ sở cơ sở giáo dục đại học càng trở nên cần thiết. Vì vậy, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 xác định: “thực hiện cơ chế tự chủ đối với đào tạo bậc đại học phù hợp với xu thế chung của thế giới”.
Tuy nhiên, thực hiện cơ chế tự chủ tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình ở các cơ sở đào tạo trong Quân đội tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự phải phù hợp với pháp luật Việt Nam; trong đó, thực hiện phân cấp quản lý giáo dục và đào tạo phải rõ ràng; phân công, phân chia trách nhiệm giữa các tổ chức cùng cấp hoặc giữa các cấp quản lý bảo đảm tính nhất quán, tính phối hợp đồng bộ, tính hệ thống liên tục nhằm phát huy đầy đủ chức năng của từng tổ chức, từng cấp quản lý đáp ứng yêu cầu phát triển của giáo dục và đào tạo ở Việt Nam hiện nay. Đồng thời, làm rõ mối quan hệ giữa tính tự chủ và trách nhiệm giải trình của các cơ sở đào tạo với sự giám sát của nhân dân và vai trò quản lý của Nhà nước. Trên cơ sở đó, tiếp tục hoàn thiện cơ chế phân công, phân cấp chỉ đạo, đầu tư, bảo đảm của các cấp, các ngành, các cơ quan chức năng đối với công tác giáo dục và đào tạo; xây dựng nhà trường đúng pháp luật và quy định của bộ, ngành có liên quan. Hoàn thiện hệ thống văn bằng của các bậc học, trình độ đào tạo và công tác quản lý cấp phát văn bằng ở các cơ sở đào tạo trong Quân đội tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự nhằm bảo đảm tính pháp lý trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Để thực hiện tốt cơ chế, chính sách, đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội thiết thực còn đòi hỏi từ phía các cơ sở đào tạo trong Quân đội tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự, nhất là người đứng đầu và các cơ quan có liên quan phải là những người giỏi, có bản lĩnh, tầm nhìn. Các cơ sở đào tạo trong Quân đội tham gia đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự phải quán triệt tốt nguyên tắc tập trung dân chủ, thực hiện chế độ tập thể lãnh đạo, phân công cá nhân phụ trách với chế độ báo cáo, xin ý kiến các tổ chức cấp trên. Các cơ sở đào tạo trong Quân đội phải chủ động xây dựng đội ngũ cán bộ cốt cán, tinh thông nghiệp vụ và tối ưu hoá trong giảng dạy, nghiên cứu khoa học và quản lý nhằm bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học; thông qua việc điều chỉnh cơ cấu, đội ngũ, bảo đảm tính hệ thống về tổ chức, phát triển nghiên cứu khoa học, phát huy vai trò đa chức năng của nhà trường, tăng cường năng lực phát triển tự thân, không ngừng nâng cao trình độ quản lý của các cơ sở đào tạo trong Quân đội. Các cơ sở đào tạo trong Quân đội cần xây dựng và hoàn thiện chế độ kiểm tra, đánh giá định kỳ, kết hợp giữa đánh giá dân chủ và kiểm tra của lãnh đạo, giữa kiểm tra định tính và định lượng; kết quả kiểm tra, đánh giá được dùng làm căn cứ để bình xét thành tích công tác của đơn vị và bổ nhiệm, đề bạt, tăng lương cho cán bộ, nhân viên; mặt khác, phải thực hiện quản lý, quản trị công việc nội bộ theo quyền hạn được Nhà nước quy định và gánh vác nghĩa vụ, trách nhiệm tương ứng. Đồng thời phải thường xuyên sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm về công tác đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự; trên cơ sở đó tham mưu, đề xuất với các cấp có thẩm quyền liên quan đến những vấn đề thuộc về cơ chế, chính sách đào tạo, phát triển nguồn nhân lực dân sự ở các cơ sở đào tạo trong Quân đội nhằm bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách giáo dục và đào tạo, đặc biệt là cơ chế, chính sách đào tạo, phát triển nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
