Mạc Thái Tổ hay Mạc Đăng Dung (1483-1541), sinh ra ở đất Cổ Trai, huyện Nghi Dương, phủ Kinh Môn, trấn Hải Dương, nay là Kiến Thuỵ, Hải Phòng. Ông là người sáng lập triều đại nhà Mạc trong lịch sử Việt Nam (tồn tại từ năm 1527 đến năm 1677).
Dưới triều vua Lê Uy Mục, triều đình có tổ chức tuyển chọn Đô lực sĩ (Võ Trạng nguyên), Mạc Đăng Dung đi thi và đỗ đầu.

Chỉ trong vòng 20 năm, từ một người giữ chức nhỏ, Mạc Đăng Dung đã lên đến đỉnh cao quyền lực. Tháng 6/1527, Mạc Đăng Dung ép vua Lê Cung Hoàng nhường ngôi, nhà Mạc chính thức ra đời. Ông cũng trở thành vị vua duy nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam đỗ Trạng nguyên.
Nhà Mạc được đánh giá thịnh trị nhất dưới thời vua Mạc Đăng Doanh (con trai vua Mạc Thái Tổ). Thời kỳ này được mô tả “mấy năm liền được mùa, nhân dân bốn trấn đều yên ổn”, hay “trúng mùa luôn, thóc rẻ gạo hơn, thuế nhẹ dịch ít, ai nấy đủ thư thái, lại thêm tư pháp nghiêm minh, quan lại thanh cần, trộm cướp mất tăm, đêm không nghe tiếng chó cắn, đi đường không ai thèm nhặt của rơi”.
Sau 65 năm tồn tại, trải qua 5 đời vua, đến mùa đông năm 1592, nhà Mạc bị quân đội Lê - Trịnh do Trịnh Tùng chỉ huy đánh bại, kết thúc sự tồn tại chính thức của triều đại.