Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hồ Chí Minh đã khởi tố vụ án vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, liên quan đến đường dây tổ chức xuất khẩu hơn 650 tấn tinh quặng khoáng sản dưới vỏ bọc “xỉ đa kim”, với phương thức, thủ đoạn tinh vi, có sự móc nối xuyên biên giới.
Ngày 17/12, Công an TP Hồ Chí Minh cho biết đã ra quyết định khởi tố vụ án “Vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới” theo Điều 189 Bộ luật Hình sự, đối với hoạt động xuất khẩu trái phép hàng hóa từ Việt Nam sang Trung Quốc.
Theo cơ quan chức năng, Phòng Cảnh sát kinh tế (PC03) chủ trì, phối hợp với Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 tiến hành kiểm tra hồ sơ, thủ tục đối với 2 tờ khai hải quan do Công ty TNHH TMDV XNK Đại Phát Đồng Nai đăng ký, nhằm xuất khẩu 23 container hàng hóa sang Trung Quốc, khai báo là “xỉ đa kim thu gom trong quá trình luyện kim”.
Qua kiểm tra hồ sơ, lấy mẫu giám định và xác minh thực tế, lực lượng chức năng phát hiện hàng hóa có dấu hiệu khai báo gian dối về tên gọi, chủng loại, không phù hợp với nội dung khai báo hải quan, tiềm ẩn hành vi vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới. Kết quả giám định của cơ quan chuyên môn xác định hàng hóa trong các container chủ yếu là đồng ở dạng hợp chất CuFeS₂, có hàm lượng kim loại cao, không phải phế liệu như doanh nghiệp khai báo.
Trên cơ sở kết quả giám định ban đầu, toàn bộ hồ sơ được chuyển đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hồ Chí Minh để thụ lý, xác minh theo thẩm quyền.
Kết quả điều tra bước đầu xác định đây là hoạt động có tổ chức, phân công vai trò chặt chẽ. Nguyễn Nguyên Lý được xác định là đối tượng chủ mưu, cầm đầu, trực tiếp điều hành toàn bộ đường dây tổ chức xuất khẩu trái phép 23 container hàng hóa từ Việt Nam sang Trung Quốc. Lý nhận “đơn hàng” từ đối tượng người Trung Quốc thông qua nền tảng WeChat, sau đó điều phối các khâu từ thuê container, đặt tàu vận chuyển, tổ chức đóng hàng đến việc sử dụng pháp nhân doanh nghiệp để thực hiện thủ tục hải quan.
Các đối tượng còn lại được phân công tham gia từng công đoạn cụ thể, gồm: tổ chức khai báo hải quan; làm việc tại cảng, phối hợp kiểm hóa, giám định; thành lập, quản lý các pháp nhân không hoạt động thực tế; mua bán hóa đơn, lập hồ sơ khống và điều phối dòng tiền; đứng tên đại diện pháp luật để ký hồ sơ, hợp thức hóa nguồn gốc hàng hóa.
Theo Phòng PC03, phương thức, thủ đoạn phạm tội trong vụ việc thể hiện tính tinh vi, mới. Các đối tượng không chỉ gian dối trong khai báo tên gọi, mã HS, chủng loại hàng hóa mà còn tổ chức hợp thức hóa toàn bộ hồ sơ xuất khẩu bằng việc sử dụng doanh nghiệp “ma”, mua hóa đơn giá trị gia tăng, lập khống hợp đồng và thực hiện các giao dịch chuyển tiền nhằm che giấu bản chất hàng hóa.
Đáng chú ý, việc khai báo tinh quặng khoáng sản có hàm lượng kim loại cao thành “xỉ đa kim” nhằm đánh tráo bản chất hàng hóa, biến khoáng sản có giá trị lớn thành chất thải, qua đó né tránh sự kiểm soát của cơ quan quản lý và đưa tài nguyên ra nước ngoài.
Hành vi trên tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng đối với công tác quản lý tài nguyên, khoáng sản và trật tự quản lý kinh tế. Nếu không kịp thời phát hiện, ngăn chặn, các đường dây tương tự có thể gây thất thoát tài nguyên quốc gia, đồng thời phát sinh nhiều vi phạm khác như mua bán hóa đơn trái phép, trốn thuế, rửa tiền và móc nối xuyên biên giới.
Trong quá trình điều tra, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hồ Chí Minh đã áp dụng đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ và tố tụng, như thu thập lời khai, tổ chức đối chất; xác minh tại các đại lý hãng tàu, cơ quan thuế, cơ quan tài chính và chính quyền địa phương; truy vết dòng tiền qua hệ thống ngân hàng; trưng cầu giám định tại Phân viện Khoa học hình sự – Bộ Công an để xác định thành phần, hàm lượng kim loại và khối lượng hàng hóa vi phạm.
Kết quả giám định xác định tổng khối lượng hàng hóa là 652.080 kg, với hàm lượng đồng trung bình 26,25%, sắt 37,35%, lưu huỳnh 35,69%. Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự cấp Thành phố kết luận giá trị hàng hóa vi phạm lên tới nhiều tỷ đồng, làm căn cứ xử lý theo quy định pháp luật.
Từ các tài liệu, chứng cứ đã thu thập, Cơ quan điều tra xác định hành vi của các đối tượng đủ yếu tố cấu thành tội “Vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới” theo Điều 189 Bộ luật Hình sự. Hiện vụ án đang được tiếp tục mở rộng điều tra để làm rõ các đối tượng liên quan, nguồn gốc hàng hóa và các hành vi vi phạm khác có liên quan.
