Theo số liệu thống kê, cả nước hiện có khoảng 23,2 triệu học sinh, chưa bao gồm học viên tại các trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên. Với chính sách miễn học phí, ngân sách nhà nước dự kiến sẽ chi khoảng 30.000 tỷ đồng mỗi năm để hỗ trợ học sinh trên toàn quốc. Việc đầu tư vào giáo dục được coi là một trong những ưu tiên hàng đầu, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong tương lai.
Việc miễn học phí dự kiến sẽ mang lại nhiều lợi ích, đặc biệt là đối với các gia đình có thu nhập thấp, giúp học sinh ở vùng sâu, vùng xa có điều kiện đến trường đầy đủ hơn. Tại các địa phương có điều kiện kinh tế khó khăn, tỷ lệ học sinh bỏ học do không đủ khả năng chi trả học phí vẫn còn tồn tại. Chính sách này được kỳ vọng sẽ góp phần giảm tỷ lệ học sinh nghỉ học giữa chừng, đảm bảo cơ hội học tập đồng đều hơn giữa các khu vực.
Bên cạnh những tác động tích cực, một số ý kiến cũng cho rằng cần có giải pháp quản lý chặt chẽ để tránh tình trạng phát sinh các khoản thu khác thay thế học phí. Hiện nay, tại một số trường học, học phí chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng các khoản đóng góp của phụ huynh, trong khi các khoản thu khác như tiền cơ sở vật chất, quỹ lớp, quỹ trường vẫn là một vấn đề được nhiều người quan tâm. Nếu không có cơ chế kiểm soát hợp lý, nguy cơ tăng cường các khoản thu ngoài học phí có thể gây ảnh hưởng đến hiệu quả của chính sách.
Một số cơ sở giáo dục cũng bày tỏ lo ngại về việc ngân sách nhà nước có thể chưa đáp ứng đủ nhu cầu vận hành trường học sau khi học phí không còn được thu trực tiếp từ phụ huynh. Nhiều trường hiện đang sử dụng một phần nguồn thu từ học phí để chi trả cho đội ngũ giáo viên hợp đồng và các hoạt động giáo dục bổ trợ. Việc đảm bảo ngân sách hoạt động ổn định cho các cơ sở giáo dục được xem là một yếu tố quan trọng trong quá trình thực hiện chính sách này.
Ngoài ra, chính sách miễn học phí hiện chỉ áp dụng đối với các trường công lập, trong khi hệ thống trường tư thục chưa nằm trong diện hưởng chính sách này. Theo đề xuất của Bộ Giáo dục và Đào tạo, phương án cấp bù học phí cho học sinh trường dân lập, tư thục bằng mức học phí của trường công lập đang được xem xét. Nếu được triển khai, chính sách này sẽ giúp đảm bảo sự công bằng giữa các hệ thống giáo dục, đồng thời hỗ trợ một phần tài chính cho phụ huynh có con theo học tại các trường ngoài công lập.
Việc miễn học phí được đánh giá là một trong những quyết sách mang tính đột phá trong lĩnh vực giáo dục. Chính sách này không chỉ giúp giảm áp lực tài chính cho người dân mà còn thể hiện định hướng của Nhà nước trong việc ưu tiên phát triển giáo dục, tạo nền tảng cho một xã hội học tập rộng mở và công bằng hơn. Trong tương lai, việc mở rộng chính sách hỗ trợ chi phí học tập có thể tiếp tục được nghiên cứu, hướng đến việc nâng cao hơn nữa chất lượng giáo dục và đảm bảo quyền lợi học tập cho mọi công dân.
