Trong bối cảnh xu hướng chuyển dịch chuỗi cung ứng đang mở ra nhiều cơ hội cho ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước phát triển, bài toán nguồn nhân lực càng trở nên cấp thiết hơn để các doanh nghiệp có thể nâng cao năng lực sản xuất, tự tin cạnh tranh nhờ việc đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của chuỗi giá trị.
Nút thắt từ thiếu chất lượng nguồn nhân lực
Ông Phùng Anh Tuấn, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Manutronic Việt Nam cho hay, trước xu hướng về chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam đang là một trong những điểm đến vô cùng hấp dẫn của tất cả các doanh nghiệp và các tập đoàn trên thế giới.
Vì vậy, các doanh nghiệp nội sẽ có nhiều cơ hội tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, mở rộng thêm kinh doanh và sản xuất, song để đón bắt được việc này, đòi hỏi phải có sự thích ứng cao về công nghệ và nguồn nhân lực.
Dẫn ví dụ thực tế trong ngành điện tử, theo ông Tuấn, điều đầu tiên mà các khách hàng đưa ra đó là những sản phẩm có tích hợp công nghệ cao, có chất lượng tốt và tối ưu, tiếp đến là chi phí, giá thành hợp lý để phù hợp với tính chất và sự cạnh tranh của thị trường cũng như giao hàng, đối ứng nhanh.
Bên cạnh đó là tiêu chuẩn liên quan đến vấn đề về môi trường, về trách nhiệm xã hội và phải có một hệ thống quản trị bài bản… Để làm được điều đó thì tất cả doanh nghiệp phải có một nguồn năng lực sẵn sàng, có thể đáp ứng được theo đúng những yêu cầu, tiêu chuẩn của các tập đoàn khi họ chuyển dịch sang Việt Nam.
“Chính vì vậy, nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những yếu tố hay có thể nói khác là một trong những giá trị cốt lõi có thể quyết định sự thành công và hội nhập, nắm bắt được những cơ hội trong xu thế mà chúng ta đang có được cơ hội chuyển dịch từ tất cả các tập đoàn sang Việt Nam,” đại diện Manutronic nói.
Thực tế cho thấy, các doanh nghiệp, tập đoàn lớn khi đầu tư và mở rộng sản xuất kinh doanh đều tập trung tuyển dụng nhân lực chất lượng cao, từ cấp độ quản lý cao cấp đến những người lao động trực tiếp.
Với ngành công nghiệp hỗ trợ, theo ông Lê Quý Thành, Giám đốc Nhà máy TOMECO An Khang, để tận dụng được ưu thế của cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đầu tiên doanh nghiệp phải đầu tư vào một lực lượng nhân sự có hiểu biết sâu rộng về các giải pháp, phần mềm, giải pháp công nghệ và hệ thống quy trình để vận hành, giúp doanh nghiệp có thể tiến hành được các hoạt động Chuyển đổi Số ngay, sau đó, nguồn nhân lực cần có tư duy làm việc số để vận hành hệ thống đã xây dựng nên.
Song từ thực tế của TOMECO khi đầu tư các dây chuyền công nghệ mới, hiện đại như CNC hay công nghệ hàn robot… ông cho rằng, rất khó để tìm kiếm được các lao động đứng máy, thậm chí doanh nghiệp phải tuyển những kỹ sư được đào tạo đại học về chuyên môn phù hợp để vào đứng máy. Tuy nhiên, chất lượng đào tạo kỹ sư thì không hướng đến việc trực tiếp đứng và vận hành những máy móc như vậy.
“Sinh viên mới ra trường cần rất nhiều thời gian để học việc để đáp ứng các yêu cầu về mặt chuyên môn và học kỹ năng để đáp ứng các yêu cầu về giao tiếp, đàm phán, lập kế hoạch và định hướng công việc, hướng đến kết quả đó chính là những mà giá trị mà doanh nghiệp cần nhất,” đại diện TOMECO nêu thực tế.
Đào tạo gắn với tuyển dụng
Đánh giá của Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) cho thấy, Việt Nam đang trong giai đoạn dân số vàng với khoảng 54% dân số ở độ tuổi lao động, trong đó lực lượng lao động rất trẻ và dồi dào. Tuy nhiên, nguồn nhân lực có trình độ kỹ thuật, có tay nghề cao hiện nay còn hạn chế cả về số lượng và trình độ, là trở ngại lớn của nhiều doanh nghiệp hoạt động trong ngành như cơ khí, chế biến chế tạo, thiết bị linh phụ kiện điện, điện tử…
Ông Cao Văn Bình, Quyền Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển Công nghiệp (Cục Công nghiệp) thông tin, đối với các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp hỗ trợ vẫn gặp khó khăn trong việc tìm kiếm và thuê được những lao động có tay nghề cao và hiểu biết về công nghệ mới.
Chưa kể các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp hỗ trợ thường phải cạnh tranh với các ngành khác, chẳng hạn như công nghiệp công nghệ cao hoặc công nghiệp sản xuất. Điều này có thể làm cho việc thu hút và giữ chân những tài năng có kỹ năng cao trở nên khó khăn hơn.
Ngoài ra, công nghiệp hỗ trợ thường tham gia vào việc thay đổi và cải tiến quy trình sản xuất và công nghệ, doanh nghiệp cần có những nguồn nhân lực có khả năng học hỏi và thích nghi với những thay đổi nhanh chóng. Việc tìm kiếm và duy trì những nguồn nhân lực như vậy có thể là một thách thức.
Từ các dẫn chứng trên, ông Cao Văn Bình cho rằng, cần có sự phối hợp chia sẻ thông tin từ phía các doanh nghiệp với các cơ sở đào tạo về nhu cầu tuyển dụng và mục tiêu, mục đích đặt ra để liên kết chặt chẽ hơn, tạo việc làm cho các lao động có tay nghề, trình độ cao, đồng thời, có các cơ chế, giải pháp để thu hút được nhiều hơn nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho quá trình sản xuất-kinh doanh của doanh nghiệp.
Về phía các trường như Đại học Công nghiệp Hà Nội, Tiến sỹ Kiều Xuân Thực, Hiệu trưởng nhà trường cho biết trong công tác đào tạo hiện nay, Đại học Công nghiệp Hà Nội coi doanh nghiệp là một bên liên quan đặc biệt, đó là sự tham gia, vào cuộc của doanh nghiệp ngay từ khâu thiết kế chương trình, trong quá trình điều chỉnh, cập nhật chương trình và trong quá trình tổ chức các hoạt động dạy học đều có sự tham gia của doanh nghiệp và từ đấy giúp xóa bỏ khoảng cách giữa đầu ra sinh viên tốt nghiệp với nhu cầu của doanh nghiệp.
“Doanh nghiệp vào cuộc từ sớm và đã tuyển dụng sinh viên từ đầu năm thứ ba, đầu năm thứ tư. Trên cơ sở đó, trong năm cuối hoặc 2 năm cuối, nhà trường cùng doanh nghiệp sẽ đào tạo bổ sung những module, nội dung mà doanh nghiệp cần, như thế khi nhận bằng tốt nghiệp các em có thể làm việc luôn tại doanh nghiệp như những kỹ thuật viên, nhân viên đã thành thạo công việc được tuyển dụng từ trước,” Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội cho hay./.
Hiện nay, Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp đang phối hợp cùng các tổ chức quốc tế và các tập đoàn đa quốc gia như: Samsung, Toyota, Tập đoàn Tài chính Quốc tế (IFC), Trung tâm Tư vấn và Giải pháp Công nghệ Việt-Hàn (VITASK), Viện Công nghệ Công nghiệp Hàn Quốc (KITECH), Đại học Công nghiệp Hà Nội, Đại học Thủy lợi, Đại học Giao thông vận tải, Đại học Bách khoa Hà Nội... để tổ chức các chương trình đào tạo nhằm giúp cho các học viên đến từ doanh nghiệp nhận thức được vai trò của việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Mặt khác các học viên là các giảng viên đến từ các trường đại học, cao đẳng trao dồi thêm các kiến thức chuyên môn cần thiết phục vụ cho công tác giảng dạy tại các Trường.
