Trung tâm Chính trị cấp huyện (trước đây) và nay là cấp xã (theo mô hình mới), là đơn vị trực thuộc cấp ủy Đảng, có chức năng tổ chức đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, nghiệp vụ công tác Đảng, đoàn thể, kiến thức quản lý Nhà nước... cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên trên địa bàn. Trung tâm Chính trị là cầu nối quan trọng để truyền đạt các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến đội ngũ cán bộ cơ sở – những người trực tiếp triển khai nhiệm vụ tại địa phương.
Với đặc thù là đơn vị chuyên trách về đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị và nghiệp vụ cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở, Trung tâm Chính trị góp phần xây dựng bản lĩnh chính trị, củng cố niềm tin, thống nhất nhận thức và hành động trong hệ thống chính trị cơ sở. Đồng thời, thông qua hoạt động đào tạo, bồi dưỡng, Trung tâm Chính trị giúp cập nhật kiến thức mới, nâng cao năng lực công tác, kỹ năng tổ chức thực tiễn, từ đó nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của đội ngũ cán bộ, công chức, đảng viên tại địa phương.
Trong điều kiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh – xã) đang được triển khai, vai trò của Trung tâm Chính trị càng trở nên quan trọng và cần được điều chỉnh, sắp xếp phù hợp với tổ chức bộ máy mới, vừa đảm bảo tính ổn định của công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên ở cơ sở vừa phát huy hiệu quả trong điều kiện mới với chủ trương “Không thành lập mới Trung tâm chính trị, chuyển toàn bộ nguyên trạng Trung tâm chính trị các huyện, thị xã, thành phố hiện có trên địa bàn đặt trực thuộc Đảng ủy xã, phường nơi có trụ sở Trung tâm chính trị để phục vụ chung công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên, công chức xã, phường của các địa phương trong cùng đơn vị hành chính cấp huyện trước khi sắp xếp» là một hướng đi hợp lý, đảm bảo tính kế thừa và ổn định trong khi vẫn phục vụ được yêu cầu đổi mới tổ chức bộ máy theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII) đồng thời đã và đang tạo ra những thay đổi quan trọng đối với công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên ở cơ sở.
Thực hiện chủ trương trên, tỉnh Bắc Ninh đã triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, từ ngày 1/7/2025, Trung tâm Chính trị huyện Tân Yên chuyển từ trực thuộc cấp ủy cấp huyện về cấp xã mới - xã Tân Yên trên cơ sở sáp nhập 4 đơn vị hành chính: Thị trấn Cao Thượng và xã Cao Xá, Việt Lập, Ngọc Lý (nơi trung tâm chính trị đặt trụ sở). Trung tâm chính trị xã Tân Yên tiếp tục đảm nhiệm công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị và nghiệp vụ cho cán bộ, đảng viên, công chức cấp xã của 5 xã mới gồm Tân Yên, Nhã Nam, Phúc Hòa, Quang Trung và Ngọc Thiện.
Ngay từ ngày đầu tháng 7/2025, Trung tâm chính trị xã Tân Yên đã thể hiện rõ sự chủ động, linh hoạt trong việc tham mưu Ban Thường vụ Đảng ủy xã Tân Yên ban hành Quyết định thành lập Trung tâm; xây dựng quy chế hoạt động; quy định chức năng, nhiệm vụ; Quy chế phối hợp; phối hợp với các xã trên địa bàn, trình Đảng ủy xã phê duyệt Kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị và nghiệp vụ những tháng cuối năm 2025 và khẩn trương tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng theo đúng tiến độ. Điều này cho thấy năng lực tổ chức, quản lý và tinh thần trách nhiệm cao của Trung tâm chính trị xã Tân Yên trong giai đoạn chuyển tiếp này.
Ngoài ra, Trung tâm chính trị xã Tân Yên đã thể hiện rõ sự đổi mới rõ rệt trong phương pháp tổ chức và nội dung đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đảng viên ở cơ sở đó là tích cực cập nhật nội dung mới các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới...để truyền tải đến cán bộ, đảng viên ở cơ sở; lồng ghép các chuyên đề theo hướng thực tiễn, dễ tiếp cận, thiết thực với từng đối tượng học viên; Phối hợp chặt chẽ với các xã trong khu vực để tổ chức lớp học theo nhu cầu cụ thể; Chủ động xây dựng kế hoạch đào tạo dài hạn và theo từng giai đoạn. Sự thích ứng nhanh, chủ động, linh hoạt và đổi mới của Trung tâm chính trị xã Tân Yên trong giai đoạn chuyển tiếp là yếu tố quan trọng giúp duy trì hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị ở cơ sở, góp phần đảm bảo nguồn phát triển Đảng và nguồn cán bộ cấp ủy các chi bộ trực thuộc khi đơn vị hành chính cấp xã mới đi vào hoạt động.
Sau gần 3 tháng triển khai mô hình mới, trung tâm chính trị xã Tân Yên đã tổ chức 04 lớp bồi dưỡng lý luận chính trị thu hút với 450 học viên; tổ chức triển khai thực hiện đảm bảo nội dung bồi dưỡng phù hợp với từng nhóm đối tượng: Kết nạp Đảng, đảng viên mới, đoàn viên, hội viên, cán bộ cơ sở; đồng thời duy trì nề nếp giảng dạy và học tập tại trung tâm chính trị,… Mặc dù với thời gian triển khai chưa dài, song những kết quả đạt được cho thấy hướng đi này là đúng đắn, có thể nhân rộng nếu tiếp tục được hoàn thiện về cơ chế và điều kiện thực hiện.
Qua bước đầu triển khai thực hiện các nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng theo mô hình chính quyền 2 cấp, Trung tâm Chính trị xã Tân Yên nhận được sự quan tâm, lãnh đạo trực tiếp, hỗ trợ về chuyên môn và nghiệp vụ từ Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy; sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp và thường xuyên của Ban Thường vụ Đảng ủy xã Tân Yên; được kế thừa cơ sở vật chất, tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ từ cấp huyện; đặc biệt là nhu cầu học tập lý luận chính trị và bồi dưỡng tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ của cán bộ, đảng viên, đoàn viên tại địa bàn xã được mở rộng so với trước đây và có tính thực tiễn cao.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, Trung tâm chính trị xã Tân Yên còn một số khó khăn: Thiếu quy chế phối hợp trong đào tạo, bồi dưỡng với Đảng ủy các xã trên địa bàn khu vực; Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy chưa đồng bộ. Chưa có quy định cụ thể về đánh giá chất lượng giảng dạy và học tập tại các lớp đào tạo, bồi dưỡng; nguồn kinh phí cấp cho hoạt động đào tạo, bồi dưỡng chưa được đảm bảo; Việc phối hợp giữa Đảng ủy xã nơi có Trung tâm chính trị đặt trụ sở với Đảng ủy xã trong khu vực về công tác đào tạo, bồi dưỡng còn hạn chế nhất định…
Từ những kết quả đạt được cũng như khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức, triển khai hoạt động đào tạo, bồi dưỡng tại Trung tâm Chính trị xã Tân Yên theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, cần sớm có những giải pháp mang tính đồng bộ, căn cơ, lâu dài. Trung tâm Chính trị xã Tân Yên kiến nghị, đề xuất một số nội dung như sau:
Một là, Ban Tổ chức Trung ương, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp thống nhất triển khai thực hiện Quy định số 360-QĐ/TW ngày 29/8/2025 của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy trung tâm chính trị xã, phường, đặc khu. Trong đó, quan tâm xây dựng các tiêu chí xây dựng trung tâm chính trị xã, phường đạt chuẩn; tổ chức thí điểm tại một số địa phương có điều kiện thực hiện tốt (trong đó có Bắc Ninh), từ đó tổng kết, đánh giá và nhân rộng trên phạm vi toàn quốc.
Hai là, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy nghiên cứu ban hành Quy chế mẫu trong việc phối hợp giữa đảng ủy xã nơi có trung tâm chính trị đặt trụ sở với đảng ủy các xã trong khu vực nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc phối hợp tổ chức đào tạo, bồi dưỡng liên xã, liên cụm; xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng chung cho toàn tỉnh trong đó phân công rõ trách nhiệm từng trung tâm chính trị; định hướng nội dung, phương pháp giảng dạy phù hợp với tình hình thực tiễn; xây dựng và ban hành Quy chế hoạt động của đội ngũ giảng viên chuyên trách và kiêm chức; tăng cường hỗ trợ chuyên môn, nghiệp vụ cho trung tâm chính trị cấp xã thông qua các hoạt động như: cung cấp giáo trình, tài liệu cập nhật, kịp thời định hướng cập nhật các nội dung quan điểm mới của Đảng vào các chương trình đào tạo, bồi dưỡng. Thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn cho đội ngũ báo cáo viên, giảng viên, giảng viên kiêm chức cấp xã theo cụm cấp xã; xây dựng cơ chế quản lý, đánh giá và khen thưởng tạo động lực cho cán bộ, giảng viên tham gia giảng dạy.
Ba là, đối với UBND tỉnh và các sở, ngành liên quan: Quan tâm đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị giảng dạy hiện đại cho các trung tâm chính trị, ưu tiên những đơn vị tiếp nhận từ cấp huyện có khả năng đào tạo, bồi dưỡng liên xã. Bố trí nguồn kinh phí ổn định, hợp lý hằng năm bảo đảm hoạt động đào tạo, bồi dưỡng; có cơ chế xã hội hoá hoặc lồng ghép các chương trình đào tạo, bồi dưỡng có liên quan để tăng tính hiệu quả và tiết kiệm ngân sách trong bối cảnh sắp xếp tổ chức, tinh gọn bộ máy.
Bốn là, đối với cấp uỷ, chính quyền cấp xã nơi có trung tâm chính trị đặt trụ sở: Tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp và toàn diện của đảng uỷ xã đối với hoạt động của Trung tâm chính trị, xem đây là một bộ phận gắn với nhiệm vụ chính trị trọng tâm của địa phương. Chủ động xây dựng cơ chế phối hợp liên xã, nhất là trong việc xác định nhu cầu đào tạo, bố trí học viên, giảng viên, thời gian, nội dung học tập phù hợp với tình hình thực tiễn. Quan tâm kiện toàn đội ngũ giảng viên, khuyến khích cán bộ có năng lực, kinh nghiệm thực tiễn tham gia giảng dạy; đồng thời tạo điều kiện về thời gian, chế độ, công tác thi đua - khen thưởng.
Năm là, đối với trung tâm chính trị cấp xã: Tiếp tục phát huy vai trò chủ động, sáng tạo trong tổ chức đào tạo, bồi dưỡng; nắm bắt tình hình thực tiễn địa phương để đề xuất kế hoạch kịp thời, sát yêu cầu. Thường xuyên rà soát, bổ sung đội ngũ giảng viên; xây dựng ngân hàng giáo án, đề thi; hệ thống câu hỏi trắc nghiệm; tăng cường bồi dưỡng kỹ năng sư phạm, cập nhật kiến thức mới. Ứng dụng công nghệ thông tin, AI trong giảng dạy, xây dựng bài giảng điện tử, tài liệu trực tuyến, từng bước chuyển đổi phương pháp giảng dạy và học tập theo hướng hiện đại, tăng tương tác, giảm thụ động. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá chất lượng đào tạo, học tập, đề xuất các tiêu chí đánh giá thực chất hiệu quả bồi dưỡng lý luận chính trị và áp dụng thực tiễn. Chủ động tham mưu cho cấp ủy xã về công tác giáo dục chính trị tư tưởng, kịp thời nắm bắt dư luận xã hội, định hướng tư tưởng, góp phần giữ vững sự đoàn kết, thống nhất trong nội bộ và ổn định tình hình cơ sở.
Thực tiễn hoạt động của Trung tâm Chính trị xã Tân Yên đã cho thấy tiềm năng và vai trò quan trọng của trung tâm chính trị trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp; trung tâm chính trị không chỉ là nơi triển khai công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên mà còn là cầu nối quan trọng giúp đưa các chủ trương, đường lối của Đảng đến với quần chúng nhân dân một cách hiệu quả, sát thực tiễn. Với sự quan tâm của cấp ủy Đảng, sự chỉ đạo kịp thời của các cơ quan chuyên môn và tinh thần trách nhiệm cao của đội ngũ cán bộ, giảng viên, Trung tâm chính trị xã Tân Yên đã thể hiện sự chủ động, linh hoạt trong tổ chức các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng góp phần củng cố niềm tin, nâng cao nhận thức chính trị cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ở cơ sở.
Kinh nghiệm từ hoạt động của Trung tâm chính trị xã Tân Yên có thể trở thành cơ sở tham khảo hữu ích cho việc nâng cao chất lượng hoạt động của các trung tâm chính trị trên địa bàn toàn tỉnh, góp phần xây dựng hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới, nhất là trong bối cảnh chuyển đổi mô hình quản lý và đổi mới hệ thống chính trị ở địa phương hiện nay./.
