Theo Wall Street Journal ngày 21/4, Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang lên kế hoạch cắt giảm thêm 1 tỷ USD tài trợ liên bang dành cho Đại học Harvard, lần này nhắm vào các chương trình nghiên cứu y tế. Động thái này diễn ra sau khi Harvard từ chối thực hiện các yêu cầu cải tổ chính sách từ chính phủ, đẩy căng thẳng giữa hai bên lên một tầm cao mới.
Chính quyền liên bang liên tục gây sức ép
Trước đó, ngày 14/4, Bộ Giáo dục Mỹ đã thông báo tạm ngừng khoản tài trợ liên bang trị giá 2,2 tỷ USD dành cho Harvard, bao gồm cả quỹ tài trợ dài hạn và các hợp đồng nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực. Quyết định được đưa ra sau khi trường này công khai từ chối các yêu cầu cải tổ chính sách từ Nhà Trắng.
Theo lực lượng chuyên trách thuộc Bộ Giáo dục, các yêu cầu bao gồm: rà soát và điều chỉnh lại đội ngũ giảng viên, nhân viên, sinh viên bị cho là "thiên về hoạt động xã hội, chính trị hơn là học thuật"; đồng thời đề nghị trường mời chuyên gia bên ngoài đánh giá độc lập từng khoa để đảm bảo sự đa dạng quan điểm trong môi trường học thuật. Chính phủ cho rằng đây là biện pháp cần thiết để chống lại chủ nghĩa bài Do Thái và đảm bảo rằng nguồn ngân sách công không bị sử dụng cho những hoạt động mang tính thiên lệch.
Cùng thời điểm, Sở Thuế vụ Liên bang Mỹ (IRS) xác nhận đang xem xét khả năng tước bỏ quy chế miễn thuế của Harvard. Ông Gary Shapley – người vừa được Tổng thống Trump bổ nhiệm làm quyền Giám đốc IRS – có thẩm quyền ra quyết định này. Nếu bị tước bỏ, Harvard sẽ phải nộp thuế như các tổ chức kinh doanh thông thường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cấu trúc tài chính lâu dài của trường.
Phát biểu trong một cuộc họp báo, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết Tổng thống Trump đã yêu cầu ban lãnh đạo Đại học Harvard đưa ra lời xin lỗi liên quan đến phát ngôn chỉ trích chính phủ trước đó, đồng thời nhấn mạnh “giáo dục đại học cần được định hướng trở lại đúng quỹ đạo giá trị quốc gia”.
Harvard phản công bằng pháp lý và tự cân bằng tài chính
Ngày 21/4, Đại học Harvard đã chính thức đệ đơn kiện chính quyền Tổng thống Trump lên Tòa án liên bang tại Massachusetts, yêu cầu tòa án tuyên bố lệnh đóng băng tài trợ là vi hiến và buộc chính phủ liên bang hủy bỏ các biện pháp trừng phạt đang áp dụng. Trong đơn kiện, Harvard viện dẫn Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ, cho rằng các yêu cầu từ phía chính phủ là hành vi can thiệp không phù hợp vào hoạt động của một tổ chức giáo dục tư nhân.
Ông Alan Garber, Hiệu trưởng tạm quyền của Harvard, cho biết những yêu cầu từ Bộ Giáo dục nếu được thực hiện sẽ mở đường cho việc giám sát chính trị từ bên ngoài vào môi trường học thuật, từ đó đe dọa trực tiếp đến các giá trị cốt lõi mà trường đã duy trì suốt nhiều thập kỷ. “Chúng tôi không phủ nhận những nỗ lực vì sự công bằng, nhưng không thể đồng tình với cách tiếp cận áp đặt và phi học thuật như vậy,” ông phát biểu trong thông cáo báo chí ngày 21/4.
Liên quan đến vấn đề tài chính, nguồn tài trợ liên bang hiện chiếm khoảng 10,5% doanh thu thường niên của Harvard (không bao gồm hỗ trợ học phí). Việc cắt giảm đột ngột có thể ảnh hưởng đến hàng loạt chương trình nghiên cứu khoa học, đặc biệt trong lĩnh vực y tế – nơi Harvard là đối tác chính của hàng chục dự án nghiên cứu liên bang về ung thư, Alzheimer, đột quỵ và HIV.
Để đối phó với nguy cơ thiếu hụt tiền, Harvard đang tiến hành kế hoạch vay 750 triệu USD từ Phố Wall thông qua phát hành trái phiếu, nhằm bù đắp cho phần tài trợ liên bang bị tạm ngưng. Theo các nguồn tin từ Bloomberg và Reuters, khoản trái phiếu này sẽ được sử dụng để duy trì các chương trình giảng dạy, nghiên cứu và hỗ trợ sinh viên, đảm bảo không có gián đoạn lớn trong hoạt động học thuật của trường.
Bên cạnh đó, Đại học Harvard hiện có 9,6 tỷ USD trong quỹ tài trợ không bị ràng buộc bởi các mục đích sử dụng do nhà tài trợ quy định. Báo cáo tài chính của nhà trường đề cập rõ: "Nhà trường không có ý định sử dụng khoản tài sản này, nhưng tài sản này có thể được chi dùng, nếu xảy ra vấn đề bất ngờ".
Khoản tài sản trị giá 9,6 tỷ USD tương đương gần 20% tổng quỹ tài trợ mà Đại học Harvard đang sở hữu. Dù vậy, việc chi dùng khoản quỹ linh động này sẽ gây ảnh hưởng đến dòng tiền của trường phục vụ cho các hoạt động tài chính trong tương lai, vì trường sẽ có ít vốn hơn để tiến hành các hoạt động đầu tư sinh lợi.
