Tuổi thơ gian khó và ước vọng trở thành giáo viên
Cô giáo Lầu Y Pay sinh năm 1986, là con thứ 4 trong gia đình người H’Mông có 8 người con tại Kỳ Sơn, Nghệ An. Chưa đến 10 tuổi, ngoài những buổi tới trường cô bé Pay đã theo bố lên nương hái măng, trồng lúa. Những lúc ở nhà thì phụ mẹ nấu cơm, chăm bẵm các em. Xuất thân trong gia đình nghèo khó, không những tuổi thơ vất vả, những năm tháng học phổ thông với Pay cũng là ký ức gian khổ khó quên.
Rất nhiều lần nữ sinh Pay có ý định bỏ học để bớt một phần gánh nặng cho bố mẹ và tạo điều kiện cho em có thêm cơ hội học tập tốt hơn. “Tôi từng đấu tranh tư tưởng rằng nếu mình bỏ học về đi làm rẫy thì cuộc sống gia đình và bản thân liệu có đổi thay được hơn hay không? Nhiều đêm trằn trọc, tôi đã quyết chí xin bố mẹ cho mình có cơ hội tiếp tục đi học”, cô giáo Pay hồi tưởng. Cô Pay kể, từng chứng kiến cảnh nhiều em nhỏ ở bản làng đến tuổi đi học nhưng phần vì nghèo khó, phần vì nhận thức của bố mẹ hạn chế nên các em không được đến trường khiến bản thân ao ước sẽ trở thành “cô giáo dạy trẻ ở các bản làng”.
Với ước mơ đó, Lầu Y Pay đã biến ước mơ thành hiện thực khi tốt nghiệp Khoa Giáo dục mầm non (Trường Cao đẳng Sư phạm Nghệ An) năm 2009. Ngày mới ra trường, cô giáo trẻ về dạy tại Trường Mầm non Huồi Tụ, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An.
Năm 2011, cô giáo Pay yêu thầy giáo dạy Tiểu học ở huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An rồi quyết định làm dâu và chuyển công tác về xã Tri Lễ (huyện Quế Phong). Sau 2 năm dạy học theo diện hợp đồng, cô Pay thi đỗ biên chế. Từ đó đến nay, cô Pay là giáo viên Trường Mầm non Tri Lễ (xã Tri Lễ, huyện Quế Phong).
Dạy học ở xã biên giới, nơi chủ yếu đồng bào H’Mông sinh sống, cô Pay cho biết, cuộc sống đồng bào nơi đây còn nghèo, chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc cho con em tới trường học tập. Rất nhiều gia đình không cho con đi học hoặc bắt con bỏ học giữa chừng. Không từ bỏ khó khăn, chẳng quản nhọc nhằn, cô Pay liên tục tới nhà các hộ dân trong bản làng để vận động cho con em tới trường. “Tranh thủ ban đêm, ngày nghỉ cuối tuần, lễ Tết tôi lại leo rừng, vượt nhiều cây số vào từng nhà dân giải thích cho bà con nghe tầm quan trọng của việc cần phải cho con em đi học. Ban đầu, nhiều gia đình phản đối, song mình không nản chí và quay trở vận động thêm nhiều lần thì họ hiểu ra và đồng ý”, cô Pay kể về hành trình vận động trẻ em tới trường.
Hơn 10 năm qua, cô giáo Pay đã vận động thành công các gia đình cho gần 300 trẻ đi học mầm non đúng độ tuổi. Không chỉ vận động cho trẻ em được tới trường học tập, chứng kiến những trẻ em không đủ áo ấm, giày dép để tới trường trong ngày đông giá rét, cô Pay còn kêu gọi được nhiều tổ chức, nhà hảo tâm ở trong và ngoài tỉnh hỗ trợ trẻ em địa phương bằng vật chất hoặc nhiều hình thức khác.
Nỗ lực không ngừng vì học sinh thân yêu
Công tác tại điểm trường Huồi Mới (Trường Mầm non Tri Lễ), cách nhà hàng chục km ở xã nghèo vùng biên, chuyện trở về nhà với quần áo lấm lem bùn đất hay những hiểm nguy giao thông thường trực đối với cô giáo Pay là chuyện “như cơm bữa”. Cô giáo Pay kể, có những hôm trời mưa rét, nhiều đoạn đường lầy lội, xe trơn trượt, có lúc suýt lao xuống vách núi. Những ngày mưa rừng, lũ ống bất ngờ, đường giao thông bị hư hỏng khiến xe không thể lưu thông. Để tới trường chỉ còn cách duy nhất là đi bộ đường rừng trong nhiều giờ. Hay có đợt nhiệt độ vùng biên giới Nghệ An xuống tới 0 độ C, chân tay lạnh tê tái vẫn phải vượt qua để đến trường”.
Chia sẻ thêm về nghề, cô Pay cho biết, ngoài những khó khăn trên, trẻ em người H’Mông có điểm chung rất nhút nhát, khả năng nghe tiếng Việt còn hạn chế. Bởi vậy mỗi giờ lên lớp truyền thụ kiến thức, cô Pay luôn sử dụng song song 2 thứ tiếng để hỗ trợ học sinh một cách tốt nhất.
Khó khăn là vậy, nhưng nữ giáo viên cho biết, cô chưa bao giờ nản lòng hay nghĩ tới chuyện chuyển nghề. Trong quá trình công tác, cô Pay luôn cố gắng học hỏi, nghiên cứu tài liệu để nâng cao trình độ chuyên môn.
Với những nỗ lực không mệt mỏi, năm 2022-2023 cô Pay đã đạt giáo viên dạy giỏi cấp huyện. Đồng thời, cô trúng cử Đại biểu Hội đồng Nhân dân huyện Quế Phong nhiệm kỳ 2021-2026. Năm 2021–2022, cô được Chủ tịch UBND huyện Quế Phong tặng Giấy khen giáo viên có nhiều cống hiến tại địa bàn khó khăn.
Đặc biệt, năm học 2022–2023, cô giáo Lầu Y Pay là 1 trong 3 nhà giáo của tỉnh Nghệ An và nằm trong 200 nhà giáo tiêu biểu toàn quốc nhận được Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Vào dịp kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/2023), cô vinh dự tham gia sự kiện Thủ tướng Chính phủ gặp mặt các nhà giáo tiêu biểu. Ngoài ra, nữ nhà giáo còn nhận được nhiều giấy khen cấp trường, huyện, tỉnh.
Ông Thái Văn Thành, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An cho hay, trong đóng góp tận tụy của đội ngũ nhà giáo thì khó khăn nhất phải kể đến những vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt những bản làng giáp biên giới. Đây là những nơi đang thiếu thốn về kinh tế, cơ sở vật chất, nhận thức của bà con còn hạn chế. “Cô giáo Lầu Y Pay là điển hình về tấm gương sáng của ngành Giáo dục, hy sinh tận tụy với nghề, kiên trì, kiên định, vượt qua mọi khó khăn. Ngoài hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chuyên môn của ngành, cô Pay có nhiều đóng góp khác cho xã hội, đặc biệt ở huyện Quế Phong…”, ông Thành nhận xét.
