Xây dựng dữ liệu thành nguồn lực, tài sản kinh tế bền vững

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, kinh tế số không chỉ là một xu hướng công nghệ mà là "một trụ cột để đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cấu trúc nền kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia". Cách tiếp cận này cho thấy dữ liệu không còn là yếu tố phụ trợ, mà đã trở thành tài sản chiến lược, có khả năng quyết định sức cạnh tranh và vị thế của doanh nghiệp cũng như của cả nền kinh tế trong kỷ nguyên mới.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, dữ liệu là "tài nguyên mới, tư liệu sản xuất mới của nền kinh tế số", đồng thời nhấn mạnh yêu cầu phải khai thác, chia sẻ và sử dụng dữ liệu một cách hiệu quả để tạo ra giá trị gia tăng cho doanh nghiệp và xã hội.

Trong môi trường kinh doanh ngày càng biến động, với cạnh tranh toàn cầu gay gắt và nhu cầu khách hàng thay đổi nhanh chóng, dữ liệu trở thành công cụ giúp doanh nghiệp chuyển từ phản ứng bị động sang chủ động dẫn dắt, từ quản lý dựa trên kinh nghiệm sang ra quyết định dựa trên phân tích và dự báo khoa học.

Để dữ liệu thực sự trở thành tài sản kinh tế, doanh nghiệp Việt Nam cần thay đổi căn bản cách tiếp cận. Dữ liệu cần được đặt vào trung tâm chiến lược phát triển, được quản trị như một loại tài sản có giá trị, với các hệ thống thu thập, lưu trữ, bảo mật và phân tích đồng bộ, xuyên suốt toàn bộ hoạt động sản xuất - kinh doanh.

Song song với đó là đầu tư cho nguồn nhân lực dữ liệu chất lượng cao, những người không chỉ làm chủ công nghệ mà còn có khả năng chuyển hóa dữ liệu thành tri thức và quyết định kinh doanh. Quan trọng hơn, doanh nghiệp không thể phát triển dữ liệu trong trạng thái "đơn lẻ", mà cần tham gia sâu vào hệ sinh thái dữ liệu quốc gia, thông qua hợp tác với Nhà nước, các doanh nghiệp công nghệ, tổ chức nghiên cứu và cơ sở đào tạo, nhằm chia sẻ dữ liệu an toàn, chuẩn hóa và gia tăng giá trị dữ liệu đa nguồn.

Đại diện Tập đoàn FPT cho rằng, dữ liệu chính là nền tảng cốt lõi của kinh tế số và là "nhiên liệu" cho trí tuệ nhân tạo. Theo FPT, trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng, doanh nghiệp chỉ có thể làm chủ AI, điện toán đám mây hay các dịch vụ số nếu trước hết làm chủ được dữ liệu của chính mình. Việc xây dựng hệ thống dữ liệu tập trung, chuẩn hóa và có khả năng khai thác theo thời gian thực không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả vận hành, mà còn tạo điều kiện hình thành các sản phẩm, dịch vụ số mới có giá trị gia tăng cao.

Từ kinh nghiệm triển khai các dự án chuyển đổi số cho doanh nghiệp và cơ quan nhà nước, đại diện FPT nhấn mạnh rằng, dữ liệu không nên bị "đóng khung" trong từng bộ phận, mà cần được kết nối xuyên suốt để trở thành tài sản chung phục vụ quản trị và ra quyết định chiến lược.

Ở góc độ doanh nghiệp cung cấp nền tảng quản trị, đại diện Base.vn cho rằng, dữ liệu chính là điểm khởi đầu của chuyển đổi số thực chất. Theo Base, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn đang gặp khó khăn trong quản trị do dữ liệu bị phân tán, thiếu chuẩn hóa và phụ thuộc nhiều vào con người. Khi dữ liệu được số hóa đầy đủ, kết nối liên thông giữa các phòng ban và được cập nhật theo thời gian thực, doanh nghiệp có thể giảm đáng kể độ trễ trong ra quyết định, tăng tính minh bạch và nâng cao kỷ luật vận hành.

Base cho rằng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, việc coi dữ liệu là tài sản không nhất thiết phải bắt đầu từ những công nghệ phức tạp, mà trước hết là từ việc chuẩn hóa dữ liệu nội bộ, hình thành thói quen ra quyết định dựa trên dữ liệu thay vì kinh nghiệm cảm tính.

Trong khi đó, từ thực tiễn của một tập đoàn đa ngành, Masan đã sử dụng dữ liệu, tích hợp vào toàn bộ chuỗi giá trị, đã tạo ra hiệu quả kinh tế rõ rệt. Việc phân tích dữ liệu tiêu dùng theo thời gian thực giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong dự báo nhu cầu, tối ưu tồn kho và logistics, đồng thời nâng cao khả năng cá nhân hóa sản phẩm, dịch vụ. Cách tiếp cận này cho phép Masan chuyển dịch từ mô hình quản lý truyền thống sang mô hình vận hành dựa trên dữ liệu và AI, qua đó gia tăng năng lực cạnh tranh trong bối cảnh thị trường biến động nhanh.

Đại diện Công ty Schneider Electric Việt Nam nhận định, dữ liệu là nền tảng để doanh nghiệp không chỉ tăng trưởng hiệu quả mà còn phát triển bền vững. Khi dữ liệu được khai thác đúng cách, doanh nghiệp có thể tối ưu sử dụng năng lượng, giảm phát thải và hướng tới các mục tiêu tăng trưởng xanh, phù hợp với xu thế chung của kinh tế thế giới.

Trong bối cảnh kinh tế số đang trở thành trụ cột chiến lược của Việt Nam, dữ liệu không còn là yếu tố phái sinh mà đã trở thành một loại tài sản kinh tế trọng yếu, quyết định năng lực cạnh tranh và khả năng phát triển bền vững của doanh nghiệp. Khai thác dữ liệu hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam không chỉ đứng vững trên thị trường trong nước mà còn mở rộng cơ hội vươn ra quốc tế, đóng góp thiết thực vào mục tiêu phát triển kinh tế số quốc gia.

Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia, Bộ Công an, nhấn mạnh: "Nhân loại đã trải qua nhiều hình thái kinh tế, mỗi hình thái đều gắn liền với những tư liệu sản xuất đặc trưng. Thế kỷ XXI hiện nay là thời đại của dữ liệu và trí tuệ nhân tạo".

Dữ liệu hiện là tài sản kinh tế đặc biệt, có thể được trao đổi, định giá và thương mại hóa; dữ liệu là nền tảng cho trí tuệ, cho dự báo và cho việc ra quyết định. Do đó, dữ liệu cần được nhìn nhận như một loại tài sản có thể sinh lợi nếu được khai thác đúng cách.

Thực tế cho thấy, phần lớn doanh nghiệp Việt Nam không thiếu dữ liệu. Họ có dữ liệu khách hàng, dữ liệu bán hàng, dữ liệu vận hành, dữ liệu tài chính. Vấn đề nằm ở chỗ, rất ít doanh nghiệp biến những dữ liệu này thành lợi thế cạnh tranh.

Nhiều doanh nghiệp vẫn dừng ở mức số hóa cơ bản, đó là lưu trữ dữ liệu rời rạc ở các bộ phận khác nhau, sử dụng dữ liệu chủ yếu để tổng hợp báo cáo. Việc phân tích dữ liệu để dự báo xu hướng, tối ưu chiến lược hay thiết kế sản phẩm mới vẫn còn khá hạn chế, đặc biệt ở nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Một điểm đáng chú ý được nhấn mạnh tại diễn đàn là mối liên hệ giữa dữ liệu quốc gia và hoạt động của doanh nghiệp. Trong những năm gần đây, Việt Nam đã đầu tư mạnh vào xây dựng các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, doanh nghiệp, bảo hiểm, đất đai. Những hệ thống này giúp cơ quan quản lý giảm thủ tục giấy tờ, tăng tính minh bạch và nâng cao hiệu quả điều hành.

Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương cho rằng nếu được khai thác đúng cách, dữ liệu quốc gia có thể trở thành "nguyên liệu đầu vào" cho khu vực tư nhân. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp không chỉ chờ dữ liệu "chảy" về, mà phải chủ động xây dựng năng lực tiếp nhận, phân tích và kết nối dữ liệu với chiến lược kinh doanh của mình.

Khoảng cách hiện nay nằm ở chỗ, nhiều doanh nghiệp chưa sẵn sàng về hạ tầng và nhân lực để tận dụng nguồn dữ liệu ngày càng phong phú này. Nếu không chuẩn bị, doanh nghiệp có thể đứng ngoài một dòng chảy giá trị mới đang hình thành.

Nhìn rộng hơn, "cuộc chơi" dữ liệu không chỉ là cuộc đua công nghệ mà còn là cuộc đua về tư duy quản trị. Doanh nghiệp muốn đi xa cần chuyển từ quản lý dựa trên kinh nghiệm sang ra quyết định dựa trên dữ liệu. Điều này đòi hỏi thay đổi từ lãnh đạo đến bộ máy vận hành, từ cách đầu tư đến cách chấp nhận rủi ro.

Ở góc nhìn toàn cầu, Công ty Schneider Electric Việt Nam theo định hướng cho rằng dữ liệu là nền tảng để doanh nghiệp không chỉ tăng trưởng hiệu quả mà còn phát triển bền vững. Khi dữ liệu được khai thác đúng cách, doanh nghiệp có thể tối ưu sử dụng năng lượng, giảm phát thải và hướng tới các mục tiêu tăng trưởng xanh, phù hợp với xu thế chung của kinh tế thế giới.

Trong bối cảnh kinh tế số đang trở thành trụ cột chiến lược của Việt Nam, dữ liệu không còn là yếu tố phái sinh mà đã trở thành một loại tài sản kinh tế trọng yếu, quyết định năng lực cạnh tranh và khả năng phát triển bền vững của doanh nghiệp. Khai thác dữ liệu hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam không chỉ đứng vững trên thị trường trong nước mà còn mở rộng cơ hội vươn ra quốc tế, đóng góp thiết thực vào mục tiêu phát triển kinh tế số quốc gia.