Trường PTDTBT THCS Kim Cúc nằm trên trục đường quốc lộ 34, cách thị trấn Bảo Lạc 9km, cách trung tâm xã Kim Cúc 8km, trường nằm trong vùng kinh tế đặc biệt khó khăn với 100% là người dân tộc thiểu số. Trong đó 90% thuộc hộ nghèo và cận nghèo, ngoài ra còn có dân tộc thiểu số rất ít người là dân tộc Lô Lô dưới 10.000 người, gồm có 6 dân tộc anh em chung sống là Tày, Nùng, Sán chỉ, Mông, Dao, Lô Lô. Mỗi dân tộc đều có đặc trưng khác nhau tuy nhiên dưới mái trường bán trú thì học sinh tề tựu đông đủ, đoàn kết.
Nhà trường duy trì bán trú từ năm 2012 với 80% học sinh ở Kí túc xá, có 20% học sinh đi lại trong ngày. Dù số lượng giáo viên, nhân viên không nhiều (18 thầy, cô), nhưng đội ngũ Cán bộ giáo viên, nhân viên trong trường luôn năng động, nhiệt tình, sáng tạo hỗ trợ và hướng dẫn học sinh tham gia, trải nhiệm các sân chơi trí tuệ. Trong nhiều năm liền các em luôn đứng đầu trong các cuộc thi.
Cuộc thi Sáng tạo Thanh thiếu niên Nhi đồng: năm học 2014 – 2015: đạt 01 giải khuyến khích cấp tỉnh; năm học 2015 – 2016 đạt 02 giải khuyến khích cấp tỉnh; năm học 2017 - 2018 đạt 01 giải ba cấp tỉnh; năm học 2018 – 2019 đạt 01 giải nhì cấp tỉnh; năm học 2019 – 2020 đạt 01 giải nhất cấp tỉnh và 01 giải khuyến khích cấp Quốc Gia; năm học 2020 – 2021 đạt 01 giải ba cấp tỉnh; năm học 2021 – 2022 đạt 01 giải ba cấp tỉnh; năm học 2022 – 2023 đạt 01 giải khuyến khích cấp tỉnh.
Cuộc thi Khoa học kĩ thuật: năm học 2016 – 2017 đạt 01 giải tư cấp tỉnh; năm học 2017 – 2018 đạt 01 giải tư cấp tỉnh; năm học 2018 – 2019 đạt 01 giải nhì cấp tỉnh (giải cao nhất trong cuộc thi); năm học 2019 – 2020 đạt 01 giải tư cấp tỉnh; năm học 2020 – 2021 đạt 01 giải tư cấp tỉnh; năm học 2021 – 2022 đạt 01 giải tư cấp tỉnh.
Cuộc thi giải toán qua mạng Internet: năm học 2019 – 2020 đạt 01 giải ba cấp huyện; năm học 2020 – 2021 đạt 01 giải ba, 02 giải khuyến khích cấp huyện; năm 2021 – 2022 đạt 01 giải nhì, 01 giải ba, 01 giải khuyến khích cấp huyện; năm học 2022 – 2023 đạt 01 giải nhì, 01 giải ba, 02 giải khuyến khích cấp huyện.
Không những giúp đỡ các em trong việc học tập, để quản lý học sinh bán trú, trường thành lập Ban quản sinh, phân công giáo viên trực theo ca và xây dựng lịch sinh hoạt, học tập hằng ngày cho học sinh; tổ chức quản lý giờ giấc, hướng dẫn các em nền nếp trong sinh hoạt hằng ngày… Bên cạnh đó, để đảm bảo dinh dưỡng cũng như khẩu phần ăn cho học sinh, các trường thường xuyên kiểm tra sát sao, đảm bảo đầy đủ 3 bữa/ngày theo chế độ quy định.
Kể từ khi Trường PTDTBT THCS Kim Cúc đi vào hoạt động mô hình trường học bán trú, đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, giảm tỷ lệ học sinh bậc mầm non, tiểu học suy dinh dưỡng. Các nguồn hỗ trợ cho học sinh đều được quản lý chặt chẽ, cấp phát kịp thời cho học sinh.
Đặc biệt, ngoài những giờ học chính khóa, các em được giải trí bằng nhiều hình thức như: tập thể dục, thể thao, chơi các trò chơi dân gian, sinh hoạt văn nghệ... Qua đó, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, lối sống, rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp và nếp sống tự lập cho học sinh.
Với các nội dung thiết thực, mang tính trải nghiệm, sáng tạo đảm bảo được các yêu cầu giáo dục, tạo môi trường vui chơi, giải trí lành mạnh, mô hình đã thu hút các em học sinh Trường PTDTBT THCS Kim Cúc tham gia tích cực, tạo không khí vui vẻ, tràn ngập tiếng cười, làm giảm bớt áp lực học tập cho học sinh, góp phần rèn kĩ năng sống cho các em ngay tại môi trường học tập.
Thay vì ra chơi tự tìm hoặc tự nghĩ ra các trò chơi thì nay học sinh được tham gia nhiều trò chơi, sinh hoạt câu lạc bộ sở thích trong giờ ra chơi. Thời gian chơi chỉ gói gọn 15 - 20 phút, nhưng các em học sinh sẽ được trang bị thêm nhiều kỹ năng cần thiết cho bản thân.
Đây không chỉ là môi trường để học sinh được trải nghiệm, khơi nguồn sáng tạo, phát triển khả năng tư duy. Qua đó còn giúp cho mối quan hệ thầy - trò cũng như mối quan hệ giữa các em học sinh trong nhà trường được thân thiện gần gũi hơn, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục, đưa chất lượng dạy học ngày một đi lên.
Bước vào năm học mới 2023-2024, dù vẫn còn nhiều những khó khăn, bộn bề mà thầy, trò ở Trường PTDTBT THCS Kim Cúc đang phải cố gắng khắc phục từng ngày. Nhưng sự nỗ lực, tâm huyết vì học sinh của đội ngũ giáo viên toàn trường; sự ủng hộ của các cấp chính quyền và ngành giáo dục địa phương; sự đồng hành, tích cực hỗ trợ của phụ huynh đã tạo động lực và nguồn lực lớn để Trường PTDTBT THCS Kim Cúc có điều kiện vượt qua khó khăn, từng bước nâng cao chất lượng dạy và học.
