“Mật ngọt” rót vào tâm lý thương con
Trước khi vướng vào vòng lao lý với cáo buộc “Buôn bán hàng giả là thực phẩm”, Lê Văn Hải (chủ tài khoản Gia đình Hải Sen) từng là cái tên nổi đình nổi đám trên mạng xã hội, đặc biệt là TikTok và Facebook. Được biết, gia đình TikToker này bắt đầu quảng bá, kinh doanh các sản phẩm do Công ty TNHH Hải Bé phân phối từ năm 2022 đến nay.
Trong số những mặt hàng được tiêu thụ số lượng lớn trên thị trường, nổi bật nhất phải kể đến sản phẩm “siro ăn ngon Hải Bé” với hơn 100.000 lượt mua. Nhờ phong cách livestream thu hút và cách nói chuyện gần gũi, Hải đã dùng các tài khoản mạng xã hội của mình để quảng cáo rầm rộ sản phẩm như một “thần dược” giúp trẻ ăn ngon, tăng sức đề kháng.
Tuy nhiên, kết quả giám định cho thấy các chỉ tiêu chất lượng trong siro ăn ngon Hải Bé, gồm vitamin A, canxi, vitamin C (chất chính tạo nên công dụng của sản phẩm), chỉ đạt dưới 70% so với công bố. Theo quy định tại Nghị định 98/2020/NĐ-CP, sản phẩm này được xếp vào diện hàng giả trong nhóm thực phẩm bảo vệ sức khỏe.
Trước thông tin này, nhiều phụ huynh từng là khách hàng của Lê Văn Hải không khỏi phẫn nộ, xót xa và sợ hãi. Hơn 100.000 hộp được bán ra thị trường cũng đồng nghĩa với việc đâu đó hàng nghìn, hàng chục nghìn trẻ em đã sử dụng qua sản phẩm. Đó là chưa kể có những phụ huynh vì tin tưởng mà sẵn lòng cho con sử dụng vài hộp liên tiếp trong thời gian dài.
Khi dư luận còn chưa kịp dịu đi sau vụ việc của nhà Hải Sen, một TikToker khác là Mẹ Cua Cốm tiếp tục gây phẫn nộ khi rao bán cao ngựa với giá 1,2 triệu đồng/100g, quảng cáo dùng được cho trẻ từ 6 tháng tuổi, người già và cả mẹ bầu.
Trong đoạn clip được đăng tải trên fanpage có hơn 240.000 lượt theo dõi, người này khẳng định sản phẩm có tác dụng “chữa đau nhức, loãng xương, thiếu hụt canxi”, và nhấn mạnh: “Em bé từ 6 tháng tuổi trở lên, chỉ cần biết ăn bột, ăn cháo là dùng được cao ngựa rồi”.
Theo chia sẻ của nhiều chuyên gia y tế và các bậc cha mẹ, việc quảng cáo như vậy là phản khoa học, không an toàn cho trẻ, nhất là các sản phẩm được đóng hoàn toàn thủ công, không có hướng dẫn sử dụng, thành phần các chất, cũng như không có thông tin kiểm định của cơ quan chức năng. Hơn nữa, với trẻ 6 tháng tuổi, việc sử dụng cao ngựa là không nên vì hệ tiêu hóa còn non yếu, chưa thể hấp thu và đào thải các hoạt chất phức tạp, từ đó ảnh hưởng đến chức năng của cơ quan nội tạng.
Trước đó, sản phẩm sữa bột HIUP cũng được giới thiệu trên thị trường như một “thực phẩm vàng” cho trẻ nhỏ, với những lời quảng bá dày đặc trên mạng xã hội, video quảng cáo và hội thảo giới thiệu sản phẩm. Trong đó nổi bật là sự “bảo chứng” chất lượng từ những cái tên nổi tiếng như MC Vân Hugo và BTV Quang Minh. Bên cạnh việc đưa ra những mô tả có cánh về công dụng sản phẩm, họ còn đưa chính con mình lên quảng cáo như một minh chứng cho lời nói.
Sau khi cơ quan chức năng kết luận sữa HIUP là hàng giả, nhiều gia đình trước đó hết lòng tin tưởng quảng cáo từ người nổi tiếng mới vỡ lẽ.
Để trẻ em được phát triển an toàn, lành mạnh
Theo PGS.TS. Nguyễn Duy Thịnh (nguyên giảng viên Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội), nhiều người hiện nay rất tin vào quảng cáo, tin vào người nổi tiếng thay vì tìm hiểu sản phẩm khách quan, toàn diện, nghe tư vấn từ chuyên gia, bác sĩ.
Sự tin tưởng này không đến từ hiểu biết về sản phẩm mà chủ yếu xuất phát từ thói quen tiêu dùng cảm tính, đặc biệt là khi sản phẩm được giới thiệu bởi người nổi tiếng, người có ảnh hưởng trên mạng xã hội, hay chỉ đơn giản là do “nghe thấy quen tên”. Trong khi đó, rất ít người chủ động kiểm tra thông tin nguồn gốc, thành phần, giấy tờ kiểm định hoặc tìm hiểu đánh giá khách quan từ những nguồn tin cậy. Đây chính là điều kiện vô cùng lý tưởng để hàng giả, hàng kém chất lượng len lỏi vào thị trường.
Đáng nói, các sản phẩm giả thường nhắm trực diện vào nhóm người thu nhập thấp ở vùng nông thôn, lao động phổ thông với mức giá “rẻ như cho” và quảng cáo hấp dẫn. Không ít phụ huynh, vì điều kiện kinh tế eo hẹp cùng tâm lý nôn nóng khi con kén ăn hay ốm vặt, mà dễ dàng bị cuốn vào những lời hứa hẹn từ các TikToker, KOLs hoặc livestream quảng cáo. Họ sẵn sàng bỏ tiền ra mua sản phẩm, nhưng lại không có thói quen hỏi ý kiến bác sĩ, hoặc đơn giản là không biết nên hỏi ai.
Thực tế cho thấy, sự ảo tưởng về chất lượng của nhiều sản phẩm được cộng hưởng từ các yếu tố quảng cáo như hình ảnh bắt mắt, giọng điệu gần gũi và gắn với người nổi tiếng. Theo đó, trẻ em, vốn chưa có khả năng phân biệt thật giả, lọt vào tầm ngắm vụ lợi của hàng giả, hàng kém chất lượng. Còn phụ huynh đôi khi vì quá thương con hoặc thiếu hiểu biết cũng vô tình tiếp tay cho những chiêu trò quảng cáo sai sự thật.
Những vụ việc như gia đình Hải Sen, mẹ Cua Cốm, hay sữa bột HIUP chỉ là bề nổi của tảng băng chìm về tình trạng buôn bán, quảng cáo hàng giả trong lĩnh vực thực phẩm, thực phẩm chức năng, dược phẩm dành cho trẻ em. Đáng nói, dù luật pháp đã có chế tài rõ ràng, nhưng việc kiểm soát nội dung quảng cáo trên mạng xã hội vẫn còn nhiều kẽ hở. Trong bối cảnh đó, sự phát triển nhanh chóng của các nền tảng số đã và đang tạo điều kiện cho những cá nhân có ý đồ xấu sử dụng hình ảnh trẻ em cùng ngôn ngữ cảm xúc để thao túng lòng tin người tiêu dùng.
Đã đến lúc cần siết chặt hơn nữa quy định về quảng cáo các sản phẩm liên quan đến trẻ em, đặc biệt là những sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe. Đồng thời, bản thân người nổi tiếng, người có ảnh hưởng trong cộng đồng “bỉm sữa” cũng cần cân nhắc, tìm hiểu và ý thức trách nhiệm sâu sắc khi nhận quảng cáo cho những sản phẩm liên quan trực tiếp đến sức khỏe của trẻ em.
Người tiêu dùng, đặc biệt là các bậc phụ huynh, cần cẩn trọng kiểm tra nguồn gốc, nhãn mác và chứng nhận chất lượng trước khi mua. Lựa chọn an toàn hơn hết là các sản phẩm từ kênh bán hàng uy tín, được cơ quan chức năng cấp phép.
Liên quan đến vấn đề này, theo PGS.TS.BS Nguyễn Trọng Hưng (Viện Dinh dưỡng Quốc gia), để trẻ phát triển toàn diện cả về chiều cao, cân nặng, trí tuệ hay tinh thần thì cần một quá trình chăm sóc lâu dài, dựa trên chế độ ăn uống cân bằng, vận động hợp lý và yếu tố di truyền, sinh hoạt khoa học. Tuyệt đối, không “đi tắt đón đầu” hay “rút ngắn” bằng các sản phẩm quảng cáo thổi phồng công dụng, nhất là việc quảng cáo trên mạng xã hội.
Hơn hết, đừng để những lời quảng cáo ngọt ngào trở thành liều thuốc độc rót vào lòng tin của cha mẹ. Bởi phía sau mỗi cú click đặt hàng, mỗi lần tin vào công dụng “thần kỳ” thì một đứa trẻ có thể đang phải đánh đổi bằng chính sức khỏe của mình.
