Sinh năm 1945 trong một gia đình nghèo, đông con, mẹ mất sớm, cha sức khỏe yếu, cô gái Minh Châu lớn lên cùng chuỗi ngày lam lũ mò cua, bắt ốc, gánh gồng mưu sinh để nuôi các em. Gian khó là vậy, nhưng cô gái trẻ vẫn hăng hái tham gia công tác đoàn thể của địa phương và sớm bén duyên với lực lượng công an.
Năm 19 tuổi, bà Châu trở thành công an viên xã Quỳnh Hồng. Chỉ vài năm sau, chị được tin tưởng giao giữ cương vị Phó Trưởng Công an xã rồi kiêm luôn Trưởng Công an xã kiêm Phó Chủ tịch UBND xã khi mới 22 tuổi một vị trí mà ít ai cùng trang lứa dám nghĩ tới.
Trong những năm ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ, Quỳnh Hồng nằm trên trục quốc lộ 1, sát ga Giát – nơi thường xuyên hứng bom đạn nhằm phá tuyến chi viện cho chiến trường miền Nam. Lực lượng công an xã mà bà Châu dẫn dắt không chỉ giữ gìn trật tự an ninh mà còn trực tiếp tham gia bảo vệ tuyến giao thông huyết mạch, sơ tán hàng hóa và cứu trợ nhân dân.
Bà Châu đã đưa ra sáng kiến “quản lý 3 tay” – một mô hình gửi gắm tài sản trong dân – giúp bảo vệ an toàn tuyệt đối cho hàng ngàn chuyến hàng tiếp tế. Đồng thời, việc phân loại thái độ chính trị từng hộ gia đình đã phát huy cao tinh thần cảnh giác, gắn kết cộng đồng trong cuộc chiến chống gián điệp, biệt kích.
Không chỉ đấu trí, bà còn nhiều lần trực diện đối mặt tội phạm. Bà vẫn nhớ như in đêm tháng 8/1967, khi một mình tuần tra, phát hiện một kẻ khả nghi. Với đôi tay không, nữ trưởng công an đã quật ngã, tước dao và bắt giữ thành công một đối tượng hình sự nguy hiểm. Từ vụ án này, đường dây trộm cắp xe đạp liên tỉnh đã bị triệt phá.
Với những đóng góp nổi bật, ngày 25/8/1970, Nguyễn Thị Minh Châu chính thức được phong danh hiệu Anh hùng LLVTND, trở thành tấm gương sáng cho phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc.
Không chỉ là một cán bộ công an quả cảm, bà Châu còn gắn bó với một mối tình đặc biệt thời chiến với ông Trần Thế Phiệt, ông lên đường nhập ngũ chỉ ít ngày sau lễ cưới vội vàng. Họ xa nhau suốt bảy năm, đến tận năm 1972 mới được gặp lại trong một lần ông Phiệt an dưỡng tại miền Bắc.
Sau khi hoàn thành khóa học nghiệp vụ công an, bà trở về quê tiếp tục công tác ở Công an huyện Quỳnh Lưu. Bất kể là làm hồ sơ, an ninh hay hình sự, bà đều hoàn thành xuất sắc, để lại nhiều dấu ấn cho đến ngày nghỉ hưu với cấp hàm Thiếu tá.
Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, bà Nguyễn Thị Minh Châu vẫn giữ vững phong thái giản dị nhưng kiên cường. Với bà, danh hiệu Anh hùng LLVTND không chỉ là phần thưởng cho riêng mình, mà còn là động lực để truyền lửa cho con cháu và lớp trẻ hôm nay – những người tiếp nối truyền thống “vì nước quên thân, vì dân phục vụ”.
