Theo đề án về sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 14/4, Bộ Nội vụ sẽ được giao nhiệm vụ nghiên cứu lộ trình sắp xếp lại thôn, tổ dân phố trên phạm vi toàn quốc. Việc tinh gọn nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý ngày càng hiệu quả và đảm bảo phục vụ trực tiếp cho cộng đồng dân cư tại cơ sở.
Tuy không phải là một cấp hành chính, thôn và tổ dân phố vẫn giữ vai trò là tổ chức tự quản gắn liền với đời sống cư dân trên cùng địa bàn. Theo quy định hiện hành, thôn được tổ chức ở xã dưới nhiều hình thức như thôn, làng, ấp, bản, buôn, bon, phum, sóc; trong khi tổ dân phố áp dụng tại các phường, thị trấn dưới dạng tổ dân phố, khu phố, khối phố, khóm hoặc tiểu khu.
Cả nước hiện có trên 90.000 thôn, tổ dân phố (trong đó có khoảng 69.500 thôn và 20.900 tổ dân phố), với gần 300.000 người tham gia công tác không chuyên trách ở cấp cơ sở. Dự kiến, việc sử dụng lực lượng này ở cấp xã sẽ chấm dứt từ ngày 1/8, và địa phương sẽ chủ động rà soát, bố trí lại nhân sự phù hợp tại thôn, tổ dân phố. Đồng thời, sẽ thực hiện chính sách hỗ trợ đối với những trường hợp không còn được bố trí công việc.
Trước mắt, hệ thống thôn, tổ dân phố sẽ được giữ nguyên. Tuy nhiên, sau khi hoàn thành việc sắp xếp đơn vị hành chính các cấp, Bộ Nội vụ sẽ tiếp tục tham mưu cho Chính phủ phương án tổ chức lại thôn, tổ dân phố trên tinh thần gọn nhẹ, đảm bảo tính tự quản, tuân thủ pháp luật, phát huy dân chủ và đáp ứng tốt hơn nhu cầu thiết yếu của người dân tại địa phương.
Cơ cấu tổ chức ở mỗi đơn vị vẫn gồm trưởng thôn hoặc tổ trưởng dân phố, và trong trường hợp cần thiết có thể bổ sung một phó trưởng hoặc phó tổ trưởng nhằm hỗ trợ quản lý cộng đồng hiệu quả hơn.
Định hướng mới này không chỉ góp phần tinh giản bộ máy mà còn hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng phục vụ và tạo sự gắn kết chặt chẽ giữa chính quyền cơ sở với người dân.
