ChatGPT đang thay đổi cách người lao động xử lý công việc – từ viết email, lập báo cáo, đến tổng hợp dữ liệu và phân tích thông tin. Nhưng tại nhiều công ty, sự thay đổi ấy đang diễn ra một cách âm thầm, thậm chí bí mật.
Theo khảo sát gần đây của hãng phần mềm bảo mật Ivanti, có đến 42% nhân viên văn phòng Mỹ sử dụng các công cụ AI tạo sinh như ChatGPT tại nơi làm việc. Trong số đó, khoảng 1/3 thừa nhận họ không hề thông báo với quản lý hoặc đồng nghiệp về việc sử dụng này.
Nguyên nhân của sự “giấu nhẹm” đó không nằm ngoài ba chữ: lo sợ. Nhiều công ty vẫn chưa đưa ra hướng dẫn rõ ràng hoặc cấm hoàn toàn việc sử dụng AI vì lo ngại rò rỉ dữ liệu. Một số nhân viên thì muốn giữ lợi thế cá nhân trong công việc, không muốn “chia sẻ bí quyết” giúp họ làm nhanh hơn, hiệu quả hơn. Cũng có người e ngại rằng việc dựa vào AI có thể khiến họ bị đánh giá là thiếu năng lực hoặc lười biếng.
Tình trạng này đang tạo ra những rạn nứt trong văn hóa công sở – nơi vốn đòi hỏi sự tin tưởng và phối hợp. Khi nhân viên dùng AI mà không minh bạch, đồng nghiệp dễ cảm thấy thiếu công bằng, quản lý thì mất kiểm soát về quy trình làm việc. Hậu quả nặng nề hơn là nguy cơ rò rỉ thông tin. Trường hợp nhân viên Samsung vô tình đưa mã nguồn nội bộ vào ChatGPT từng khiến cả giới công nghệ lo ngại về bảo mật dữ liệu.
Sự lan rộng của hiện tượng “AI trong bóng tối” (shadow AI) cũng làm đau đầu các nhà quản lý. Không chỉ vì nguy cơ bảo mật, mà còn vì sự thiếu gắn kết giữa nhân viên với tổ chức. Khi mỗi người “tự xử lý” công việc theo cách riêng với công cụ riêng, công ty sẽ dần mất đi khả năng đồng bộ và kiểm soát chất lượng.
Để giải quyết vấn đề, nhiều chuyên gia cho rằng các doanh nghiệp cần hành động kịp thời. Trước hết là ban hành chính sách rõ ràng về việc sử dụng AI: công cụ nào được phép dùng, dùng khi nào, dùng ra sao. Song song, cần tổ chức các buổi đào tạo giúp nhân viên hiểu rõ về lợi ích và rủi ro khi dùng AI. Và quan trọng nhất: xây dựng một văn hóa minh bạch, nơi nhân viên không ngần ngại chia sẻ, cùng học hỏi và hợp tác với nhau – dù đó là với con người hay với máy móc.
AI không phải kẻ thù. Nhưng khi được sử dụng một cách không công khai, nó có thể trở thành mầm mống của rạn nứt niềm tin nơi công sở. Chìa khóa nằm ở sự chủ động và minh bạch – từ cả hai phía: doanh nghiệp và người lao động.
