Tại văn bản hướng dẫn tuyển sinh lớp 10 THPT của Hà Nội, đối tượng được hưởng chế độ ưu tiên tập trung chủ yếu vào các diện chính sách (con liệt sĩ, con thương binh, bệnh binh mất sức), học sinh có cha hoặc mẹ là đồng bào dân tộc thiểu số; người đang sinh sống, học tập ở các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn…
Đối tượng tuyển thẳng là học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú, đồng bào dân tộc rất ít người, học sinh khuyết tật (theo quy định). Với đối tượng học sinh đạt thành tích xuất sắc được tuyển thẳng chỉ tính giải cấp quốc gia, quốc tế về văn hóa; văn nghệ; thể dục thể thao, khoa học kĩ thuật và chỉ được tuyển thẳng vào lớp 10 một trường THPT công lập thuộc khu vực tuyển sinh.
Như vậy, học sinh đạt giải tại kỳ thi học sinh giỏi cấp thành phố của Hà Nội ngoài được cộng điểm ở vòng sơ tuyển (với học sinh thi chuyên), còn lại không được hưởng chế độ ưu tiên, khuyến khích nào tại kỳ thi vào lớp 10 THPT công lập của Hà Nội. Điều này khiến không ít phụ huynh, giáo viên lo ngại, việc không được cộng điểm ưu tiên sẽ gây thiệt thòi cho một số thí sinh khi các em đã rất nỗ lực trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh/thành phố.
Hiện nay, tồn tại một thực tế là khối trường THPT chuyên thuộc các trường ĐH, trường THPT chất lượng cao trong và ngoài công lập có nhiều cơ chế thu hút như cộng điểm, thậm chí tuyển thẳng với học sinh giỏi thành phố.
Trong khi đó, khối trường THPT công lập (chuyên và không chuyên) không có cơ chế để thu hút những học sinh đạt giải cao tuyển sinh.
Điển hình, tại Hà Nội, Trường THPT chuyên Khoa học Tự nhiên (thuộc Trường ĐH Khoa học tự nhiên, ĐH Quốc gia Hà Nội) và Trường THPT chuyên ĐH Sư phạm (thuộc Trường ĐH Sư phạm Hà Nội) áp dụng cơ chế tuyển thẳng với học sinh đạt giải Nhất kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh/thành phố trong tuyển sinh vào lớp 10.
Những năm vừa qua, nhiều học sinh giỏi cấp thành phố đã được tuyển thẳng vào lớp 10 của các trường THPT chuyên thuộc Đại học. Các trường THPT chuyên của Sở GD&ĐT lại không có cơ chế này. Trong khi đó, kỳ thi do Sở tổ chức hàng năm đảm bảo uy tín, có mục tiêu tìm ra những học sinh giỏi thực sự.
Trước thực tế này, Sở GD&ĐT Hà Nội đang đề xuất sửa đổi quy chế để cộng điểm ưu tiên trong kỳ thi vào lớp 10 cho học sinh giỏi cấp thành phố. Thông tin ngay lập tức nhận được sự đồng tình của nhiều giáo viên và phụ huynh.
Theo chia sẻ của phụ huynh, việc ưu tiên, khuyến khích, cộng điểm, tuyển thẳng cho học sinh đạt giải trong kỳ thi học sinh giỏi cấp thành phố là cần thiết. Giới chuyên môn nên sớm phân tích, đánh giá để có hình thức phù hợp nhằm khuyến khích, động viên với đối tượng là học sinh giỏi cấp thành phố trên cơ sở đảm bảo công bằng cho tất cả các em.
Tuy nhiên, cũng có quan điểm cho rằng học sinh đạt giải học sinh giỏi thành phố đã được ưu tiên vào một số trường, trong đó có chuyên của các trường đại học. Nếu được ưu tiên thêm vào các trường chuyên của Sở GD&ĐT, “cánh cửa” vào trường chuyên đóng lại với rất nhiều học sinh khác.
Đại diện Phòng Quản lý thi và Kiểm định chất lượng, Sở GD&ĐT Hà Nội cho hay, đối tượng được cộng điểm ưu tiên và tuyển thẳng tại kỳ thi vào lớp 10 là quy định chung trong Quy chế tuyển sinh của Bộ GD&ĐT được áp dụng với các kỳ tuyển sinh THCS và THPT trên cả nước chứ không chỉ riêng ở Hà Nội.
Như vậy, học sinh đạt giải tại kỳ thi học sinh giỏi cấp thành phố của Hà Nội ngoài được cộng điểm ở vòng sơ tuyển (với học sinh thi chuyên), còn lại không được hưởng chế độ ưu tiên, khuyến khích nào tại kỳ thi vào lớp 10 THPT công lập của Hà Nội.
Theo ông Trần Thế Cương – Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội, về cơ chế ưu tiên với học sinh lớp 9 đoạt giải tại kỳ thi học sinh giỏi các môn văn hóa cấp tỉnh/thành phố trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 công lập, đây là mong muốn của không riêng Hà Nội mà là nguyện vọng chung của các địa phương trên cả nước. Sở đã và sẽ tiếp tục đề xuất về cơ chế ưu tiên, khuyến khích với đối tượng học sinh này để vừa đảm bảo quyền lợi cho các em, vừa đảm bảo công bằng trong hệ thống các trường THPT.
