Tại phiên họp sáng ngày 23/10 trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã trình bày tờ trì về dự án Luật Dân số (thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ). Đây được xem là một trong những dự án luật quan trọng, được đưa ra nhằm thích ứng với xu hướng già hóa dân số đang “tăng tốc” tại Việt Nam. Đồng thời, những đề xuất cũng khuyến khích người dân duy trì mức sinh hợp lý và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Theo dự thảo, Luật Dân số sẽ tập trung vào các mục tiêu lớn như duy trì mức sinh thay thế, giảm mất cân bằng giới tính khi sinh, chăm sóc người cao tuổi, và nâng cao chất lượng dân số thông qua tư vấn, giáo dục, truyền thông sức khỏe sinh sản. Như vậy, so với Pháp lệnh Dân số trước đây, dự thảo mới có tính bao quát mở rộng hơn, tiếp cận vấn đề dân số theo hướng toàn diện thay vì chỉ kiểm soát quy mô.
Một trong những vấn đề được quan tâm nhất là chính sách hỗ trợ dành cho phụ nữ sinh đủ hai con. Theo đề xuất, phụ nữ sinh hai con trước 35 tuổi, phụ nữ dân tộc thiểu số hoặc sinh con tại địa phương có mức sinh thấp sẽ được xem xét hưởng chính sách ưu tiên khi mua hoặc thuê nhà ở xã hội. Hay trường hợp nam giới nuôi hai con nếu vợ đã mất hoặc không có khả năng chăm sóc con cũng thuộc nhóm đối tượng có thể được hỗ trợ khi mua hoặc thuê nhà ở xã hội.
Đồng thời, dự thảo cũng đưa ra điều chỉnh về thời gian nghỉ thai sản, khi phụ nữ sinh con thứ hai sẽ được nghỉ thêm một tháng, trong khi nam giới có vợ sinh con sẽ được nghỉ thêm 5 ngày làm việc để chia sẻ trách nhiệm chăm sóc con cái và hỗ trợ vợ sau sinh. Đây được xem là động thái thiết thực để khuyến khích các gia đình sinh con.
Bên cạnh đó, dự thảo Luật Dân số cũng nhấn mạnh việc đưa tỷ số giới tính khi sinh trở về mức cân bằng tự nhiên. Mọi hành vi lựa chọn giới tính thai nhi dưới bất kỳ hình thức nào đều bị nghiêm cấm, ngoại trừ trường hợp phục vụ cho chẩn đoán hoặc điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính. Trường hợp người hành nghề y tiết lộ giới tính thai nhi trái quy định có thể bị đình chỉ hành nghề.
Đồng thời, dự thảo còn hướng đến thích ứng với già hóa dân số bằng việc tăng cường chăm sóc người cao tuổi, phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực này và đảm bảo các cơ chế bảo vệ quyền lợi người già. Song song đó là việc nâng cao chất lượng dân số thông qua tư vấn sức khỏe tiền hôn nhân, sàng lọc và chẩn đoán trước sinh – sơ sinh, giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý di truyền.
Bộ trưởng Đào Hồng Lan khẳng định, việc ban hành Luật Dân số mới không chỉ là sự kế thừa mà còn là bước tiến quan trọng nhằm tạo dựng khung pháp lý toàn diện hơn, đảm bảo quyền lợi cho người dân, thúc đẩy cân bằng giới, nâng cao chất lượng cuộc sống và hướng tới sự phát triển bền vững của đất nước trong giai đoạn mới./.
