"Xây dựng nguồn nhân lực trẻ chất lượng cao đáp ứng kỷ nguyên 4.0" cũng là chủ đề xuyên suốt được đề cập trong hội nghị đối thoại giữa Thủ tướng Phạm Minh Chính với thanh niên, diễn ra sáng 22/3.
Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, đất nước đang thực hiện khát vọng lớn tới năm 2045 là nước phát triển, có thu nhập cao. Để hiện thực hóa mục tiêu đó, có 3 trụ cột lớn cần tập trung: Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân; xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh quan điểm xuyên suốt coi con người là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu, là nguồn lực, động lực phát triển, không hy sinh tiến bộ và công bằng xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần.
Chia sẻ thời cơ, thuận lợi luôn đan xen khó khăn, thách thức, Thủ tướng cho rằng cần bản lĩnh, không quá lạc quan trước cơ hội và thuận lợi, không bi quan trước khó khăn, tháo gỡ khó khăn, vượt qua thách thức bằng tinh thần tự lực, tự cường.
"Tôi tin với khí thế của tuổi trẻ, thế hệ trẻ ngày nay sẽ vượt qua các khó khăn, thách thức như cha ông chúng ta đã làm và không có gì cản trở được sự phát triển của thanh niên", Thủ tướng nhấn mạnh.
Từ đầu cầu Cà Mau, Bí thư Đoàn cơ sở Công ty Phân bón dầu khí Cà Mau Nguyễn Văn Tú đặt vấn đề phát triển khoa học công nghệ sẽ làm giảm lao động thủ công, lao động đơn giản. Do đó, muốn tiếp tục tham gia thị trường lao động, nhiều lao động trẻ có nhu cầu được đào tạo lại, trang bị thêm những kỹ năng phù hợp.
Thanh niên này mong Chính phủ có giải pháp để hỗ trợ lao động trẻ được đào tạo lại nghề và trang bị các kỹ năng cần thiết khi tham gia thị trường lao động hiện nay.
Thích ứng nhanh với 4 xu thế chuyển đổi
Chia sẻ về vấn đề này, Bộ trưởng Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung nói với 43 năm công tác của ông, chưa khi nào ông thấy thanh niên hùng mạnh như hiện nay, không chỉ về số lượng mà còn về chất lượng.
"Dù dân số Việt Nam là dân số trẻ, lực lượng lao động của Việt Nam cũng trẻ, song thẳng thắn mà nói, năng lực cạnh tranh quốc gia của chúng ta chưa cao", theo lời Bộ trưởng Dung.
Bộ trưởng cũng chỉ ra vấn đề cần quan tâm khi năng suất lao động của Việt Nam chưa cao do nhiều yếu tố. Bên cạnh lý do lực lượng lao động phi chính thức còn nhiều, Bộ trưởng Lao động cho rằng kỹ năng lao động, kỹ năng nghề nghiệp và kỹ năng sống cũng là những vấn đề cần quan tâm.
Trong khi đó, tỷ lệ lao động qua đào tạo của Việt Nam nhìn chung còn thấp. "70% tỷ lệ lao động qua đào tạo, tuy nhiên chỉ có 26,1% có chứng chỉ. So với các nước ASEAN thì chúng ta đang ở mức thấp", Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu thực tế.
Vấn đề tiếp theo được ông chỉ ra là nguy cơ già hóa dân số. "Chúng ta đang có 20 triệu công nhân và dân số trẻ, nhưng 15 năm nữa, cứ 4 người thì có 1 người già, đây là vấn đề ta cần quan tâm", theo lời Bộ trưởng.
Bên cạnh 3 trụ cột, người đứng đầu ngành lao động, thương binh và xã hội lưu ý thanh niên hiện nay phải quan tâm tới 4 chuyển đổi nếu không muốn lạc hậu.
Thứ nhất là chuyển đổi công nghệ, trọng tâm là chuyển đổi số. Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, đây là cơ hội đưa Việt Nam vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4. Để thích ứng chuyển đổi này, cần thay đổi cung cách quản lý, quản trị quốc gia và thay đổi cách sống, cách làm việc, đặc biệt với giới trẻ.
Thứ hai là chuyển đổi không gian với trọng tâm là tăng trưởng. Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho rằng quá trình tăng trưởng sẽ thúc đẩy đô thị hóa, tạo ra thay đổi về cơ cấu việc làm, điều kiện sống. "Nếu tuổi trẻ Việt Nam không thích ứng nhanh, chúng ta sẽ gặp khó khăn", theo lời Bộ trưởng.
Chuyển đổi thứ ba, theo Bộ trưởng Dung, là chuyển đổi xanh làm thay đổi mô hình kinh tế.
Thứ tư là chuyển đổi xã hội, thích ứng với việc Việt Nam từ dân số trẻ bước sang dân số già. "Chúng ta chưa phải dân số già nhưng đang từ giai đoạn dân số trẻ chuyển sang giai đoạn dân số già nên phải nắm bắt cơ hội dân số vàng, nếu không sẽ tụt hậu", Bộ trưởng Dung phân tích.
Một khía cạnh khác được Bộ trưởng chỉ ra là việc chuyển đổi xã hội sẽ gia tăng tầng lớp trung lưu. Tầng lớp này dẫn dắt xã hội phát triển nhanh hơn cũng tạo ra sự phân hóa xã hội, đặc biệt ngay trong tầng lớp thanh niên, gồm: Thanh niên tiên tiến, thanh niên có điều kiện; thanh niên trung bình và tầng lớp thanh niên chậm tiến.
Bàn về câu chuyện chính sách, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết Ban Bí thư đã cho chủ trương ban hành chỉ thị về tăng cường đào tạo nhân lực Việt Nam, trọng tâm là giáo dục nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu thời kỳ mới. Chính phủ cũng ban hành Nghị quyết 06 về xây dựng thị trường lao động linh hoạt, bền vững, hội nhập và hiệu quả.
Bên cạnh giáo dục đào tạo kỹ năng đại trà, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu quan điểm cần quan tâm vấn đề hạ tầng và đột phá chất lượng nhân lực cao.
Đi vào góp ý chi tiết, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung gợi ý trọng tâm nên lấy hệ thống đại học và 45 trường đào tạo nghề chất lượng cao làm nền tảng bởi muốn chuyển đổi số nhanh, phải đào tạo nhân lực.
"Theo tôi, chúng ta đang thiếu khoảng 1 triệu nhân lực khu vực công nghệ. Đây là vấn đề cần làm rất nhanh, vì muốn đi nhanh phải đào tạo con người", Bộ trưởng Dung nhấn mạnh.
Cùng với đó, Bộ trưởng lưu ý cần quan tâm hệ thống chính sách phụ cận. Theo đó, để chuẩn bị cho Hội nghị Trung ương 7, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhắc đến mục tiêu xây 1 triệu nhà ở xã hội, phấn đấu đến năm 2030 không còn nhà tạm ở Việt Nam, tạo nền tảng và chăm lo phúc lợi xã hội để công nhân, thanh niên cũng như những người lao động trẻ yên tâm cống hiến.
Xây dựng chính sách đào tạo nhân lực về chuyển đổi số
"Bộ trưởng Đào Ngọc Dung trả lời rất khí thế, rất rõ ràng, nhiệt huyết và tràn đầy năng lượng", Thủ tướng Phạm Minh Chính chia sẻ sau khi nghe phần trình bày của người đứng đầu Bộ Lao động.
Thủ tướng lưu ý thị trường lao động luôn luôn biến đổi, kinh tế thị trường luôn tạo ra nhu cầu cạnh tranh nên lao động việc làm cũng được xem là một trong những trụ cột trong ổn định kinh tế vĩ mô.
Nhắc lại việc thị trường lao động biến đổi theo xu thế, Thủ tướng dẫn chứng giai đoạn trước, chúng ta chủ yếu sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên như đất đai, khoáng sản, dầu khí… để phát triển. Nhưng giai đoạn hiện nay, bên cạnh những yếu tố đó, phải dựa vào việc phát triển con người.
"Trong xu thế chuyển đổi số len lỏi vào từng góc cạnh của cuộc sống, ta cần có chính sách để đào tạo nguồn nhân lực thích ứng với chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, thích ứng với kinh tế tuần hoàn", Thủ tướng nhấn mạnh.
Nói thêm về chuyển đổi số, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng nhìn nhận xu thế này làm thay đổi nhiều thứ và khi có cái mới, đi kèm là rất nhiều cơ hội - thách thức. "Thanh niên phù hợp nhất với xu thế này, vì thanh niên nhiều năng lượng, không sợ sai", Bộ trưởng Hùng nhấn mạnh chỉ có đi đầu mới mong có cơ hội thay đổi thứ hạng quốc gia.
Chia sẻ thêm, Thủ tướng Phạm Minh Chính mong thanh niên sẽ chọn được những ngành nghề phù hợp với khả năng, điều kiện của mình; phù hợp với sự thích ứng chuyển đổi nhanh nhất, miễn là có quyết tâm, nỗ lực.
