Tọa lạc tại số 28 đường Võ Văn Tần, Quận 3, Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh vẫn lặng lẽ hiện diện như một cột mốc ký ức - nơi lưu giữ những bằng chứng sống động và xác thực về một trong những giai đoạn khốc liệt nhất của lịch sử dân tộc.
Được thành lập vào năm 1975, chỉ ít lâu sau ngày đất nước hoàn toàn thống nhất bảo tàng hiện nay là thành viên của Hội đồng các bảo tàng quốc tế (ICOM) và hệ thống Bảo tàng vì hòa bình thế giới. Với diện tích trưng bày lên đến 11.000m², nơi đây đang lưu giữ hơn 20.000 tư liệu, hình ảnh, hiện vật về hậu quả tàn khốc của chiến tranh và tinh thần đấu tranh bền bỉ của nhân dân Việt Nam.
Trong dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), lượng du khách đến tham quan bảo tàng đã tăng đột biến, có ngày lên tới gần 10.000 lượt. Không chỉ có người dân thành phố, cựu chiến binh, học sinh - sinh viên, mà còn có đông đảo du khách quốc tế tìm về đây để tận mắt chứng kiến và thấu hiểu quá khứ đau thương nhưng đầy kiêu hãnh của dân tộc Việt Nam.
Bên trong các phòng trưng bày, những bức ảnh đen trắng về chiến tranh, hình ảnh tù binh, máy bay, xe tăng, vũ khí, các bộ sưu tập về nạn nhân chất độc da cam hay máy chém thời thực dân… hiện diện như những vết cắt sâu hoắm, khiến không ít người lặng đi vì xúc động.
Nhiều du khách sau khi tham quan đã nghẹn ngào chia sẻ rằng, họ rời đi không chỉ mang theo sự cảm phục, mà còn là một lời nhắc nhở về trách nhiệm chung tay xây dựng một thế giới không còn khói lửa.
Giữa dòng người đến thăm bảo tàng, hình ảnh hai bà cháu nắm tay nhau đi chầm chậm giữa các hiện vật đã khiến nhiều người xúc động. Bà là Trịnh Diêm– cựu chiến binh đến từ Thanh Hoá, cùng cháu là Khánh Chi, học sinh lớp 11 trường THPT Minh Khai.
“Tôi từng đi qua những ngày tháng chiến tranh, nhưng mỗi lần trở lại đây, tim tôi vẫn nghẹn lại. Những hình ảnh, hiện vật như đưa tôi về một thời bom đạn, nơi đồng đội ngã xuống và ký ức mãi không phai. Tôi muốn cháu mình hiểu rằng, hòa bình hôm nay là máu xương của biết bao người,” – bà Diêm nghẹn ngào chia sẻ.
Còn cô học trò Khánh Chi thì bày tỏ: “Cháu đã học lịch sử trong sách, nhưng đến đây, mọi thứ trở nên thật hơn rất nhiều. Lần đầu tiên cháu hiểu chiến tranh là đau thương, là mất mát chứ không phải chỉ là những sự kiện và con số. Cháu thấy mình cần sống có trách nhiệm hơn với đất nước.”
Đối với nhiều người, rời khỏi bảo tàng không phải là khép lại một chuyến tham quan, mà là mang theo một lời nhắc nhở: hãy sống xứng đáng với quá khứ, và có trách nhiệm hơn với tương lai.
Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh - nơi quá khứ cất lời không bằng những diễn văn hoa mỹ, mà bằng sự thật không thể chối bỏ. Đó là nơi mỗi người Việt hôm nay có thể hiểu rõ hơn về cái giá của độc lập, và từ đó thêm trân quý từng ngày sống trong hòa bình. Và cũng chính từ nơi đây, thế hệ trẻ sẽ tìm thấy những giá trị cốt lõi để bước tiếp - bằng trí tuệ, bằng tình yêu nước và bằng khát vọng kiến tạo tương lai tốt đẹp hơn cho dân tộc.
