Sáng 28/10, trong phiên thảo luận ở hội trường về tình hình kinh tế-xã hội, Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên đã giải trình về tình hình cung ứng xăng dầu trên phạm vi cả nước thời gian qua. Đây là một trong những nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm.
Dự trữ xăng dầu bảo đảm đủ cung ứng đến hết tháng 11
Chia sẻ với băn khoăn của các đại biểu, Bộ trưởng Công thương nêu rõ xăng dầu là vật tư chiến lược có ý nghĩa sống còn với mọi quốc gia, mọi nền kinh tế. Ở Việt Nam, theo quy định hiện hành, vấn đề quản lý, cung ứng, kinh doanh xăng dầu được giao cho 7 bộ, ngành, cơ quan chức năng và chính quyền 63 tỉnh, thành phố thực hiện.
Để làm tốt việc này đòi hỏi mỗi ngành, mỗi cơ quan chức năng ở Trung ương và chính quyền địa phương phải phối hợp chặt chẽ, nhuần nhuyễn, hiệu quả, nhất là trong bối cảnh thị trường thế giới và trong nước rất dị biệt như thời gian vừa qua.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, với sự quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành thông qua các công cụ thuế, phí, quỹ bình ổn và cả chính sách xã hội, thị trường xăng dầu trong nước thời gian qua cơ bản ổn định, tổng nguồn cung được bảo đảm, giá cả hợp lý vào nhóm nước có mức bán lẻ thấp nhất trong khu vực và thế giới.
Theo Bộ trưởng, để xảy ra hiện tượng thiếu hàng cục bộ trong hệ thống thương nhân phân phối và bán lẻ ở TP Hồ Chí Minh và một số tỉnh phía Nam là điều rất đáng tiếc và bất thường, nhất là khi tại thời điểm đầu tháng 10, cả nước còn tới 3 triệu m3 xăng dầu.
“Tính cả dự trữ thương mại, sản xuất của các nhà máy trong nước và nhập khẩu trong kỳ của 34 doanh nghiệp đầu mối thì đủ nguồn cung cho đến gần hết tháng 11. Chưa kể các nhà máy sản xuất tiếp, các doanh nghiệp nhập khẩu tiếp theo kế hoạch” – Bộ trưởng cho hay.
Ngoài nguyên nhân khách quan của thế giới như đứt gãy nguồn cung, khủng hoảng năng lượng, lạm phát tăng cao, giá dao động trong biên độ lớn, tỷ giá ngoại tệ thay đổi hàng giờ, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu một số nguyên nhân chủ quan trong nước dẫn đến tình trạng gián đoạn nguồn cung nêu trên.
Cụ thể, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu rất khó tiếp cận với vốn và bảo lãnh tín dụng của ngân hàng, zoom tín dụng hẹp, điều kiện vay thanh khoản khó khăn, tỷ giá ngoại tệ để nhập khẩu hàng thay đổi liên tục, biên độ giá giao động lớn dẫn đến rủi ro cao cho các doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, trong bối cảnh khan hàng, nhiều chi phí phát sinh nhiều định mức lỗi thời nhưng chưa được cập nhật kịp thời, đầy đủ, chưa được phản ánh trong công thức tính giá cơ sở xăng dầu nên doanh nghiệp càng làm càng lỗ, và trong cơ chế thị trường thì không gì ngoài quy luật cung cầu, quy luật giá trị và mục tiêu lợi nhuận quyết định được hành động của doanh nghiệp.
“Doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối không tự cứu được mình để làm ăn có lãi thì cũng không thể lấy đâu ra chiết khấu cho đại lý, cửa hàng bán lẻ nên đã tạo ra sự đứt gãy nhất thời, cục bộ ở khâu bán lẻ một số nơi” – Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói.
Một vài nguyên nhân khác cũng được tư lệnh ngành công thương đề cập, đó là thiên tai, bão lũ làm chậm các chuyến tàu, chuyến xe chở xăng dầu về cung ứng cho các đơn vị bán lẻ, hay nạn buôn lậu, làm giả xăng dầu với số lượng lớn cũng ảnh hưởng tới phân phối, kinh doanh xăng dầu trên một số địa bàn thời gian qua.
Ngoài ra, theo Bộ trưởng, TP Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam có 146/332 thương nhân phân phối của cả nước, chiếm 44%. Khảo sát của ngành cho thấy, rất nhiều thương nhân phân phối đã ký hợp đồng mua hàng của nhiều doanh nghiệp đầu mối nhưng lại không thực hiện mua hàng thường xuyên. Vì thế, doanh nghiệp đầu mối không thể chủ động nguồn hàng trong kỳ cho hệ thống của mình.
“Khi khan hàng, các thương nhân phân phối quay lại mua hàng để phân phối cho hệ thống bán lẻ của mình đương nhiên sẽ không còn cơ hội và vì thế cũng gây ra tình trạng đứt gãy ở một số nơi” - Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói.
Tăng cường kiểm tra, giám sát, bảo đảm lưu thông thông suốt toàn hệ thống
Để kịp thời khắc phục tình trạng nêu trên, Bộ trưởng cho biết, thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tham mưu cho cấp có thẩm quyền phối hợp chặt chẽ với các ngành, các cơ quan chức năng và chính quyền các địa phương thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể.
Trong đó, tập trung chỉ đạo, hướng dẫn các doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối, chia sẻ nguồn cung trong dự trữ thương mại của mình để kịp thời chi viện cho những địa bàn cần ứng cứu. Mặt khác, tiếp tục động viên, phân giao chỉ tiêu bổ sung cho các doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp đầu mối để tăng sản lượng sản xuất và nhập khẩu để bảo đảm nguồn cung ra thị trường trong mọi tình huống.
Bộ cũng sẽ phối hợp với các lực lượng chức năng, cơ quan và chính quyền các địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát của toàn hệ thống kinh doanh xăng dầu, kiên quyết xử lý nghiêm các vi phạm, kể cả phải rút giấy phép vĩnh viễn đối với các doanh nghiệp kinh doanh khi vi phạm nhiều lần, bảo đảm lưu thông thông suốt, duy trì hệ thống một cách hợp lý.
Đồng thời, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước để kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu về tiếp cận nguồn vốn bảo lãnh tín dụng. Đây được xem là điều kiện tiên quyết để các doanh nghiệp xăng dầu có thể tồn tại, phát huy vai trò quan trọng của mình trong cung ứng cho xã hội mặt hàng đặc biệt này.
Ngoài ra, để doanh nghiệp xăng dầu không lỗ hoặc lỗ thì cũng trong khả năng chịu được thời điểm thị trường xăng dầu có nhiều dị biệt, Bộ Công thương sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành chức năng tham mưu cho Quốc hội, Chính phủ và cùng các cơ quan chức năng theo thẩm quyền của mình tiếp tục sử dụng công cụ thuế, phí, quỹ bình ổn xăng dầu và chính sách an sinh khi cần thiết để điều hành giá bán lẻ xăng dầu phù hợp với biến động giá thế giới, đáp ứng mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, ổn định an sinh xã hội.“Đặc biệt, cần khẩn trương rà soát, cập nhật, phản ánh định mức chi phí, tạo nguồn, chi phí phát sinh thực tế vào công thức tính giá cơ sở để các hoạt động tạo nguồn, cung ứng, phân phối xăng dầu diễn ra một cách thuận lợi và lành mạnh” - Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói.
Cùng với đó, Bộ Công thương sẽ triển khai việc rà soát, đề xuất cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các cơ chế, chính sách quản lý trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh và dự trữ xăng dầu nhằm kịp thời lấp đầy các lỗ hổng, lược bỏ sự chồng chéo về quản lý, điều hành của các chủ thể trong quy định hiện hành theo chỉ đạo của Quốc hội và Chính phủ.
