Ngay từ những giai đoạn đầu của cách mạng, Đảng ta luôn xác định vấn đề dân tộc, công tác dân tộc và đoàn kết các dân tộc có vị trí chiến lược quan trọng. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 7 khóa IX ngày 12/3/2003 khẳng định: “Vấn đề dân tộc và đoàn kết dân tộc là vấn đề chiến lược cơ bản, lâu dài, đồng thời cũng là vấn đề cấp bách hiện nay của cách mạng Việt Nam”. Tại các kỳ Đại hội Đảng sau đó, Đảng tiếp tục nhấn mạnh yêu cầu phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội, xóa đói giảm nghèo, giữ gìn và phát huy bản sắc các dân tộc thiểu số, đồng thời kiên quyết đấu tranh với mọi âm mưu lợi dụng vấn đề dân tộc để chia rẽ khối đại đoàn kết.
Ở tỉnh Lào Cai - địa bàn miền núi, biên giới, có 44 dân tộc anh em sinh sống, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm hơn 60% dân số, công tác dân tộc càng có ý nghĩa đặc biệt. Đây là những cộng đồng gắn bó lâu đời với vùng đất Lào Cai và là đối tượng ưu tiên của các chủ trương, chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước. Công tác dân tộc của tỉnh được xác định là toàn bộ hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện, kiểm tra và giám sát của Tỉnh ủy, HĐND, UBND và các tổ chức trong hệ thống chính trị ở địa phương, nhằm phát triển kinh tế – xã hội, củng cố quốc phòng – an ninh, giữ vững ổn định chính trị và tăng cường khối đại đoàn kết các dân tộc.
Tỉnh ủy Lào Cai lãnh đạo công tác dân tộc thông qua việc xác định chủ trương, ban hành nghị quyết, tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát và sơ kết, tổng kết nhằm phát huy vai trò của đồng bào các dân tộc trong phát triển kinh tế – xã hội, củng cố quốc phòng – an ninh và xây dựng khối đại đoàn kết. Nội dung lãnh đạo tập trung vào sáu nhiệm vụ: Quán triệt và cụ thể hóa chính sách dân tộc; phát triển kinh tế – xã hội vùng dân tộc thiểu số; bảo tồn văn hóa; xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số; củng cố hệ thống chính trị cơ sở; và giữ vững quốc phòng, an ninh. Phương thức lãnh đạo được thực hiện thông qua ban hành nghị quyết, công tác tư tưởng, chỉ đạo chính quyền cụ thể hóa chính sách, phát huy vai trò tổ chức đảng cơ sở và Mặt trận Tổ quốc – các đoàn thể, kiện toàn bộ máy làm công tác dân tộc và tăng cường kiểm tra, giám sát, qua đó bảo đảm công tác dân tộc được triển khai đồng bộ và hiệu quả trên địa bàn tỉnh.
Thực trạng lãnh đạo công tác dân tộc của Tỉnh ủy Lào Cai thời gian qua
Trong giai đoạn 2020–2025, Tỉnh ủy Lào Cai đã tập trung lãnh đạo và đạt nhiều kết quả quan trọng trong công tác dân tộc. Tỉnh ủy đã quán triệt, cụ thể hóa kịp thời các chủ trương của Đảng và Nhà nước, ban hành nhiều văn bản quan trọng như Chương trình 21-CTr/TU (2018), Nghị quyết 09-NQ/TU (2021) và Nghị quyết 43-NQ/TU (2023). Việc triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia và chính sách đặc thù được thực hiện đồng bộ, chú trọng đào tạo nghề, việc làm, giáo dục và y tế cho đồng bào [3]. Công tác xây dựng tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số tiếp tục được quan tâm, với hơn 8.500 đảng viên dân tộc thiểu số, trên 1.500 đảng viên mới giai đoạn 2020–2024, cùng hơn 1.150 cán bộ, công chức và 2.288 người có uy tín phát huy vai trò tích cực. Tỉnh ủy cũng tăng cường lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và nhân dân thông qua các phong trào thi đua, hoạt động an sinh xã hội và tuyên truyền pháp luật; năm 2022 cấp hơn 14.000 thẻ BHYT và 7.000 lượt khám chữa bệnh. Công tác sơ kết, tổng kết được tiến hành nghiêm túc, giúp điều chỉnh chủ trương sát thực tiễn, góp phần nâng cao đời sống, giảm nghèo và củng cố hệ thống chính trị cơ sở. Hoạt động kiểm tra, giám sát được xác định là khâu then chốt; năm 2022 thực hiện 10 cuộc kiểm tra tại các địa bàn trọng điểm, kịp thời phát hiện vướng mắc và kiến nghị điều chỉnh chính sách. Các chương trình phát triển được lồng ghép hiệu quả, ưu tiên vùng khó khăn như Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Si Ma Cai, Bắc Hà, tạo chuyển biến tích cực trong phát triển kinh tế – xã hội và tăng cường khối đại đoàn kết.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác dân tộc của Tỉnh ủy Lào Cai vẫn còn hạn chế như: Ban hành nghị quyết, chỉ thị có thời điểm chưa kịp thời, việc cụ thể hóa chủ trương còn thiếu chiều sâu; thể chế hóa ở một số địa phương chưa đồng bộ; tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc còn bất cập, cơ chế phối hợp thiếu hiệu quả; vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể có nơi còn hình thức; công tác sơ kết, tổng kết chưa toàn diện; phương thức lãnh đạo có lúc dàn trải, công tác tư tưởng chưa sâu, tuyên truyền chưa chủ động; công tác cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu, tỷ lệ cán bộ chủ chốt là người dân tộc thiểu số còn thấp; hoạt động kiểm tra, giám sát đôi lúc hình thức, chưa kịp thời điều chỉnh chính sách. Những hạn chế này xuất phát từ cả nguyên nhân khách quan như điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, dân cư phân tán, hạ tầng yếu, trình độ dân trí còn thấp, tỷ lệ nghèo cao, tác động của đô thị hóa và sự chống phá của các thế lực thù địch; và nguyên nhân chủ quan như công tác tham mưu, dự báo còn hạn chế, nhận thức của một bộ phận cán bộ chưa đầy đủ, phát huy nội lực cộng đồng chưa hiệu quả, phong tục tập quán ảnh hưởng mạnh, công tác cán bộ còn tâm lý e dè, đào tạo bồi dưỡng chưa thường xuyên và kiểm tra giám sát còn buông lỏng.
Giải pháp tăng cường sự lãnh đạo của Tỉnh ủy đối với công tác dân tộc trong thời gian tới
Để nâng cao hiệu quả công tác dân tộc trong giai đoạn mới, cần tập trung triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp sau:
Một là, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên về vị trí, vai trò của công tác dân tộc; quán triệt đầy đủ các nghị quyết, chỉ thị của Đảng; đưa nội dung dân tộc vào sinh hoạt đảng, tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng và củng cố niềm tin của đồng bào vào sự lãnh đạo của Đảng, đồng thời chống tư tưởng coi nhẹ hoặc phó mặc công tác dân tộc.
Hai là, đẩy mạnh phát triển kinh tế – xã hội, giảm nghèo bền vững và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào dân tộc; triển khai hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia, hỗ trợ sản xuất, đào tạo nghề, cải thiện hạ tầng thiết yếu; khuyến khích chuyển dịch cơ cấu kinh tế phù hợp với điều kiện từng địa bàn và phát huy nội lực của cộng đồng.
Ba là, đổi mới công tác tổ chức và cán bộ; kiện toàn bộ máy làm công tác dân tộc; chú trọng phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch và sử dụng cán bộ là người dân tộc thiểu số; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ từ tỉnh đến cơ sở; đồng thời phát huy vai trò người có uy tín trong tuyên truyền, vận động và xây dựng khối đại đoàn kết.
Bốn là, đổi mới công tác kiểm tra, giám sát; thực hiện kiểm tra thường xuyên, toàn diện việc triển khai nghị quyết, chương trình công tác dân tộc; thực hiện dân chủ cơ sở, công khai minh bạch; tăng cường phối hợp giữa kiểm tra của Đảng với thanh tra, kiểm toán Nhà nước; giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh tại cơ sở.
Năm là, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và các tổ chức xã hội trong giám sát, phản biện, vận động đoàn viên, hội viên; đổi mới phương thức dân vận phù hợp từng vùng dân tộc; tăng cường phát triển hội viên là người dân tộc thiểu số; đẩy mạnh giám sát việc thực hiện chính sách dân tộc và củng cố mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân.
Sáu là, kiện toàn tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ của Ban Dân tộc cấp tỉnh và các lực lượng làm công tác dân tộc ở cơ sở; xây dựng cơ chế phối hợp rõ ràng giữa Ban Dân tộc với các cơ quan liên quan; tăng cường giao ban, tiếp xúc, đối thoại để kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của đồng bào và tham mưu chính sách sát thực tiễn.
Bảy là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Tỉnh ủy đối với các cấp ủy, cơ quan chuyên trách và đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc; kiểm tra việc thực hiện chính sách, đánh giá trách nhiệm người đứng đầu; gắn kiểm tra công tác dân tộc với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 và Chỉ thị 05; qua đó nâng cao hiệu lực lãnh đạo, giữ vững ổn định chính trị – xã hội và phát triển bền vững vùng dân tộc thiểu số.
Công tác dân tộc ở Lào Cai giữ vị trí đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh và xây dựng khối đại đoàn kết các dân tộc trên địa bàn tỉnh. Trong những năm qua, Tỉnh ủy đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện và đạt nhiều kết quả nổi bật, góp phần cải thiện đời sống nhân dân, phát triển hạ tầng thiết yếu, giữ vững ổn định chính trị và tăng cường niềm tin của đồng bào đối với Đảng và Nhà nước. Tuy vậy, trước yêu cầu mới của quá trình hội nhập và phát triển, công tác dân tộc vẫn còn những hạn chế cần khắc phục, nhất là trong cụ thể hóa chủ trương, phân bổ nguồn lực, xây dựng đội ngũ cán bộ và nâng cao hiệu quả phối hợp trong hệ thống chính trị. Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp nêu trên sẽ tạo cơ sở quan trọng để tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, phát huy tiềm năng, lợi thế của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và bảo đảm cho Lào Cai phát triển nhanh, bền vững trong giai đoạn tới./.
