Lễ hội Thành Bản Phủ được tổ chức hằng năm tại khu di tích cấp quốc gia Thành Bản Phủ, từ ngày 24 đến 25/2 âm lịch. Đây là dịp để nhân dân các dân tộc trong và ngoài tỉnh Điện Biên tưởng nhớ Hoàng Công Chất – vị tướng quân người Vũ Thư, Thái Bình, cùng hai thủ lĩnh người Thái là Tướng Ngải và Tướng Khanh đã lãnh đạo nghĩa quân giải phóng Mường Thanh vào năm 1754, bảo vệ bản mường khỏi ách xâm lược của giặc Phẻ.
Lễ hội Thành Bản Phủ gồm hai phần: phần lễ và phần hội. Phần lễ được mở đầu bằng nghi thức rước kiệu, múa rồng và đọc chúc văn nhằm tôn vinh công lao của Tướng quân Hoàng Công Chất cùng các thủ lĩnh. Phần hội là không gian giao lưu văn hóa sôi động với các trò chơi dân gian, điệu múa truyền thống và những màn biểu diễn nghệ thuật đặc sắc, phản ánh nét đẹp văn hóa của đồng bào các dân tộc vùng Tây Bắc.
Ông Bùi Hải Bình, Chủ tịch UBND huyện Điện Biên, cho biết: “Lễ hội Thành Bản Phủ là một hoạt động tín ngưỡng giàu ý nghĩa, với những nghi thức văn hóa dân gian được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Đây không chỉ là dịp để nhân dân thành kính dâng hương tưởng nhớ công lao của các vị anh hùng mà còn là cơ hội để trao đổi kinh nghiệm trong sản xuất, chăn nuôi và tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa cộng đồng.”
Ngoài ra, với cấp ủy và chính quyền địa phương, lễ hội còn mang ý nghĩa quan trọng trong việc quảng bá giá trị văn hóa dân tộc, thu hút đầu tư, phát triển du lịch, từ đó góp phần xây dựng huyện Điện Biên ngày càng giàu đẹp.
Theo sử sách ghi lại, Tướng quân Hoàng Công Chất (tên thật là Hoàng Công Thư) quê ở huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Vào thế kỷ XVIII, ông cùng Tướng Ngải và Tướng Khanh đã lãnh đạo nghĩa quân và nhân dân Mường Thanh đánh đuổi giặc Phẻ, giải phóng vùng đất này vào tháng 5/1754.
Để xây dựng căn cứ phòng thủ lâu dài, Hoàng Công Chất đã cho xây dựng Thành Bản Phủ, biến nơi đây thành trung tâm chỉ huy quân sự. Từ thành này, nghĩa quân phát triển hoạt động ra khắp mười châu của Phủ An Tây, mở rộng địa bàn từ biên giới phía Bắc đến các vùng Hòa Bình, Ninh Bình và Thanh Hóa.
Cuộc khởi nghĩa do Hoàng Công Chất lãnh đạo kéo dài gần 30 năm (1739 – 1769) với chiến lược kết hợp sức mạnh của các dân tộc miền ngược và miền xuôi. Nhờ sự đoàn kết, nghĩa quân không chỉ bảo vệ được núi rừng biên cương mà còn xây dựng mối quan hệ bền vững giữa các dân tộc vùng Tây Bắc.
Ngày nay, Lễ hội Thành Bản Phủ là biểu tượng của tinh thần đoàn kết dân tộc, tình yêu quê hương và niềm tự hào lịch sử. Đây cũng là dịp để các thế hệ con cháu ôn lại trang sử hào hùng, tiếp nối truyền thống đấu tranh kiên cường, góp phần xây dựng Điện Biên phát triển bền vững trong thời kỳ mới.
