Thảm kịch tàu Vịnh Xanh 58 lật úp trên Vịnh Hạ Long chiều 19/7 khiến 37 người thiệt mạng, 2 người mất tích, gióng lên hồi chuông cảnh báo về những lỗ hổng trong công tác đảm bảo an toàn hàng hải. Từ hệ thống cảnh báo khẩn cấp, cập nhật thời tiết theo thời gian thực đến thiết kế tàu và quy trình giám sát hành trình, tất cả đều cần được rà soát và cải tiến.
Nhiều chuyên gia và chủ tàu đã lên tiếng đề xuất giải pháp nhằm ngăn chặn những bi kịch tương tự.
Cần hệ thống cảnh báo tự động
Theo TS Phạm Hà, Tổng Giám đốc điều hành kiêm nhà sáng lập Tập đoàn Lux (đơn vị chuyên phục vụ khách du lịch cao cấp tại Cát Bà, Hạ Long...), hiện nay còn tồn tại lỗ hổng trong thiết kế tàu du lịch khi chưa tích hợp hệ thống “cảnh báo tự động” cho các tình huống khẩn cấp mà thuyền trưởng hoặc thuyền viên không kịp phản ứng, như vụ tàu bị lật vừa qua.
Ông Hà nhấn mạnh, Việt Nam là quốc gia có nhiều vịnh và hòn đảo đẹp là điểm đến thu hút khách du lịch trong và ngoài nước nhưng cũng thường xuyên đối mặt với thời tiết bất thường, nguy hiểm. Vì vậy, công tác dự báo sớm và chính xác là cực kỳ quan trọng.
Từ vụ việc, ông kiến nghị cần xây dựng hệ thống dự báo thời tiết biển theo thời gian thực, ứng dụng công nghệ radar ven bờ, phao đo sóng, dữ liệu vệ tinh, trí tuệ nhân tạo (AI) để mô phỏng và cảnh báo theo vùng cụ thể. Thông tin thời tiết cần được chuẩn hóa quốc tế, truyền tải đa nền tảng từ ứng dụng di động, đài VHF đến màn hình trên tàu. Ngoài ra, ông đề xuất quy định ngưỡng gió, sóng cụ thể theo từng loại tàu. Khi vượt ngưỡng, những tàu không đủ tiêu chuẩn sẽ buộc phải dừng hoạt động. Cơ quan chức năng cũng nên triển khai xếp hạng an toàn tàu du lịch, công khai hồ sơ kỹ thuật, bảo trì và đào tạo thuyền viên.
Để hiện thực hóa, ngành du lịch biển cần thay đổi mạnh mẽ theo hướng số hóa: cấp lệnh điện tử, quản lý khách bằng mã QR, theo dõi GPS thời gian thực, tích hợp với bản đồ số, radar, camera giám sát vịnh. Dữ liệu phải liên thông giữa cảng vụ, biên phòng, doanh nghiệp, khí tượng và trung tâm cứu hộ.
Thiết kế tàu Vịnh Xanh 58 có vấn đề
Ông Nguyễn Trọng Tùng, chủ tàu du lịch tại Vịnh Lan Hạ cho rằng thiết kế và kết cấu tàu Vịnh Xanh 58 “có vấn đề”. Theo ông, tàu du lịch nên có lườn mở, rộng để giữ thăng bằng tốt, tránh bị lật khi gặp sóng to, gió lớn. Ngoài ra, tàu biển cần vè chắn sóng hai bên thân để giảm độ nghiêng, nhưng tàu Vịnh Xanh 58 lại thiết kế theo kiểu cano, hai tầng không phù hợp với điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
Đặc biệt, trong tình huống khẩn cấp, các cửa sổ cần được mở hết để giảm sức gió và tạo lối thoát. Nhưng trong vụ việc này, dù hành khách có mặc áo phao, việc đóng kín cửa đã khiến nhiều người bị mắc kẹt trong khoang khi tàu lật.
Giám sát hành trình vẫn còn nhiều bất cập
Ông Trần Văn Hồng, Chi hội trưởng Chi hội tàu du lịch Hạ Long, cho biết chủ tàu Vịnh Xanh 58 là thành viên chi hội. Ông bày tỏ đau xót, cho rằng sự cố là điều không ai mong muốn và có yếu tố bất khả kháng do thời tiết. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh cần đánh giá lại thiết kế tàu, kỹ năng xử lý khẩn cấp và tính chủ động của thuyền trưởng.
Theo đại diện Cảng tàu khách quốc tế Hạ Long, việc giám sát hải trình bằng GPS do cảng vụ thực hiện. Tuy nhiên, nhiều chủ tàu phản ánh việc mất sóng và tín hiệu GPS khá phổ biến do địa hình nhiều núi đá. Trong khi đó, quy định của tỉnh Quảng Ninh chưa nêu rõ thời gian bao lâu mất tín hiệu thì được coi là sự cố.
Thông thường, khi mất tín hiệu, thuyền trưởng phải chủ động báo cho cảng vụ. Nếu không liên lạc được, nhân viên giám sát sẽ phối hợp xác minh, gọi thuyền trưởng hoặc liên hệ tàu gần đó để kiểm tra gián tiếp. Trong trường hợp khẩn cấp, tàu tuần tra sẽ được điều động đến kiểm tra trực tiếp.
Vụ việc tàu Vịnh Xanh 58 mất tín hiệu hơn 2 tiếng trước khi phát hiện gặp nạn đặt ra yêu cầu cần nâng cấp hệ thống giám sát hành trình. Yêu cầu nâng cấp hệ thống định vị và cảnh báo
Hệ thống giám sát GPS cho tàu du lịch trên Vịnh Hạ Long được triển khai từ năm 2010 với các tính năng như theo dõi hành trình, vị trí, thời gian, lưu trú, số lượng khách, thuyền viên… Tuy nhiên, thực tế cho thấy hệ thống này còn nhiều hạn chế.
Từ tháng 4/2025, Sở Xây dựng Quảng Ninh đang nghiên cứu phần mềm mới, tích hợp các tính năng như cảnh báo thời tiết bất thường, nâng cấp thiết bị GPS, đề xuất bổ sung trạm tiếp sóng internet trên vịnh để cải thiện công tác giám sát và điều phối tàu du lịch.
Vấn đề trong quy trình xuất bến
Quy trình xuất bến hiện nay được thực hiện qua nhiều bước: khách đặt vé qua chủ tàu, chủ tàu điền thông tin hành khách, nộp danh sách để xin xác nhận từ cảng tàu và Biên phòng, sau đó được cấp lệnh xuất bến. Việc kiểm tra vé và số lượng khách do Ban Quản lý Vịnh Hạ Long thực hiện.
Tuy nhiên, cách làm thủ công, phân mảnh và chưa số hóa toàn diện đã khiến việc quản lý, truy vết gặp nhiều khó khăn, đặc biệt trong các tình huống khẩn cấp.
Diễn biến vụ việc
Lúc 12h55 ngày 19/7, tàu du lịch Vịnh Xanh 58 chở 46 du khách và 3 thuyền viên xuất bến tham quan tuyến 2 trên vịnh Hạ Long. Đến 13h30, tàu gặp dông lớn, bị lật úp và mất tín hiệu GPS.
Một số hành khách kịp nhảy xuống biển, nhưng phần lớn bị kẹt trong cabin hoặc khoang máy. Tính đến nay, lực lượng chức năng đã cứu sống 10 người, tìm thấy 37 thi thể, còn 2 người mất tích.
Danh tính 2 nạn nhân mất tích gồm: Hoàng Văn Thái (sinh năm 1985), Hoàng Thị Quyên (sinh năm 1975).
