Đến với chương trình, du khách Thủ đô đã có cơ hội được tìm hiểu về tục kéo dây lấy lửa trong lễ hội của làng Yên Vỹ, huyện Yên Phong. Đây là một tục lệ độc đáo, thường tổ chức vào mồng 3 Tết và gắn với tín ngưỡng cầu mùa của cư dân nông nghiệp vùng đất Bắc Ninh xưa. Cũng tại chương trình, người dân ở làng Guột, huyện Quế Võ trình diễn trò chơi chạy ró giới thiệu các thành phần trong xã hội xưa dưới góc nhìn hài hước, tạo không khí vui tươi, sảng khoái trong ngày đầu năm mới.
Những người yêu thích dòng tranh dân gian gắn với dịp Tết có cơ hội trải nghiệm in tranh và tìm hiểu về ý nghĩa các bức tranh. Các em nhỏ được thưởng thức những tích trò rối vui nhộn qua hoạt động biểu diễn múa rối nước của các nghệ nhân phường rối Đồng Ngư ở huyện Thuận Thành. Những du khách mê hội họa và sáng tạo đã có dịp sáng tác, trang trí con mèo và bộ phỗng bằng đất sét cùng nghệ nhân dân gian…
Theo quan sát của PV, nét đặc sắc trong chương trình lần này chính là hoạt động trưng bày chuyên đề “Tinh hoa văn hoá Quan họ Bắc Ninh” và trình diễn Quan họ (hát canh, hát hội) của các liền anh, liền chị đến từ Bắc Ninh. Du khách có cơ hội tìm hiểu rõ hơn những giá trị của dân ca quan họ qua trưng bày. Từ giai điệu, ca từ, trang phục đến lề lối, lễ nghĩa của người Quan họ đều được giới thiệu tại không gian này. Công chúng thích khám phá cũng đã được trải nghiệm mặc thử trang phục quan họ, têm trầu cánh phượng và nghe các nghệ nhân, anh hai, chị hai chia sẻ những câu chuyện trong “lối chơi quan họ”.
Bên cạnh các hoạt động mang đậm sắc thái văn hóa Bắc Ninh, hồn Tết Việt cũng là một phần không thể thiếu của chương trình. Du khách có dịp tìm hiểu thêm về nét đẹp của ngày Tết cổ truyền thông qua nghệ thuật viết thư pháp, làm hoa giấy, nặn tò he, nặn mâm ngủ quả... Các em nhỏ được tham gia chơi nhiều trò chơi dân gian của các dân tộc như: bắt chạch trong chum, gánh lúa qua cầu, kéo co, đi cà kheo, mèo đuổi chuột (Việt); ném còn, nhảy sạp (Thái); ném pao, đẩy gậy (Hmông)... cũng như được sáng tạo trong Phòng Khám phá qua việc tô vẽ tranh 12 con giáp và di sản văn hoá Bắc Ninh.
Ngoài ra, du khách còn có cơ hội thưởng thức hương vị ẩm thực Mường như món thịt nướng lá bưởi, chả lá dổi, pịa trâu, gà nướng mắc khén, xôi màu, cơm lam… Những đặc sản vùng miền như trâu gác bếp, lạp xưởng hun khói… cũng được giới thiệu trong dịp này.
Phát biểu tại chương trình, TS Nguyễn Văn Đáp - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh cho biết: Bắc Ninh - Kinh Bắc là vùng đất nằm ở trung tâm châu thổ đồng bằng Bắc Bộ, có điều kiện tự nhiên khá thuận lợi, nên sớm là địa bàn tụ cư và sinh cơ lập nghiệp của người Việt cổ, là nơi các bậc Thủy tổ dân tộc khai sơn sáng thủy, dựng nước và giữ nước.
Trong tiến trình lịch sử của dân tộc, các thế hệ người dân Bắc Ninh đã cùng nhau tạo lập được những thành quả to lớn, đặc sắc về văn hóa vật chất và tinh thần trên mọi lĩnh vực, nên được sử sách, dân gian và các nhà nghiên cứu ca ngợi là “cái nôi của người Việt cổ”, vùng đất “địa linh nhân kiệt” và “cái nôi” sinh thành và phát triển lịch sử - văn hóa của dân tộc Việt Nam. Các thế hệ người dân Bắc Ninh từng nổi tiếng chịu thương, chịu khó, năng động, sáng tạo trong lao động; thông minh hiếu học, tôn sư trọng đạo; yêu nước cách mạng, anh hùng đánh giặc; túc nho bác học; giàu tính văn chương nghệ thuật dân gian... đã làm nên bản sắc văn hóa xứ Kinh Bắc - Bắc Ninh.
Do vậy, Bắc Ninh được ca ngợi là vùng đất “ngàn năm văn hiến” với những lời ca ngợi như: Xứ sở của đình chùa lễ hội, vùng đất của Nho giáo, hiếu học khoa bảng; vùng đất của những làng nghề tài hoa; vùng đất của những làn điệu dân ca Quan họ độc đáo; cái nôi của Phật giáo Việt Nam; cái nôi của văn hóa dân gian; vùng đất của những anh hùng hào kiệt thượng võ yêu nước đánh giặc... và quê hương của các chiến sĩ cộng sản tiền bối yêu nước cách mạng.
Bắc Ninh được biết đến là 1 trong những tỉnh có số lượng, mật độ di tích lớn. Toàn tỉnh có 1.589 di tích, trong đó có 656 di tích được xếp hạng. (04 di tích xếp hạng quốc gia đặc biệt; 204 di tích xếp hạng quốc gia; 448 di tích xếp hạng cấp tỉnh); 14 hiện vật, nhóm hiện vật được công nhận là bảo vật quốc gia.... Nhiều di tích nổi tiếng gắn liền với các sự kiện lịch sử - văn hóa quan trọng của quốc gia, dân tộc. Di sản văn hóa phi vật thể Bắc Ninh cũng rất phong phú, đặc sắc, bao gồm: 547 lễ hội truyền thống, 140 làng nghề thủ công truyền thống, các loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian truyền thống khác nhau, các nghi lễ, tín ngưỡng được trao truyền trong cộng đồng...
Đặc biệt, Bắc Ninh đang nắm giữ 04 di sản văn hoá phi vật thể được UNESCO ghi danh, trong đó có Dân ca Quan họ Bắc Ninh được công nhận là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện nhân loại. Tất cả đó tạo nên nét đặc trưng riêng biệt của vùng đất văn hiến Bắc Ninh - Kinh Bắc mà hiếm nơi nào có được.
TS Nguyễn Văn Đáp cho biết: Tham gia chương trình Vui xuân Quý Mão với chủ đề “Sắc thái văn hóa Bắc Ninh” tại Bảo tàng dân tộc học Việt Nam năm nay, tỉnh Bắc Ninh mang đến những nét văn hoá đặc trưng nhất để giới thiệu đến du khách trong nước và ngoài nước. Các hoạt động trong chương trình sẽ hướng mọi người tiếp cận trực tiếp với những giá trị truyền thống tốt đẹp của quê hương Kinh Bắc - Bắc Ninh và dân tộc Việt Nam và mang đến không khí vui tươi, những tiếng cười sảng khoái trong những ngày Tết cổ truyền đầu xuân năm mới; đồng thời quảng bá hình ảnh tỉnh Bắc Ninh đổi mới, năng động, phát triển và giàu bản sắc văn hóa, thân thiện, mến khách đối với bạn bè trong nước và quốc tế.
Chia sẻ với PV, bà Nguyễn Thị Trọng, Giám đốc Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh cho biết: Bảo tàng mang những nét văn hoá đặc trưng nhất của tỉnh để giới thiệu đến người dân ở thủ đô Hà Nội. Chúng tôi mong muốn tạo ra cơ hội giao lưu, hợp tác giữa các nghệ nhân dân gian với công chúng cũng như các nghệ nhân ở vùng miền khác. Hy vọng chương trình sẽ là cầu nối giới thiệu di sản văn hóa Bắc Ninh đến đông đảo du khách trong và ngoài nước để bản sắc văn hóa của địa phương có sức lan tỏa và góp phần giáo dục thế hệ trẻ.
TS. Bùi Ngọc Quang - Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam - chia sẻ: Nhiều năm qua, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam luôn chú trọng khai thác giới thiệu bản sắc văn hóa các dân tộc, vùng miền và đã trở thành một điểm du xuân hấp dẫn của công chúng. Năm nay, các hoạt động được tổ chức đa dạng hình thức và nội dung không chỉ đáp ứng nhu cầu tham quan, vui chơi giải trí, mà còn giúp du khách nâng cao hiểu biết về giá trị văn hóa. Điều này góp phần quan trọng vào việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá của dân tộc trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
Chương trình “Vui xuân Quý Mão 2023 - Sắc thái văn hoá Bắc Ninh” sẽ kéo dài trong 02 ngày, từ 28/1 đến hết ngày 29/1.
