Luật sửa đổi lần này làm rõ hệ thống loại hình báo chí trong bối cảnh mới; bổ sung chính sách phát triển báo chí, cơ chế bảo đảm nguồn lực, tài chính, đầu tư hạ tầng và ưu đãi thuế theo hướng khả thi hơn. Bên cạnh đó, luật quy định cụ thể điều kiện hoạt động báo chí, nguyên tắc cấp phép, tổ chức bộ máy; xác định rõ cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, văn phòng đại diện và phóng viên thường trú.
Quy định về cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện
Theo luật, cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện là đơn vị có nhiều loại hình báo chí, có cơ quan báo chí trực thuộc và được hưởng cơ chế tài chính đặc thù. Việc thành lập phải phù hợp với chiến lược phát triển và quy hoạch hệ thống báo chí do Thủ tướng phê duyệt. Các cơ quan báo, đài cấp tỉnh có nhiều loại hình báo chí và sản phẩm báo chí cũng được xác định thuộc nhóm này.
Tiếp thu ý kiến đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉnh cụm từ “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện” thành “cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện” để bảo đảm thống nhất khái niệm.
Liên quan đề xuất thí điểm mô hình tổ hợp hoặc tập đoàn báo chí chủ lực đa phương tiện tại Hà Nội và TP.HCM, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổng kết quy hoạch báo chí và đề xuất bổ sung các quan điểm mới, trong đó có việc hai đô thị lớn này được phép thành lập cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện.
Chuẩn hóa điều kiện cấp thẻ nhà báo
Luật quy định người được cấp thẻ nhà báo lần đầu phải có thời gian công tác liên tục từ 2 năm trở lên tại cơ quan báo chí đề nghị cấp thẻ và đã hoàn thành lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, đạo đức nghề nghiệp. Trường hợp lãnh đạo cơ quan báo chí đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đồng ý bổ nhiệm sẽ không áp dụng yêu cầu trên.
Trong quá trình xây dựng luật, có ý kiến đề nghị miễn lớp bồi dưỡng đối với người có bằng cử nhân báo chí nhưng Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng tình trạng vi phạm đạo đức nghề nghiệp của một bộ phận phóng viên thời gian qua đòi hỏi quy định chặt chẽ hơn. Việc chuẩn hóa đào tạo, bồi dưỡng được xem là cần thiết để bảo vệ uy tín nghề báo và hỗ trợ phóng viên trẻ vững chuyên môn, đúng chuẩn mực.
Luật cũng quy định nhà báo và cơ quan báo chí có quyền và nghĩa vụ bảo vệ nguồn tin; chỉ được tiết lộ danh tính người cung cấp thông tin khi có yêu cầu bằng văn bản của viện trưởng Viện KSND, chánh án TAND cấp tỉnh và tương đương, hoặc thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh – phục vụ cho hoạt động điều tra, truy tố, xét xử.
Không cấp thẻ nhà báo cho người làm tạp chí khoa học
Luật sửa đổi loại trừ đối tượng làm việc tại cơ quan tạp chí khoa học khỏi diện được cấp thẻ nhà báo. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết lực lượng này chủ yếu tham gia biên tập, phản biện bài báo khoa học, không tác nghiệp báo chí nên không cần thiết cấp thẻ nhà báo.
Hiện cả nước có hơn 5.200 tổ chức khoa học – công nghệ được phép xuất bản tạp chí khoa học, mỗi tạp chí có hội đồng biên tập nhưng không thực hiện chức năng báo chí. Vì vậy, quy định này được đánh giá không ảnh hưởng đến hoạt động chuyên môn của các tạp chí khoa học.
