Cửa khẩu thông minh là mô hình cửa khẩu hiện đại, áp dụng công nghệ cao, quản lý tích hợp công nghệ số hiện đại, tự động hóa các quy trình kiểm soát biên giới, như quy trình vận hành, từ kiểm soát người, phương tiện đến hàng hóa xuất nhập cảnh – xuất nhập khẩu. Mô hình hoạt động này ứng dụng các công nghệ lõi như trí tuệ nhân tạo (A.I), Internet vạn vật (iot), Big Data, nhận diện sinh trắc học, hệ thống giám sát thông minh và nền tảng quản lý số hóa liên thông đa ngành.
Hiện tại, Cửa khẩu quốc tế Móng Cái đã được trang bị các hệ thống công nghệ hiện đại như: Hệ thống quản lý và kiểm soát hàng hóa tự động; hệ thống đọc mã vạch và mã QR; hệ thống camera giám sát chất lượng cao và nhận dạng khuôn mặt; hệ thống quản lý và kiểm soát phương tiện tự động.
Cửa khẩu quốc tế Móng Cái đã được kết nối với hệ thống cửa khẩu thông minh của thành phố Đông Hưng (Trung Quốc) giúp tăng cường hiệu quả quản lý và kiểm soát tại cửa khẩu, giảm thiểu thời gian và chi phí cho các hoạt động giao thương, đồng thời góp phần tăng cường hợp tác và giao thương giữa hai nước, đảm bảo an ninh, an toàn, phát hiện, ngăn chặn các hành vi bất hợp pháp, đồng thời kiểm tra và quản lý phương tiện một cách nhanh chóng và chính xác.
Điển hình, tại cửa khẩu Bắc Luân II, Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Quốc tế Tân Đại Dương (Việt Nam) và Tập Đoàn Kiểm Nghiệm Trung Quốc - Công ty TNHH Quảng Tây, Chi nhánh Đông Hưng (Trung Quốc) đã hợp tác đầu tư xây dựng phòng thí nghiệm nhằm kiểm nghiệm chất lượng nông, lâm, thuỷ sản tại khu vực dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật dịch vụ - thương mại Trạm kiểm soát liên ngành cầu Bắc Luân II, góp phần đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu và giao thương hàng hóa sang Trung Quốc.
Từ đó, làm tăng kim ngạch xuất khẩu, tránh những tổn thất không đáng có như hàng bị quay đầu, hàng bị tiêu hủy… do hàng hóa không đạt tiêu chuẩn, giảm bớt thời gian thông quan hàng hóa, giúp các doanh nghiệp xuất nhập khẩu trong nước giảm bớt các chi phí liên quan đến khâu kiểm nghiệm và truy xuất hàng hóa xuất khẩu.
Đồng chí Bùi Văn Khắng – Phó bí thư Tỉnh Ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh trực tiếp chỉ đạo: Cần chủ động đặt ra thách thức do Quảng Ninh có vị trí địa lý tiếp giáp các khu vực có quy mô kinh tế và tốc độ tăng trưởng cao (thành phố Hải Phòng, Việt Nam và Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Trung quốc) nên cần tranh thủ điều này để tạo đà phát triển. Đồng thời, cần có những hướng đi đột phá hơn đối với hạng mục phát triển kinh tế tư nhân, nhất là trong việc thành lập các doanh nghiệp mới.
Đáng chú ý, ông Bùi Văn Khắng nhấn mạnh về 3 khâu đột phá chiến lược bao gồm: tập trung phát triển hạ tầng cửa khẩu, hạ tầng du lịch và hạ tầng thương mại. Đồng chí Bùi Văn Khắng yêu cầu triển khai sớm 8 Nghị quyết chiến lược, tỉnh Quảng Ninh cần tập trung vào công nghiệp công nghệ cao, công nghệ nền tảng; phát triển du lịch phải gắn với công nghiệp văn hóa, thương mại (xuất khẩu văn hóa tại chỗ phục vụ khách du lịch); phát triển kinh tế biển phải gắn với cảng biển, sân bay, cửa khẩu, logistics; phát triển nông nghiệp an toàn gắn với chế biển xuất khẩu, tạo giá trị gia tăng cao…
Bí thư Đảng ủy phường Móng Cái 1 - ông Hồ Quang Huy cho biết, trong thời gian tới, phường Móng Cái 1 và Ban Quản lý cửa khẩu tỉnh (trực thuộc Ban Quản lý Khu kinh tế Quảng Ninh) sẽ tập trung triển khai xây dựng Cửa khẩu quốc tế Móng Cái trở thành cửa khẩu thông minh; phát triển khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái là một trong tám khu kinh tế cửa khẩu trọng điểm của cả nước, hoàn thiện đồng bộ hạ tầng thương mại biên giới Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030 theo Quyết định số 259/QĐ-TTg ngày 25/02/2021.
Để cụ thể hóa mục tiêu này, đồng chí Hồ Quang Huy cho biết thêm, chính quyền địa phương sẽ phối hợp với Ban quản lý Khu kinh tế Quảng Ninh đẩy nhanh tiến độ phê duyệt quy hoạch phân khu A3 khu hợp tác kinh tế thuộc Khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái đã được Ban quản lý Khu kinh tế Quảng Ninh phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch tại Quyết định số 169/QĐ-BQLKKT ngày 25/7/2025; rà soát các dự án khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn để báo cáo UBND tỉnh cập nhật, điều chỉnh đồng bộ với Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh thời kỳ 2021-2030 và Quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái đến năm 2040; chủ động phối hợp với sở, ngành để thu hút đầu tư, thúc đẩy triển khai các dự án tuyến đường sắt Hạ Long - Móng Cái, cầu Bắc Luân 3, Khu công nghiệp Lục Lầm gắn với khu hợp tác ngành nghề qua biên giới Móng Cái (Việt Nam) - Đông Hưng (Trung Quốc) nhằm phát huy lợi thế để hợp tác, bổ trợ lẫn nhau hình thành, phát triển những ngành nghề mới có thế mạnh như gia công chế biến, công nghiệp chế biến, chế tạo, các ngành có giá trị gia tăng cao, thân thiện với môi trường, công nghệ cao, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo (AI)... Đồng thời đẩy mạnh phát triển dịch vụ tổng hợp hiện đại, xây dựng phường Móng Cái 1 trở thành trung tâm logistics.
Mới đây, vào ngày 29/9 vừa qua, trong chuyến thăm và chúc mừng thành phố Đông Hưng nhân kỷ niệm 76 năm Quốc khách nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa ngày 1/10, Đoàn đại biểu các phường Móng Cái 1, Móng Cái 2, Móng Cái 3 và xã Hải Sơn (tỉnh Quảng Ninh) cùng với chính quyền thành phố Đông Hưng (Trung Quốc) đã hội đàm, trao đổi về việc thúc đẩy các nội dung đã được tỉnh Quảng Ninh và Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc) thống nhất ký kết những điều sau: thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh, tuyến đường sắt Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng, cầu Bắc Luân 3, công trình cầu thép qua biên giới tại Lối mở cầu phao tại Km3+4, khu hợp tác ngành nghề qua biên giới... Hai bên thống nhất sớm hoàn thiện dự thảo Biên bản hợp tác các nội dung trên để ký kết trong khuôn khổ Chương trình đầu Xuân năm 2026.
