Theo các chuyên gia, công nghiệp bán dẫn ngày càng trở thành một ngành đào tạo hot tại Việt Nam, thu hút rất nhiều các bạn trẻ đăng ký theo học. Sức hút này đến từ nhiều yếu tố như: Nhu cầu các kỹ sư chip bán dẫn tăng cao trong bối cảnh công nghệ trí tuệ nhân tạo bùng nổ; sự dịch chuyển chuỗi cung ứng do căng thẳng thương mại Mỹ - Trung khiến nguồn cầu nhân lực bán dẫn tăng tại Việt Nam trong khi các nền kinh tế bán dẫn mạnh như Mỹ, Hàn Quốc và Đài Loan đang thiếu hụt nghiêm trọng lực lượng lao động.
Alchip Technologies, tập đoàn sản xuất chip AI hàng đầu của Đài Loan đang có kế hoạch mở văn phòng đại diện đầu tiên cũng như tăng cường đội ngũ nghiên cứu và phát triển tại Việt Nam. Giám đốc Tài chính của Alchip Technologies Daniel Wang cho biết tập đoàn này có khả năng sẽ tăng số lượng nhân viên lên tới 100 kỹ sư trong vòng 2-3 năm tới. Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc điều hành của tập đoàn này Alchip Johnny Shen khẳng định: “Sau khi khảo sát đánh giá một số quốc gia ở châu Á. Chúng tôi nhận thấy những nước có nền công nghệ phát triển như Nhật Bản không còn là lựa chọn tối ưu do khó khăn trong công tác tuyển dụng nhân lực. Trong khi đó, nguồn kỹ sư đầy tiềm năng và có đạo đức nghề nghiệp đã biến Việt Nam trở thành điểm đến vô cùng hấp dẫn đối với chúng tôi. Chúng tôi rất ấn tượng trước sự tận tụy và tinh thần làm việc cống hiến của các kỹ sư Việt Nam, những người luôn khao khát học hỏi và đóng góp”.
Tập đoàn GUC và Faraday Technology, hai nhà cung cấp giải pháp bán dẫn cho tập đoàn sản xuất chip TSMC và UMC, cũng đang đầu tư và tìm kiếm các kỹ sư trẻ tại Việt Nam. Tương tự, các tập đoàn Hàn Quốc cũng đang chuyển hướng sang Việt Nam trong bối cảnh tình trạng chảy máu chất xám trong nước ngày càng trầm trọng. Tổng Giám đốc Tập đoàn MetisX của Hàn Quốc, Jin Kim cho biết gần đây rất nhiều các sinh viên giỏi của Hàn Quốc sau khi ra trường đã lựa chọn làm việc tại Mỹ với mức lương hấp dẫn. Tình trạng này buộc chúng tôi phải chuyển hướng sang giải pháp thu hút nguồn nhân tài từ nước ngoài và đối tượng hàng đầu của chúng tôi là Việt Nam.
BOS Semiconductors, một công ty chuyên thiết kế chip AI, bao gồm cả cho xe tự lái, cho các khách hàng ô tô như Hyundai của Hàn Quốc đã vào Việt Nam năm 2022. Họ đặt trụ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh để thành lập một nhóm nhân viên tư vấn thí điểm. Sau khi so sánh giữa các nhóm nhân viên nội địa và Việt Nam, lãnh đạo công ty đã quyết định mở rộng nhóm tại Việt Nam do chất lượng của các kỹ sư tại đây. Một lãnh đạo của BOS Semiconductors cho biết Việt Nam có thể sẽ trở thành trung tâm nghiên cứu và phát triển chính của công ty này trong tương lai.
ADTechnology, một công ty Hàn Quốc khác chuyên sản xuất vi mạch cho Samsung cũng đang điều hành 2 trung tâm nghiên cứu tại Thành phố Hồ Chí Minh. Việc đáp ứng đủ lao động công nghệ trong bối cảnh các công ty đang khát nguồn cung nhân lực có thể giúp Việt Nam thực hiện giấc mơ nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Trong khi đó, một ông lớn trong ngành chip của Mỹ là Marvell đã mô tả Việt Nam như “một trung tâm chiến lược để phát triển lực lượng kỹ sư chất lượng cao”. Công ty hoạt động ở Việt Nam từ năm 2013 và chỉ sau 10 năm đội ngũ lao động của Marvell đã tăng từ khoảng hơn 10 người lên con số hơn 400 nhân viên. Công ty đặt mục tiêu mở thêm một trụ sở tại Đà Nẵng và tăng số lượng nhân viên tại Việt Nam lên khoảng 500 vào năm 2026. “Việt Nam sẽ trở thành trung tâm sản xuất chip lớn thứ ba của Marvell, chỉ sau Mỹ và Ấn Độ”, Tổng Giám đốc Marvell Việt Nam Lê Quang Đạm khẳng định.
Synopsys, nhà cung cấp các công cụ và dịch vụ thiết kế chip hàng đầu thế giới của Mỹ cũng đang tích cực đầu tư vào Việt Nam, nơi công ty này hiện có hơn 500 nhân viên tại nhiều trung tâm thiết kế ở nhiều thành phố.
Ông Robert Li, Phó Chủ tịch phụ trách kinh doanh tại Đài Loan và Đông Nam Á của Synopsys, chia sẻ với Nikkei Asia rằng: “Mức độ quan tâm cao của sinh viên và lực lượng lao động Việt Nam đối với ngành kỹ thuật bán dẫn cùng với nguồn tài trợ và các chương trình của chính phủ đang góp phần đưa đất nước này trở thành trung tâm nhân tài về bán dẫn”.
Theo ông Brian Chen - đối tác tại KPMG Đài Loan và KPMG Việt Nam, nhu cầu về nhân lực chất lượng cao tại Việt Nam đang lớn hơn nhiều so với nguồn cung do cuộc chiến công nghệ Mỹ - Trung khiến nhiều công ty chuyển hoạt động sang Đông Nam Á: “Chúng tôi nhận thấy rằng trong thời kỳ dịch COVID-19, nhiều kỹ sư Việt Nam làm việc ở nước ngoài đã về nước. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều dư địa cho các nhân tài đóng góp bởi nhiều công ty công nghệ đang mở rộng hoạt động tại Việt Nam. Theo đó, các công ty này vẫn có nhua cầu tuyển dụng từ 300-500 người trong thời gian trước mắt.
Ông Chen cho biết năng suất và mức lương của các kỹ sư tại Việt Nam khiến quốc gia trở thành điểm đến hấp dẫn. Trong khi đó, những chính sách hiệu quả của Chính phủ nhằm thúc đẩy nền kinh tế công nghệ giúp nguồn nhân lực bán dẫn gia tăng cả về số lượng và chất lượng.
Theo ông Lê Quang Đạm, xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu do sự gián đoạn của dịch COVID-19 và căng thẳng Mỹ-Trung là động lực chính cho sự vươn lên của Việt Nam. Điều này khiến nhiều dòng đầu tư chuyển từ Trung Quốc, Hàn Quốc và Đài Loan sang Việt Nam”. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng có lợi thế lớn là sự ổn định về chính trị và chi phí sản xuất thấp.
Những khó khăn, thách thức
Tuy nhiên, khi dòng đầu tư đổ vào ngày càng nhiều, những khó khăn bắt đầu xuất hiện. Ông Lê Quang Đạm cho biết giao thông ở Thành phố Hồ Chí Minh ngày càng tắc nghẽn khiến Marvell phải duy trì 02 trụ sở làm việc trong thành phố nhằm giảm thiểu thời gian đi lại bằng cách cho phép nhân viên lựa chọn vị trí làm việc thuận tiện. “Việc tìm kiếm địa điểm phù hợp để đặt trụ sở thật là khó vì chúng tôi không chỉ cần văn phòng thông thường mà còn cần không gian cho các phòng thí nghiệm R&D, cần nguồn điện và điều kiện môi trường khác cho thiết bị kỹ thuật”.
Bên cạnh đó, những lợi thế hiện đang thu hút đầu tư nước ngoài như tiền lương có lẽ không thể kéo dài. Ông Brian Chen đánh giá rằng mức lương cho các kỹ sư bán dẫn ở Việt Nam có thể sớm bắt kịp với Đài Loan do nhu cầu tuyển dụng lao động tăng mạnh. Theo đó, những kỹ sư trình độ cao sẽ được tăng lương ít nhất 10% mỗi năm. Tuy nhiên, hiện tại, nhu cầu về nhân tài vẫn vượt xa nguồn cung. Theo ông Chen, sự gia tăng lực lượng lao động trình độ cao trong ngành bán dẫn ở Việt Nam mới chỉ ở giai đoạn khởi đầu. Hiện, Thành phố Hồ Chí Minh là lựa chọn hàng đầu của các công ty nước ngoài do chất lượng cuộc sống và các hoạt động thương mại sôi động của thành phố. Tuy nhiên, trong tương lai, các công ty chắc chắn sẽ mở rộng hoạt động ra Hà Nội khi thị trường ở Thành phố Hồ Chí Minh trở nên bão hòa.
Tiếp tục đầu tư cho tương lai
Các giám đốc điều hành như ông Lê Quang Đạm và các quan chức nhà nước cho biết các công ty nước ngoài tại Việt Nam đang sử dụng các chương trình học bổng và thực tập hấp dẫn để thu hút nhân tài vào làm việc.
Tổ chức nghiên cứu Seoul AI Hub của Chính quyền thành phố Seoul có kế hoạch tổ chức chương trình thực tập 3 tháng cho sinh viên Việt Nam tại các công ty thiết kế chip Hàn Quốc, bắt đầu từ tháng 9/2024. Bộ các Doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) và Khởi nghiệp Hàn Quốc đang hợp tác với Bộ Tư pháp Việt Nam để xây dựng các quy định về nới lỏng thị thực cho người Việt Nam.
Trong khi đó, Mỹ đang hợp tác với 7 quốc gia, trong đó có Việt Nam, để xây dựng chuỗi cung ứng chip không có sự tham gia của Trung Quốc. Một quan chức Mỹ xác nhận rằng những kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực lắp ráp có thể giúp Việt Nam mở rộng sang lĩnh vực thiết kế chip. Ông Jose Fernandez, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ phụ trách tăng trưởng kinh tế, năng lượng và môi trường cho biết rất nhiều quốc gia trên thế giới muốn sử hữu kinh nghiệm và khả năng trong lĩnh vực lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói (ATP) như Việt Nam. Các nước muốn phát triển ngành công nghiệp bán dẫn phải bắt đầu từ những khâu này
Pegatron, nhà sản xuất thiết bị điện tử theo hợp đồng hàng đầu Đài Loan, cũng rất muốn mở rộng đội ngũ kỹ sư chất lượng cao tại Việt Nam. Tổng giám đốc Pegatron Việt Nam Chi-Liang Chen cho rằng: “Năng suất và chất lượng nhân tài đang tăng lên ở Việt Nam, nhưng xét theo động lực thị trường, nguồn cung nhân tài không thể theo kịp nhu cầu, vì vậy, các công ty phải tham gia nhiều hơn vào đào tạo”.
