Tại Hà Nội, anh Nam (phường Tây Mỗ) tỏ ra bối rối khi hóa đơn tháng 6 của anh – sống độc thân, không mua thêm thiết bị điện – bất ngờ tăng từ 400.000–500.000 đồng lên gần 1 triệu đồng. Trong khi đó, chị Hồng (quận Hoàn Kiếm), chủ một căn hộ kinh doanh lưu trú ngắn hạn, chia sẻ rằng hóa đơn tháng 6 đã vượt 5,3 triệu đồng, dù lượng khách không đông như các năm trước và điện được kiểm soát rất sát sao. Tình trạng tương tự cũng được ghi nhận ở nhiều tỉnh phía Bắc như Quảng Ninh, Lạng Sơn hay Quảng Trị. Nhiều người dân cho biết họ đã kiểm tra lại sinh hoạt hàng ngày, thiết bị điện không tăng, nhưng hóa đơn lại đội lên bất thường.
Không chỉ các hộ gia đình, các cơ sở kinh doanh nhỏ cũng lâm vào thế khó. Tại Lạng Sơn, anh Hiếu – chủ một cơ sở sản xuất nhỏ – phản ánh tiền điện tháng 6 bất ngờ tăng lên hơn 10 triệu đồng, gấp gần 10 lần mức trung bình các tháng trước. Anh cho biết cơ sở chỉ sử dụng một máy ép kiện khoảng 3 giờ mỗi ngày, hoàn toàn không thể tạo ra mức tiêu thụ điện vượt 4.000 kWh như trong hóa đơn. Dù đã yêu cầu ngành điện kiểm tra công tơ, nhưng phía đơn vị quản lý không phát hiện sai sót gì về kỹ thuật.
Trước làn sóng phản ánh, các công ty điện lực đã lần lượt lên tiếng giải thích. Đại diện Tổng công ty Điện lực Hà Nội (EVN Hà Nội) cho rằng, tháng 6/2025 là thời điểm nắng nóng cực đoan nhất từ đầu năm, nền nhiệt trung bình cao hơn tháng 5 từ 2–6°C. Thời tiết khắc nghiệt không chỉ khiến người dân buộc phải sử dụng thiết bị làm mát nhiều hơn, mà còn khiến các thiết bị này tiêu thụ điện nhiều hơn bình thường để duy trì hiệu quả làm mát. Một cán bộ kỹ thuật của EVN Hà Nội giải thích khi chênh lệch nhiệt độ giữa ngoài trời và trong nhà lên tới hơn 10°C, điều hòa sẽ hoạt động liên tục, gần như không ngắt máy, khiến mức tiêu thụ tăng mạnh dù thời gian sử dụng không đổi.
Ngoài yếu tố thời tiết, mức giá điện mới cũng là nguyên nhân góp phần khiến người dân cảm nhận hóa đơn “nhảy vọt”. Từ ngày 10/5/2025, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định 1279 điều chỉnh biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt từ 6 bậc xuống còn 5 bậc, đồng thời tăng giá bán lẻ bình quân thêm 4,8%. Mức giá bậc cao nhất (từ 701 kWh trở lên) lên tới 3.967 đồng/kWh, chưa bao gồm thuế VAT. Khi sản lượng tiêu thụ điện mùa hè vượt ngưỡng cao, nhiều hộ dân dễ rơi vào các bậc giá cao nhất mà không nhận ra.
Dù vậy, không ít người dân vẫn cho rằng cần có sự minh bạch hơn trong việc tính hóa đơn và cung cấp công cụ kiểm tra trực tuyến. Một số ý kiến trên mạng xã hội đề xuất EVN nên cải tiến ứng dụng chăm sóc khách hàng, hiển thị rõ chỉ số điện, mức giá tương ứng theo bậc, và cảnh báo tiêu thụ vượt ngưỡng. Có người còn đặt câu hỏi: Liệu biểu giá bậc thang có còn phù hợp với điều kiện khí hậu ngày càng khắc nghiệt, khi nhu cầu sử dụng điện trong mùa hè là thiết yếu chứ không phải xa xỉ?
Đáp lại, ông Nguyễn Quốc Dũng – Trưởng Ban Kinh doanh EVN – cho biết mọi phản ánh của khách hàng đều được tiếp nhận và xem xét kỹ lưỡng. Ông khẳng định không thể nói chung rằng tất cả hóa đơn đều tăng bất hợp lý, vì còn phụ thuộc vào mức tiêu thụ thực tế của từng hộ. Ông cũng cho biết đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc rà soát toàn bộ trường hợp hóa đơn tăng đột biến, đồng thời yêu cầu giải thích cụ thể, dễ hiểu về cách tính tiền điện cho người dân.
Về phía người tiêu dùng, rõ ràng không thể đổ lỗi hoàn toàn cho ngành điện. Thói quen sử dụng thiết bị điện chưa hợp lý, thiếu kiểm soát trong giờ cao điểm, cài đặt điều hòa sai cách... đều có thể làm lượng điện tiêu thụ tăng mạnh mà người dùng không nhận ra. Một điều hòa cài ở 22°C sẽ tiêu tốn gần gấp đôi điện năng so với mức 26–28°C. Việc bật/tắt liên tục hoặc dùng đồng thời nhiều thiết bị công suất lớn trong khung giờ từ 12h–15h hay 20h–23h cũng khiến hóa đơn tăng đột biến.
Thay vì hoang mang hoặc đổ lỗi, điều cần thiết hiện nay là cả ngành điện và người tiêu dùng phải cùng hành động minh bạch, chủ động và hiệu quả. Ngành điện cần tăng cường giải thích, công bố số liệu rõ ràng, còn người dân nên tập thói quen giám sát lượng điện tiêu thụ, điều chỉnh thiết bị hợp lý và tận dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng – từ nhỏ như dùng quạt thay điều hòa, đến dài hạn như lắp điện mặt trời.
Khi hóa đơn điện trở thành mối quan tâm quốc dân mỗi mùa hè, thì minh bạch – hiểu biết – hợp tác chính là ba yếu tố quan trọng nhất để mọi bên cùng kiểm soát được chi phí và tránh những cú sốc không đáng có./.
