Những năm 1960-1970, quốc lộ 1A qua cửa ngõ Quân khu 4 liên tục bị giặc Mỹ ném bom khiến việc vận chuyển quân lương, đạn dược cho chiến trường miền Nam bị hạn chế.
Nằm trên vùng tuyến lửa Khu IV, tuyến đường chiến lược 15A có chiều dài gần 200km, tiếp nối từ quốc lộ 1A - giáp với tỉnh Thanh Hóa, đi qua địa bàn các huyện: Quỳnh Lưu, Nghĩa Đàn, Tân Kỳ, Đô Lương về đến huyện Nam Đàn. Một ngả rẽ về bến phà Linh Cảm, tỉnh Hà Tĩnh; một ngả đi về thành phố Vinh, qua phà Bến Thủy vào Ngã ba Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Đây là huyết mạch giao thông quan trọng để vận chuyển nhân tài, vật lực chi viện cho chiến trường miền Nam khi máy bay Mỹ ném bom đánh phá, phong tỏa tuyến đường sắt, đường sông, đường biển và quốc lộ 1A đi qua địa bàn Nghệ An. Trên tuyến đường chiến lược này, Truông Bồn là điểm nút giao thông đặc biệt quan trọng.
Với tầm nhìn chiến lược, Trung ương Đảng, Chính phủ đã kịp thời chỉ đạo xây dựng tuyến đường chiến lược 15A và tranh thủ mọi lực lượng, thời gian, vận dụng mọi khả năng vận tải đi qua Truông Bồn để chi viện kịp thời cho chiến trường miền Nam.
Nhằm hủy diệt các nút giao thông quan trọng trên tuyến 15A, tháng 3/1967, Mỹ điều máy bay F8A, F4, F11 từ căn cứ quân sự Utapao (Thái Lan) và đảo Guam (Philippines) thực hiện hàng nghìn lượt ném bom. Truông Bồn - dãy đèo dốc dài khoảng 5 km, độ cao gần 70m trên dãy núi Thung Nưa có đỉnh cao nhất là 450m so với mực nước biển, ở địa phận xã Mỹ Sơn, huyện Đô Lương (Nghệ An) - trở thành điểm bị đánh phá ác liệt nhất bởi để vào miền Nam bắt buộc phải qua đây.
Bởi vậy, trong thời điểm này, có ngày cao điểm máy bay Mỹ đánh phá lên tới 131 lần, Truông Bồn suốt ngày đêm không ngớt tiếng bom đạn. Giai đoạn 1964 - 1968, chúng đã trút xuống mảnh đất nơi đây hơn 18.900 quả bom các loại và hàng chục ngàn quả tên lửa, tàn phá 211 thôn, làng dọc tuyến đường. 1.240 cán bộ, chiến sĩ đã chiến đấu và hy sinh; hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ, thanh niên xung phong, công nhân ngành giao thông, dân quân tự vệ đã bị thương.
Đặc biệt, ngày 31/10/1968, chỉ ít giờ trước khi thực hiện ném bom hạn chế miền Bắc, Mỹ tiến hành ném 180 quả bom khiến 13/14 thanh niên xung phòng của Tiểu đội cảm tử hy sinh. Người duy nhất sống sót là nữ Tiểu đội trưởng Trần Thị Thông.
Trong những năm tháng chiến tranh khốc liệt ấy, nhiều đồng chí lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và các Bộ, ngành Trung ương cùng với lãnh đạo tỉnh Nghệ An đã về thăm, động viên các lực lượng của quân và dân ta. Trong năm 1968 - thời điểm địch đánh phá Truông Bồn ác liệt nhất, nhưng đồng chí Lê Duẩn - Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng, đồng chí Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên – Tư lệnh Đoàn 559, đồng chí Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Phan Trọng Tuệ và các đồng chí lãnh đạo của Tỉnh ủy, Uỷ ban Hành chính tỉnh Nghệ An đã về thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ quyết giữ vững mạch máu giao thông Truông Bồn. Có thể nói, chiến thắng Truông Bồn là đỉnh cao của cuộc chiến tranh nhân dân, là nơi thể hiện sức mạnh tổng hợp của nhiều lực lượng tham gia chiến đấu và phục vụ chiến đấu.
Năm 2008, Nhà nước đã phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho tập thể 14 chiến sĩ thanh niên xung phong Truông Bồn thuộc Đại đội 317. Năm 2015 tỉnh Nghệ An đã phê duyệt dự án bảo tồn, tôn tạo khu di tích lịch sử Truông Bồn với tổng diện tích 21,7 ha, tổng mức đầu tư 365 tỷ đồng...
Năm 2014, tỉnh Nghệ An quyết định thành lập Ban Quản lý Khu Di tích lịch sử Quốc gia Truông Bồn nhằm nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn, phát huy giá trị di tích. Hàng năm, Khu Di tích tổ chức đón tiếp khoảng 400 nghìn lượt khách trong và ngoài nước.
Theo ông Phan Trọng Lộc, Giám đốc Ban quản lý Khu di tích Quốc gia Truông Bồn, nơi đã trở thành địa chỉ du lịch tâm linh trọng điểm của tỉnh Nghệ An, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân, du khách trên mọi miền cả nước về tham quan, học tập và tri ân.
Tại chương trình nghệ thuật: "Truông Bồn - Bản hùng ca huyền thoại" nhân kỷ niệm 54 năm chiến thắng Truông Bồn được tổ chức ngày 29/10/2022, ông Lê Quốc Minh - Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam - nhấn mạnh: “Hôm nay, chúng ta có mặt ở đây để một lần nữa vinh danh các anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống ở Truông Bồn vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Họ đã dâng hiến tuổi xuân, không tiếc thân mình để huyết mạch giao thông được thông suốt, nêu tấm gương nghĩa liệt muôn đời”.
