Với dòng họ Lê ở xã Thạch Mỹ ( Lộc Hà – Hà Tĩnh) cúng rằm tháng giêng được cử hành vào các ngày 10, 11 tháng 1 âm lịch. Có mặt tại nhà thờ dòng họ Lê ở xã Thạch Mỹ (huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh), người dân không khỏi ngỡ ngàng vì vẻ độc đáo của những con gà cúng được tạo thế.
Theo chia sẻ của người dân nơi đây, để có được mâm cỗ với những chú gà tạo thế cặp giò thẳng đứng, đôi cánh vươn lên người dân nơi đây phải dậy từ rất sớm.
Để hoàn thành được một con gà thế đứng, quỳ, bay… đáp ứng đúng yêu cầu phải mất khoảng 4 tiếng đồng hồ và không phải ai cũng làm được.
Tại các nhà thờ họ, hàng trăm con gà được con cháu trong dòng họ sắp đặt một cách ngay ngắn để làm lễ tiến tổ, Những con gà được tạo hình trong các thế: như gà bay, gà quỳ, gà nằm…
Theo những người làm cỗ cúng chia sẻ trong các thế gà làm cỗ cúng, khó làm nhất là thế gà bay vì phải trải qua nhiều công đoạn, tỉ mỉ và nhiều thời gian. Để làm gà bay ngoài đầu tư công sức, tiền bạc thì phải là thực sự tâm huyết và có nghề.
Để hoàn thành con gà bay mất nhiều thời gian và công đoạn. Công đoạn đầu cắt tiết, làm sạch lông và bộ phận ruột; công đoạn thứ hai tạo thế cho gà; cuối cùng luộc gà bằng một chiếc nồi chuyên dụng.
Anh Lê Đức Hùng (xã Thạch Mỹ, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh) chia sẽ thêm: Muốn có con gà cúng đẹp, cần phải chọn được gà tốt, gà càng lớn càng đẹp nhưng khó làm. Chọn gà không quá non vì luộc sẽ dễ bị nứt mất thẩm mỹ. Thông thường người ta cắt tiết gà ở cổ, chúng tôi làm gà đứng thì cắt tiết ở lưỡi gà vì không để lại vết cắt gây mất thẩm mỹ. Thời gian luộc gà cũng phải căn chỉnh chính xác, không để nước luộc quá sôi, thời gian luộc lâu dễ làm gà bị nứt.
Để có được con gà cúng đẹp, gà được tìm mua khắp các địa phương trong tỉnh, thậm chí phải đặt tận Nghệ An, Quảng Bình trước cả tháng, gà già với trọng lượng khoảng 4 - 6 kg, đẹp mã. Chọn mua gà không phải dễ, phải là người thông thạo để nhìn con gà còn sống là biết được khi tạo thế có đẹp hay không. Sau khi làm sạch, gà được tạo thế bay, quỳ, đứng, ngồi… với sự hỗ trợ của dây thép, lạt giang.
Trao đổi với phóng viên, ông Lê Đức - tộc trưởng dòng họ Đại tôn Lê Đức - cho biết: Con cháu trong dòng họ có truyền thống tạo các thế gà đẹp trên các cỗ cúng hơn 15 năm nay. Đặc biệt là trong dịp rằm tháng Giêng ,con cháu trong dòng họ chế tác gà cúng đẹp rất nhiều. Việc này không chỉ thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn mà đã trở thành một nét đẹp văn hóa của dòng họ nói riêng và của địa phương nói chung.
