Trận động đất xảy ra vào 28/3 đã làm rung chuyển thành phố Mandala (Myanmar) cũng như các quốc gia lân cận, khiến đường xá nứt toác, chùa tháp cổ sụp đổ, cầu gãy và nhà cửa đổ nát...
Tính đến cuối ngày 29/3, chính quyền quân sự Myanmar đã xác nhận số nạn nhân thiệt mạng trong trận động đất mạnh vào trưa 28/3 tăng lên 1.644 người, với gần 2.400 người bị thương. Theo mô hình dự báo của Cơ quan Địa chất Mỹ (USGS), con số thương vong tại Myanmar có thể còn tăng cao, thậm chí vượt mốc 10.000 người.
Nguyên nhân gây ra động đất ở Myanmar?
Theo các chuyên gia, nguyên nhân gây ra động đất là do lớp vỏ Trái Đất có cấu trúc không liền mạch mà bị chia cắt thành nhiều mảng kiến tạo.
Theo nhà địa vật lý Michael Steckler từ Đại học Columbia, cấu trúc này nhìn chung khá ổn định, nhưng tại các ranh giới giữa các mảng, sự chuyển động vẫn diễn ra liên tục. Ông giải thích rằng áp suất sẽ dần tích tụ khi các mảng kiến tạo bị mắc kẹt trong quá trình trượt qua nhau. Quá trình này diễn ra rất chậm, có thể kéo dài hàng thập kỷ hoặc thậm chí hàng trăm năm. Tuy nhiên, khi áp lực vượt ngưỡng chịu đựng, lớp đá sẽ bất ngờ dịch chuyển, giải phóng năng lượng và gây ra những rung lắc mạnh mẽ tạo nên động đất.
Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), trận động đất có tâm chấn cách Mandalay khoảng 17 km, ở độ sâu chỉ 10 km dưới lòng đất. Tâm chấn được đánh giá khá nông, đồng nghĩa với việc năng lượng của trận động đất được truyền thẳng lên bề mặt với cường độ cực mạnh, gây ra mức độ tàn phá khủng khiếp.
Nằm trên ranh giới giữa hai mảng kiến tạo, Myanmar là một trong những quốc gia có hoạt động địa chấn mạnh nhất thế giới. Giáo sư Joanna Faure Walker từ Đại học University College London (UCL) giải thích: "Myanmar nằm trên ranh giới giữa hai mảng kiến tạo chính, nơi thường xuyên xảy ra hoạt động địa chấn. Tuy nhiên, những trận động đất có cường độ lớn như vậy hiếm khi xảy ra ở khu vực Sagaing – nơi lần này chịu ảnh hưởng nặng nề nhất".
Chuyên gia động đất Bill McGuire của UCL nhận định rằng đây có thể là trận động đất lớn nhất từng xảy ra ở đất liền Myanmar trong 75 năm qua. Trong khi đó, ông Roger Musson, chuyên gia địa chấn thuộc Cục Khảo sát Địa chất Anh, cho biết trận động đất xảy ra ở độ sâu khá nông khiến sóng xung kích không bị suy giảm, từ đó gây ra thiệt hại nghiêm trọng hơn.
Nhà khoa học Will Yeck từ USGS giải thích rằng dư chấn xuất hiện do "những biến đổi trong ứng suất của Trái Đất sau trận động đất chính". Theo đó, với cường độ mạnh của trận động đất tại Myanmar, "nhiều khả năng các dư chấn sẽ tiếp tục diễn ra trong vài tháng tới".
Chuyên gia này cũng cho biết, tùy thuộc vào vị trí, có thể có những mối nguy hiểm thứ cấp do động đất gây ra, chẳng hạn như lở đất, hỏa hoạn hoặc sóng thần.
Thiệt hại nặng nề do đâu?
Theo các chuyên gia, trận động đất gây hậu quả nghiêm trọng do hệ thống cơ sở hạ tầng tại Myanmar chưa được xây dựng để chịu được những trận động đất lớn, và số người tử vong có thể dao động từ 10.000 đến 100.000 người, tùy thuộc vào mức độ sẵn sàng ứng phó của quốc gia này.
Gần nhất trước đó vào năm 1956, Myanmar đã từng trải một trận động đất, nhưng khu vực Sagaing – nơi bị ảnh hưởng nặng nhất lần này – lại hiếm khi hứng chịu động đất có cường độ lớn như vậy. điều đó có nghĩa là nhiều công trình đã được xây dựng mà không tính đến khả năng chống chịu thiên tai.
"Ở những khu vực có hoạt động địa chấn thường xuyên như Nhật Bản hay California, các tòa nhà được thiết kế để chịu đựng rung lắc. Nhưng ở Myanmar, nơi các trận động đất lớn hiếm xảy ra, nhiều tòa nhà không được gia cố đầy đủ, khiến thiệt hại càng thảm khốc hơn", chuyên gia Roger Musson nhận định.
Một trong những mối lo ngại lớn nhất hiện nay là tình trạng đập nước và các công trình thủy lợi. Nếu các con đập bị hư hại, hàng triệu người có thể đối mặt với nguy cơ lũ lụt nghiêm trọng. Chính quyền Myanmar đang khẩn cấp kiểm tra hệ thống đập để ngăn chặn thảm họa thứ hai có thể xảy ra sau động đất.
Để khắc phục, nhiều quốc gia trên thế giới đã chung tay phối hợp với Myanmar để khắc phục hậu quả sau trận động đất thảm họa, trong đó có Việt Nam.
