Vừa qua, Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) và Tiểu ban phụ nữ trong kinh doanh (WIB SC) đã đề xuất Bộ LĐ-TB&XH điều chỉnh tăng thời gian nghỉ thai sản của nam giới trong Luật BHXH (sửa đổi).
Theo hai đơn vị này, Luật BHXH hiện hành quy định nam giới được nghỉ chế độ thai sản 5-14 ngày tùy từng trường hợp. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi cha và mẹ được hưởng thời gian nghỉ thai sản bình đẳng sau khi sinh con, đứa trẻ không chỉ phát triển tốt hơn mà còn đảm bảo bình đẳng giới trong xã hội, giúp giảm khoảng cách tiền lương theo giới tính.
Dự thảo Luật bảo hiểm xã hội sửa đổi hiện quy định lao động nam đang đóng bảo hiểm xã hội khi vợ sinh con được nghỉ 5 ngày làm việc, khi vợ sinh con phải phẫu thuật, sinh con dưới 32 tuần tuổi, được nghỉ 7 ngày làm việc.
Đại diện EuroCham cho rằng, dù sáu tháng nghỉ thai sản dành cho phụ nữ ở Việt Nam là vô cùng cần thiết cho sức khỏe của mẹ và con nhưng khả năng nó lại là rào cản cho các ứng viên nữ so với các ứng viên nam.
Các doanh nghiệp có thể tìm cách giảm chi phí trả lương nghỉ thai sản bằng việc giảm cơ hội nghề nghiệp cũng như đưa ra mức lương khởi điểm thấp hơn cho ứng viên nữ khi tuyển dụng. Điều này có thể được cân bằng nếu tăng số ngày nghỉ thai sản đối với người cha tương đương với người mẹ.
Hiện Phần Lan đã nhận ra vấn đề nêu trên và tiến hành một cuộc cải cách về thời gian nghỉ thai sản bình đẳng cho cả cha và mẹ. Theo đó, cả hai sẽ được hưởng 160 ngày nghỉ phép có lương và đều hưởng quyền như nhau trong những ngày nghỉ này. Dẫn chứng từ thông báo của Ngân hàng Thế giới, đại diện hai đơn vị cho rằng mỗi em bé sẽ nhận được sự chăm sóc và điều kiện phát triển tốt nhất khi cả cha và mẹ đều được nghỉ phép sáu tháng.
Do đó, việc tăng thời gian nghỉ thai sản cho nam giới ở Việt Nam từ 5 - 14 ngày lên 6 tháng là cần thiết. Nhưng nếu tăng quá nhanh có thể gây khó khăn cho các doanh nghiệp trong việc thích nghi ban đầu. Do đó, hai đơn vị đề nghị tăng dần thời gian nghỉ thai sản cho nam vào trong dự luật Luật BHXH lần này theo hướng trước mắt tăng thời gian nghỉ thai sản cho nam giới lên tối thiểu một tháng.
Nhiều rủi ro cho quỹ bảo hiểm
Ông Nguyễn Duy Cường - Vụ phó Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết, hiện nay Quỹ thai sản có mức thu chi ngang nhau. Do vậy, nếu tăng thời gian nghỉ thai sản cho nam giới mà không đi đôi với tăng tiền đóng vào quỹ thì chắc chắn không đảm bảo được khả năng cân đối nguồn quỹ trong ngắn hạn. Trong khi trường hợp tăng đóng vào quỹ sẽ không khả thi khi đặt trong bối cảnh kinh tế - xã hội đang có nhiều khó khăn.
Mặt khác, đề xuất chế độ thai sản cần xác định xu hướng chung của các nước trên thế giới, không lấy phiến diện một vài nước như Phần Lan hay Mỹ để áp dụng vào Việt Nam, vì điều kiện kinh tế, quy mô quỹ thai sản các nước không giống nhau.
Ngoài ra, theo quy định hiện nay lao động nam cũng có nhiều quyền lợi trong chính sách thai sản. Ngoài được nghỉ 5-14 ngày khi vợ sinh con, trong trường hợp đặc biệt như người vợ không đủ sức khỏe chăm sóc cho con thì lao động nam cũng được nghỉ và hưởng chế độ thai sản cho đến khi con đủ sáu tháng tuổi.
Theo Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH hướng dẫn Luật BHXH về BHXH bắt buộc, lao động nam đóng BHXH từ đủ sáu đến 12 tháng trước khi vợ sinh con sẽ đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản cho nam giới có vợ sinh con.
Cụ thể: Năm ngày làm việc với sinh thường một con; bảy ngày làm việc khi vợ sinh con phải phẫu thuật hoặc sinh con dưới 32 tuần tuổi; 10 ngày làm việc với trường hợp sinh đôi, từ sinh ba thì thêm mỗi con được nghỉ thêm ba ngày làm việc, tối đa không quá 14 ngày làm việc.
Do vậy, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi chưa đề cập việc tăng thời gian nghỉ thai sản cho nam giới. Về lâu dài, cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu tác động của việc tăng thời gian nghỉ thai sản cho nam giới.
