Đây là kỳ họp dài nhất với khối lượng lập pháp lớn nhất trong lịch sử các kỳ họp Quốc hội. Các luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp này vừa đáp ứng kịp thời yêu cầu thực tiễn, vừa kiến tạo khuôn khổ pháp lý cho giai đoạn mới, với tinh thần xuyên suốt là đặt lợi ích của Nhân dân vào trung tâm của mọi quyết sách.
Lập pháp là một trong ba chức năng quan trọng nhất của Quốc hội, bên cạnh chức năng giám sát tối cao và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Với trách nhiệm cao cả đó, công tác lập pháp của Quốc hội khóa XV, nhất là tại Kỳ họp thứ 10, ngày càng có nhiều đổi mới nhằm hoàn thiện thể chế, pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Quốc hội đã chủ động đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật, tích cực, kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng thành pháp luật, phát huy vai trò tiên phong, “đi trước một bước về thể chế”.
Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV là kỳ họp thường lệ cuối cùng của nhiệm kỳ, diễn ra ngay sau thành công rất tốt đẹp của Hội nghị lần thứ 13 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII để xem xét, quyết định nhiều vấn đề chiến lược, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với định hướng phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Hoàn thành khối lượng lập pháp lớn nhất trong lịch sử các kỳ họp Quốc hội
Quốc hội đã xem xét, thông qua 51 luật, 8 nghị quyết quy phạm pháp luật. Đây là kỳ họp dài nhất với khối lượng lập pháp lớn nhất trong lịch sử các kỳ họp Quốc hội, chiếm gần 30% tổng số luật, nghị quyết quy phạm được ban hành của cả nhiệm kỳ.
Các luật, nghị quyết được thông qua đã bao trùm hầu hết các lĩnh vực quan trọng, thiết yếu của đời sống kinh tế - xã hội - văn hóa, nhiều vấn đề mới, phát sinh trong thực tiễn, đồng thời tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế. Có thể nói, các luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10 vừa đáp ứng kịp thời yêu cầu thực tiễn, vừa kiến tạo khuôn khổ pháp lý cho giai đoạn mới.
Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã xem xét, thông qua Luật Dẫn độ, Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, Luật Tương trợ tư pháp về hình sự và Luật Tương trợ tư pháp về dân sự trên cơ sở tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp năm 2007 nhằm bảo đảm cơ sở pháp lý điều chỉnh riêng đối với từng lĩnh vực đặc thù trong hoạt động tương trợ tư pháp, thể chế hóa chủ trương của Đảng về đẩy mạnh cải cách tư pháp, tăng cường hội nhập quốc tế; khắc phục hạn chế, bất cập qua hơn 16 năm thi hành các quy định của Luật; tiếp tục nội luật hóa quy định của các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất với các luật có liên quan trong hệ thống pháp luật; tạo thuận lợi trong việc đàm phán, ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế.
Quốc hội đã xem xét, thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế để tạo cơ sở pháp lý hoàn thiện cho việc tạo lập cơ chế giải quyết nhanh chóng, hiệu quả các tranh chấp phát sinh trong hoạt động đầu tư, kinh doanh tại Trung tâm tài chính quốc tế với trình tự, thủ tục tố tụng hiện đại, vượt trội, phù hợp với thông lệ quốc tế. Luật gồm 5 Chương, 44 Điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.
Quốc hội cũng đã xem xét, thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp; Luật Giám định tư pháp sửa đổi; Luật Thi hành án dân sự sửa đổi… Trong đó, Luật Giám định tư pháp sửa đổi đã thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về cải cách tư pháp, đấu tranh, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; nâng cao chất lượng đội ngũ người giám định tư pháp; tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước và trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng; tạo cơ sở pháp lý mang tính đột phá, phát triển bền vững tổ chức, hoạt động giám định tư pháp. Luật có nhiều quy định mới nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ người giám định tư pháp, tổ chức giám định tư pháp; quy định chặt chẽ, cụ thể hơn về trưng cầu, tiếp nhận, thực hiện giám định; trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan tiến hành tố tụng đối với công tác giám định tư pháp...
Tháo gỡ “điểm nghẽn” về thuế, sớm khôi phục sản xuất, kinh doanh
Những nội dung được cử tri, Nhân dân, hộ kinh doanh và cộng đồng doanh nghiệp quan tâm tại Kỳ họp thứ 10 là Quốc hội đã thông qua các luật về thuế, như: Luật Quản lý thuế sửa đổi, Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế Giá trị gia tăng…, trong đó điểm thay đổi quan trọng và nhận được sự quan tâm lớn từ cộng đồng hộ kinh doanh là việc nâng mức doanh thu được miễn thuế từ 200 triệu đồng/năm lên 500 triệu đồng/năm. Đây được xem là bước cải cách mạnh mẽ nhằm giảm gánh nặng về thủ tục và chi phí tuân thủ cho khu vực kinh tế cá thể, đồng thời phù hợp với bối cảnh phục hồi sản xuất, kinh doanh và việc điều chỉnh mặt bằng giá chung.
Quốc hội đã thông qua các luật liên quan đến kinh tế như: Luật Thương mại điện tử; Luật Đầu tư sửa đổi; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm…, qua đó góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội....
Hoàn thiện hành lang pháp lý về hệ thống giáo dục quốc dân
Xác định nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt để triển khai thành công các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới, Quốc hội đã thông qua các luật, nghị quyết liên quan đến giáo dục, như: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học; Luật Giáo dục nghề nghiệp; Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Các luật, nghị quyết này sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.
Việc Quốc hội ban hành các luật, nghị quyết liên quan đến lĩnh vực giáo dục nêu trên nhằm tạo cơ sở pháp lý hoàn chỉnh trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý về hệ thống giáo dục quốc dân và tạo phát triển đột phá giáo dục và đào tạo, đẩy mạnh phân quyền, phân cấp nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục; tạo cơ sở pháp lý rõ ràng tháo gỡ điểm nghẽn, nút thắt về thể chế, cho phát triển giáo dục đại học trở thành trung tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, tiên phong trong thúc đẩy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia; phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, hiện đại và phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế,...
Một trong những điểm mới đáng chú ý của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục là từ năm 2026 không cấp bằng THCS và sẽ có bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc.
Theo đó, Luật mới quy định văn bằng của hệ thống giáo dục quốc dân là văn bản thể hiện dưới dạng giấy hoặc số được cấp cho người học khi tốt nghiệp THPT; người học hoàn thành chương trình giáo dục, chương trình đào tạo và đạt chuẩn đầu ra của trình độ tương ứng trong giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học. Văn bằng của hệ thống giáo dục quốc dân, theo quy định của luật này, gồm bằng tốt nghiệp THPT, bằng trung học nghề, bằng trung cấp, bằng cao đẳng, bằng cử nhân, bằng thạc sĩ, bằng tiến sĩ, văn bằng chương trình đào tạo chuyên sâu của một số ngành, lĩnh vực đặc thù.
Quốc hội đã xem xét, ban hành Luật Dân số; Luật Phòng bệnh và Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, là bước tiến quan trọng, thể hiện rõ trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.
Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực chủ yếu của tăng trưởng kinh tế - xã hội
Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã thông qua các luật quan trọng trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, như: Luật Chuyển đổi số; Luật Trí tuệ nhân tạo; Luật Công nghệ cao; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ… nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ để định hướng và quản lý sự phát triển của các lĩnh vực công nghệ mới, làm nền tảng để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thực sự trở thành động lực chủ yếu của tăng trưởng kinh tế - xã hội trong giai đoạn tiếp theo.
Ban hành nhiều cơ chế, chính sách đặc thù, tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương
Quốc hội đã ban hành Nghị quyết quy định về một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai và quyết định một số nội dung về tài chính ngân sách, mở rộng việc áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù… nhằm thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về chính sách đất đai; tháo gỡ kịp thời những “điểm nghẽn”, vấn đề mới phát sinh từ thực tiễn, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng đất, phù hợp với yêu cầu quản lý mới.
Quốc hội cũng thông qua nhiều luật, nghị quyết có phạm vi tác động lớn nhằm kịp thời thể chế hóa các chủ trương, nghị quyết mới của Đảng về cải cách tư pháp, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; tập trung vào việc phân cấp, phân quyền, tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế, nhất là trong lĩnh vực đất đai, đầu tư, quy hoạch, xây dựng, môi trường, năng lượng; thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh; tăng cường công tác quản lý và phát triển báo chí trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ; tăng cường công tác phòng, chống, khắc phục thảm họa, sự cố, cứu nạn, cứu hộ; chủ động và tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng…
Đặt lợi ích của Nhân dân vào trung tâm của mọi quyết sách
Phát biểu bế mạc Kỳ họp thứ 10, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Quốc hội luôn lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân cũng như những vấn đề nóng của thực tiễn để phản ánh, đề xuất những giải pháp sát thực, căn cơ, đặt lợi ích của Nhân dân vào trung tâm của mọi quyết sách.
“Kỳ họp thứ 10 - Kỳ họp cuối cùng của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, tại Phiên bế mạc hôm nay, thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tôi trân trọng cảm ơn các vị đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội về những đóng góp tích cực, tận tâm, tận lực, tận dụng từng phút, để thảo luận, tranh luận thẳng thắn, sâu sắc; lắng nghe, trăn trở trước những tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân cũng như những vấn đề nóng của thực tiễn để phản ánh, đề xuất những giải pháp sát thực, căn cơ, đặt lợi ích của Nhân dân vào trung tâm của mọi quyết sách, tháo gỡ kịp thời vướng mắc, khó khăn. Tôi mong rằng, tinh thần đó sẽ tiếp tục được phát huy mạnh mẽ, dù ở cương vị nào, các vị đại biểu luôn đồng hành cùng với sự nghiệp phát triển của đất nước”, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định.
