Thực tiễn thời gian qua cho thấy, các tổ chức cơ sở đảng trong Công an nhân dân đã không ngừng nâng cao nhận thức, chủ động triển khai công tác kiểm tra, giám sát với nội dung, hình thức ngày càng đa dạng, bám sát thực tiễn công tác, chiến đấu và rèn luyện của cán bộ, đảng viên. Nhiều tổ chức đảng đã thực hiện tốt việc kiểm tra tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên, nhất là người đứng đầu; giám sát chuyên đề gắn với các lĩnh vực công tác dễ phát sinh tiêu cực, sai phạm; qua đó kịp thời ngăn ngừa vi phạm, giữ vững phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, nâng cao ý thức trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ. Tuy nhiên, trong bối cảnh yêu cầu xây dựng lực lượng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại và đấu tranh hiệu quả với các loại tội phạm, đặt ra yêu cầu phải tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của tổ chức cơ sở đảng. Đây là nhiệm vụ vừa có tính cấp thiết, vừa mang ý nghĩa chiến lược lâu dài.
Trong những năm gần đây, công tác kiểm tra, giám sát của các tổ chức cơ sở đảng trong Công an nhân dân đã có nhiều chuyển biến tích cực, thể hiện rõ vai trò là một trong những phương thức lãnh đạo chủ yếu của Đảng, góp phần quan trọng trong việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, giữ gìn kỷ luật, kỷ cương trong toàn lực lượng. Theo thống kê của Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy Công an Trung ương, trong giai đoạn 2020–2024, toàn lực lượng Công an nhân dân đã tiến hành kiểm tra hơn 7.800 tổ chức đảng và trên 25.000 lượt đảng viên, trong đó có gần 1.000 lượt là cấp ủy viên các cấp. Nội dung kiểm tra tập trung vào việc chấp hành nghị quyết, chỉ thị của Đảng, thực hiện nhiệm vụ chính trị, nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng, công tác cán bộ, quản lý tài chính, tài sản công và các lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực. Tỷ lệ tổ chức đảng được kiểm tra, giám sát tăng trung bình 15% mỗi năm so với giai đoạn trước, cho thấy sự quan tâm, quyết liệt của cấp ủy các cấp đối với nhiệm vụ then chốt này.
Một trong những điểm nổi bật là nhiều tổ chức cơ sở đảng đã chủ động xây dựng chương trình kiểm tra, giám sát hằng năm gắn chặt với nhiệm vụ chính trị và đặc thù công tác công an. Các cuộc kiểm tra không chỉ dừng ở việc phát hiện vi phạm mà còn kịp thời chấn chỉnh, uốn nắn sai phạm, ngăn ngừa vi phạm từ sớm, từ xa. Việc kiểm tra, giám sát đảng viên, nhất là người đứng đầu, cán bộ lãnh đạo, quản lý và những cá nhân giữ vị trí dễ phát sinh tiêu cực, đã được chú trọng hơn. Trong nhiệm kỳ 2020–2025 (tính đến cuối năm 2024), toàn lực lượng đã xử lý kỷ luật đảng đối với gần 1.200 đảng viên vi phạm, trong đó có không ít cán bộ lãnh đạo chủ chốt ở các đơn vị trực thuộc Bộ và Công an các tỉnh, thành phố, thể hiện tinh thần nghiêm minh, không có “vùng cấm” trong công tác kiểm tra, giám sát.
Ngoài ra, công tác giám sát chuyên đề và giám sát thường xuyên cũng được tăng cường với hình thức linh hoạt, hiệu quả hơn. Việc phân công cấp ủy viên phụ trách, theo dõi chi bộ, dự sinh hoạt định kỳ nhằm nắm bắt tình hình, phát hiện sớm dấu hiệu vi phạm để cảnh báo, nhắc nhở đang phát huy hiệu quả rõ rệt. Nhờ đó, ý thức tu dưỡng, rèn luyện, giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống và tinh thần trách nhiệm của cán bộ, đảng viên ngày càng được nâng cao. Có thể khẳng định, những kết quả trên đã góp phần củng cố vai trò lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng trong lực lượng Công an nhân dân, xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, đủ sức lãnh đạo hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong tình hình mới.
Những kết quả tích cực trong công tác kiểm tra, giám sát của tổ chức cơ sở đảng trong Công an nhân dân thời gian qua bắt nguồn từ sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của Đảng ủy Công an Trung ương và cấp ủy các cấp trong việc quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác kiểm tra, giám sát. Đặc biệt, việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Kết luận số 34-KL/TW ngày 18/4/2022 của Bộ Chính trị về chiến lược công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đến năm 2030 và Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 26/5/2014 của Bộ Chính trị về tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát đã tạo cơ sở chính trị và định hướng quan trọng cho các tổ chức đảng trong Công an nhân dân chủ động triển khai. Nhiều cấp ủy cơ sở đã nhận thức rõ vai trò then chốt của kiểm tra, giám sát trong phòng ngừa sai phạm, giữ gìn kỷ luật đảng, từ đó xây dựng kế hoạch kiểm tra cụ thể, gắn với nhiệm vụ chính trị và tình hình nội bộ đơn vị.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác kiểm tra, giám sát của các tổ chức cơ sở đảng trong Công an nhân dân vẫn còn bộc lộ một số hạn chế, bất cập cần được nhận diện và khắc phục kịp thời, nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Trước hết, nhận thức của một bộ phận cấp ủy, cán bộ, đảng viên về vị trí, vai trò của công tác kiểm tra, giám sát chưa đầy đủ, còn biểu hiện xem nhẹ, hành chính hóa. Một số tổ chức cơ sở đảng chưa thực sự chủ động xây dựng chương trình kiểm tra, giám sát sát với nhiệm vụ chính trị của đơn vị; việc xác định đối tượng, nội dung, phương pháp kiểm tra còn dàn trải, thiếu trọng tâm. Có nơi còn lúng túng, lặp lại nội dung, hình thức kiểm tra qua các năm, chưa tạo chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của cán bộ, đảng viên. Theo số liệu thống kê từ cơ quan kiểm tra các cấp trong lực lượng Công an nhân dân cho thấy, trong giai đoạn 2020–2024, vẫn còn khoảng 8% tổ chức cơ sở đảng chưa tiến hành kiểm tra đảng viên khi có dấu hiệu vi phạm theo quy định. Tỷ lệ giám sát chuyên đề còn thấp, chỉ đạt khoảng 35% trong tổng số kế hoạch giám sát hằng năm. Một số vụ việc vi phạm kéo dài, xử lý chậm, gây dư luận không tốt trong nội bộ và quần chúng nhân dân.
Năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra ở cấp cơ sở chưa đồng đều, nhất là tại các đơn vị công an địa phương vùng sâu, vùng xa. Tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm vẫn còn tồn tại, ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả kiểm tra, giám sát. Công tác phối hợp giữa cấp ủy, ủy ban kiểm tra với các tổ chức đoàn thể, đơn vị chức năng trong phát hiện, xử lý dấu hiệu vi phạm còn chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ. Những hạn chế, bất cập cũng xuất phát từ nguyên nhân chủ quan và khách quan. Một số cấp ủy, tổ chức đảng, nhất là ở cơ sở, chưa thực sự nhận thức đầy đủ tinh thần các văn kiện của Đảng, dẫn đến tình trạng buông lỏng lãnh đạo hoặc thực hiện mang tính hình thức, chiếu lệ. Việc cụ thể hóa Kết luận số 34-KL/TW ở một số địa phương, đơn vị còn chậm, thiếu đồng bộ. Công tác quy hoạch, đào tạo cán bộ làm công tác kiểm tra chưa được chú trọng đúng mức, nhiều nơi còn kiêm nhiệm, dẫn đến năng lực và bản lĩnh chính trị chưa đáp ứng yêu cầu. Áp lực công tác chuyên môn lớn cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc bố trí thời gian, nguồn lực cho hoạt động kiểm tra, giám sát thường xuyên, liên tục.
Để tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của tổ chức cơ sở đảng trong Công an nhân dân, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, cần tập trung thực hiện đồng bộ một số giải pháp chủ yếu sau:
Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện của cấp ủy các cấp đối với công tác kiểm tra, giám sát. Cần tiếp tục quán triệt và triển khai hiệu quả các chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, đặc biệt là Kết luận số 34-KL/TW ngày 18/4/2022 của Bộ Chính trị về chiến lược công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đến năm 2030. Mỗi cấp ủy, tổ chức đảng cần xác định đây là nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng hàng đầu trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, gắn kiểm tra, giám sát với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, công tác cán bộ, công tác tư tưởng và rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên.
Hai là, xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch kiểm tra, giám sát có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với đặc thù hoạt động công an. Tập trung kiểm tra những vấn đề phức tạp, nhạy cảm, những lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực như quản lý tài chính, hậu cần, tuyển dụng, bổ nhiệm cán bộ, xử lý vi phạm... Ưu tiên kiểm tra người đứng đầu cấp ủy, đảng viên có biểu hiện suy thoái hoặc có dấu hiệu vi phạm. Đồng thời, tăng cường kiểm tra đột xuất, kiểm tra theo chuyên đề và giám sát thường xuyên gắn với thực tiễn hoạt động công tác.
Ba là, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra ở cơ sở. Cần có chiến lược xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra vững vàng về chính trị, giỏi về nghiệp vụ, sắc sảo trong nhận định, quyết đoán trong xử lý, không né tránh, ngại va chạm. Bên cạnh đó, cần bố trí cán bộ kiểm tra chuyên trách ở những đơn vị có khối lượng công việc lớn, tình hình phức tạp, tránh tình trạng kiêm nhiệm hình thức. Thường xuyên tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực, bản lĩnh và đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ kiểm tra.
Bốn là, phát huy tốt vai trò phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị trong và ngoài lực lượng công an trong công tác kiểm tra, giám sát. Đặc biệt, cần huy động sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong đơn vị, phát huy dân chủ nội bộ, khuyến khích cán bộ, chiến sĩ góp ý, phản ánh, tham gia giám sát hoạt động của tổ chức đảng và đảng viên. Qua đó, góp phần ngăn ngừa sai phạm từ sớm, từ xa, nâng cao tính minh bạch, công bằng và đồng thuận trong tổ chức đảng.
Năm là, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong hoạt động kiểm tra, giám sát. Từng bước xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu tập trung phục vụ theo dõi, giám sát đảng viên và tổ chức đảng; ứng dụng phần mềm vào quản lý hồ sơ đảng, đánh giá chất lượng sinh hoạt chi bộ, tổng hợp kết quả kiểm tra. Đây là hướng đi tất yếu nhằm hiện đại hóa công tác kiểm tra, giám sát, nâng cao hiệu quả và phù hợp với xu thế quản trị hiện đại trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0.
Tóm lại, đổi mới, nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát của tổ chức cơ sở đảng trong Công an nhân dân có vai trò đặc biệt quan trọng, góp phần giữ vững nguyên tắc, kỷ cương của Đảng, nâng cao sức chiến đấu của tổ chức đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Khi công tác kiểm tra, giám sát được triển khai nghiêm túc, bài bản, sát với thực tế thì vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng được khẳng định, niềm tin của cán bộ, chiến sĩ được củng cố, kỷ luật, kỷ cương được giữ vững. Do đó, mỗi cấp ủy, tổ chức đảng trong Công an nhân dân cần xác định rõ trách nhiệm, quyết tâm đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao chất lượng kiểm tra, giám sát, góp phần xây dựng Đảng bộ Công an nhân dân trong sạch, vững mạnh toàn diện, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó./.
