Tại Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 3/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, Bộ Công an được xác định là một trong những lực lượng tiên phong triển khai chuyển đổi số, đặc biệt trong lĩnh vực quản lý dân cư, bảo đảm an ninh mạng và dịch vụ công trực tuyến.
Tổng Bí thư Tô Lâm, đã nhiều lần nhấn mạnh: “Chuyển đổi số là động lực then chốt để xây dựng lực lượng Công an cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Thắng lợi trong chuyển đổi số chính là thắng lợi trong cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ Nhân dân.”
Trên cơ sở chỉ đạo này, từ Bộ đến địa phương, nhiều đơn vị công an đã chủ động, sáng tạo trong thực hiện chuyển đổi số. Một trong những điểm sáng ở vùng Tây Bắc là Công an xã Lục Yên, tỉnh Lào Cai. Lục Yên là huyện miền núi của tỉnh Lào Cai, với địa bàn rộng, dân cư phân tán, đời sống còn nhiều khó khăn. Đây cũng là địa bàn tiềm ẩn phức tạp về an ninh trật tự, nhất là các vấn đề di cư tự do, khai thác khoáng sản trái phép và tội phạm ma túy qua biên giới.
Trước đây, việc quản lý nhân khẩu, hộ khẩu ở các xã vùng cao Lục Yên chủ yếu bằng sổ sách thủ công. Người dân khi làm giấy tờ phải di chuyển xa, mất nhiều thời gian. Tuy nhiên, từ khi triển khai Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và ứng dụng định danh điện tử VNeID, tình hình đã thay đổi rõ rệt.
Theo thống kê của Công an huyện Lục Yên, đến tháng 7/2025: Hơn 98% dân cư toàn huyện đã được thu thập, cập nhật dữ liệu dân cư đầy đủ; Trên 65.000 công dân đã được cấp căn cước công dân gắn chip; Hơn 40.000 tài khoản VNeID được kích hoạt, trong đó nhiều tài khoản được sử dụng để nộp phạt giao thông, đăng ký xe, nhận hỗ trợ xã hội.
Một minh chứng cụ thể như Công an xã đã phối hợp với UBND xã tổ chức “Ngày hội hướng dẫn định danh điện tử” ngay tại nhà văn hóa thôn. Hàng trăm người dân, trong đó có nhiều đồng bào dân tộc Dao, Tày, Nùng… đã được hướng dẫn cài đặt, kích hoạt VNeID, biết cách sử dụng để khai báo tạm trú, tra cứu thông tin cá nhân mà không phải đến trụ sở huyện.
Chị Hoàng Thị Lan, người dân xã Lục Yên, chia sẻ:“Trước kia làm giấy khai sinh cho con phải đi 20km xuống huyện. Nay tôi chỉ cần đến Công an xã, nhờ hướng dẫn trên điện thoại là có thể nộp hồ sơ trực tuyến, tiết kiệm rất nhiều thời gian, chi phí.” Đây là minh chứng cho thấy chuyển đổi số không còn là khái niệm xa vời, mà đã đi vào từng thôn bản, từng hộ gia đình.
Ngoài phục vụ hành chính, Công an xã Lục Yên còn áp dụng công nghệ để quản lý địa bàn. Hệ thống camera an ninh cộng đồng được lắp đặt tại các trục đường chính, chợ trung tâm và một số trường học.
Trong 6 tháng đầu năm 2025, nhờ hệ thống camera, Công an xã đã phát hiện và xử lý 12 vụ trộm cắp vặt; Nhanh chóng truy tìm 2 đối tượng gây rối trật tự công cộng; Hỗ trợ điều tra một vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng trên tuyến đường liên xã. Đây là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của “tai mắt điện tử” trong công tác bảo đảm an ninh trật tự ở cơ sở.
Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi số tại Công an xã Lục Yên vẫn còn nhiều khó khăn: Hạ tầng mạng chưa đồng bộ: Nhiều thôn bản vùng sâu vẫn chưa có kết nối internet ổn định; Trình độ người dân không đồng đều: Một bộ phận người dân, nhất là người lớn tuổi, chưa quen sử dụng điện thoại thông minh và dịch vụ số; Nhân lực công nghệ hạn chế: Công an xã chủ yếu là lực lượng trẻ, trong khi công việc vừa phải lo nghiệp vụ an ninh trật tự, vừa đảm nhiệm triển khai công nghệ, dẫn tới quá tải; Kinh phí lắp đặt thiết bị còn hạn chế: Camera an ninh chủ yếu nhờ xã hội hóa, nên chưa bao phủ hết các điểm nóng.
Để khắc phục, Công an xã Lục Yên đã chủ động thực hiện một số giải pháp sáng tạo: Phối hợp cùng Đoàn Thanh niên và Hội Phụ nữtổ chức lớp “công dân số”, hướng dẫn bà con cài đặt, sử dụng VNeID; Huy động xã hội hóa để lắp đặt thêm camera giám sát tại các điểm dân cư đông đúc; Tăng cường tập huấn cho cán bộ công an xã về công nghệ thông tin, kỹ năng xử lý dữ liệu; Kết nối với hệ thống cấp tỉnh để chia sẻ dữ liệu nhanh chóng, giảm áp lực cho công an cấp xã.
Thượng tá Nguyễn Trung Kiên, Trưởng Công an huyện Lục Yên, cho biết:
“Chuyển đổi số ở cơ sở phải lấy người dân làm trung tâm. Khi người dân thấy được lợi ích rõ rệt, họ sẽ chủ động tham gia. Đây chính là yếu tố quyết định để thành công.”
Có thể nói, những nỗ lực ở Công an xã Lục Yên đã phản ánh bức tranh thu nhỏ của tiến trình chuyển đổi số trong toàn lực lượng CAND. Dù còn khó khăn, nhưng bằng tinh thần sáng tạo, linh hoạt và sự đồng hành của Nhân dân, chuyển đổi số đã dần đi vào cuộc sống, góp phần xây dựng hình ảnh “người chiến sĩ công an gần dân, hiểu dân, vì dân phục vụ”.
Chuyển đổi số trong Công an nhân dân, khi gắn với thực tiễn cơ sở, không chỉ tạo ra bước chuyển trong cải cách hành chính mà còn trực tiếp nâng cao hiệu quả quản lý xã hội, bảo đảm an ninh trật tự. Từ câu chuyện ở Lục Yên, có thể thấy rõ: công nghệ số, khi được áp dụng đúng cách, sẽ trở thành “cầu nối” để công an gần dân hơn, hiệu quả hơn.
Trong loạt bài viết tiếp theo sẽ tiếp tục phân tích vấn đề “An ninh mạng và phòng, chống tội phạm công nghệ cao” – thách thức mới trong thời đại số, và cách lực lượng công an, đặc biệt là cấp cơ sở, đang chủ động ứng phó./.
