Sau khi Văn phòng Chính phủ thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành về tình hình ùn ứ nông sản tại các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, ngày 23-12, Bộ Công Thương đã có văn bản số 8297/BCT-XNK gửi UBND các tỉnh, thành phố đề nghị tháo gỡ vấn đề này.
Đặc biệt, Bộ Công Thương cũng khuyến cáo doanh nghiệp nên chuyển sang xuất khẩu chính ngạch, đẩy mạnh bán hàng qua thương mại điện tử cũng như xuất khẩu sang các cửa khẩu của các địa phương khác ngoài Lạng Sơn nhằm giảm tình trạng ùn tắc hàng hóa tại khu vực cửa khẩu biên giới phía Bắc.
Giao hàng qua cửa khẩu chính
Bộ Công Thương cho biết: Từ năm 2020 trở lại đây, hoạt động xuất khẩu hàng hóa, nhất là nông sản, trái cây tươi qua các cửa khẩu biên giới phía Bắc gặp rất nhiều khó khăn, chủ yếu do tác động của dịch Covid-19.
Vì vậy, Bộ Công Thương đã cùng các bộ, ngành và các tỉnh biên giới tích cực vào cuộc, triển khai đồng bộ, kịp thời nhiều giải pháp để tháo gỡ khó khăn, ách tắc do ảnh hưởng của dịch Covid-19, từ đó cơ bản bảo đảm được hoạt động giao thương, nhất là xuất khẩu nông sản qua các cửa khẩu biên giới phía Bắc trong 2 năm qua.
Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, lũy kế 11 tháng năm 2021, xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc qua các cửa khẩu biên giới phía Bắc đạt 1,69 tỷ USD, tăng 18,3% so với 11 tháng năm 2020.
Trong số đó, xuất khẩu nông sản qua các cửa khẩu thuộc tỉnh Lạng Sơn đạt 478,2 triệu USD, tăng 32,5% so với cùng kỳ; qua cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh) đạt 379,1 triệu USD, tăng 62% so với cùng kỳ.
Thế nhưng từ đầu tháng 12 đến nay, do dịch bệnh diễn biến rất phức tạp, phía Trung Quốc đã tăng cường thêm các biện pháp quản lý khiến năng lực thông quan tại các cửa khẩu giảm mạnh và không đáp ứng được nhu cầu trao đổi hàng hóa tăng cao từ cả hai phía.
Hàng nghìn container nông sản xuất sang Trung Quốc vẫn ùn ứ ở cửa khẩu của tỉnh Lạng Sơn. Ảnh: Vnexpress
Dù Bộ Công Thương đã có nhiều văn bản khuyến cáo nhưng do Việt Nam vào chính vụ thu hoạch một số nông sản xuất khẩu nên lượng nông sản đưa lên khu vực biên giới phía Bắc vẫn rất lớn, dẫn đến phát sinh tình trạng ùn ứ, tồn đọng hàng hóa, phương tiện tại nhiều cửa khẩu biên giới, nhất là các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn.
Theo Bộ Công Thương, trong bối cảnh dịch Covid-19 tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, ngày 11-12 vừa qua, Trung Quốc đã ra công điện số 14 gửi các bộ, ngành và địa phương về việc tăng cường công tác phòng, chống dịch Covid-19 tại các cửa khẩu.
Các doanh nghiệp cần chuyển nhanh, chuyển mạnh hoạt động xuất khẩu theo hình thức chính ngạch
Nội dung công điện nêu rõ: Việc Trung Quốc tiếp tục kiên trì chính sách "Zero Covid"; trong đó, có việc quản lý nghiêm ngặt đối với người và hàng hóa nhập cảnh.
Cùng với đó, lái xe chuyên trách giao nhận hàng xuất nhập khẩu và nhân viên phòng, chống dịch làm việc tại cửa khẩu, cảng biển của Trung Quốc có tiếp xúc với hàng hóa được xác định là đối tượng rủi ro cao, phải cách ly bắt buộc 21 ngày trước khi rời khỏi khu vực cửa khẩu biên giới hoặc cảng biển về quê đón Tết.
Trước tình trạng trên, Bộ Công Thương kiến nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các cơ quan chức năng trên địa bàn triển khai các giải pháp theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc thúc đẩy sản xuất, lưu thông, tiêu thụ và xuất khẩu nông sản trong bối cảnh phòng, chống dịch bệnh Covid-19.
Bộ Công Thương đề nghị UBND các tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường khuyến cáo các hiệp hội ngành hàng, hộ nông dân, cơ sở sản xuất, chế biến, xuất khẩu nông sản và trái cây tươi trên địa bàn thường xuyên cập nhật tình hình thông quan tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc.
Cùng với đó là, đặc biệt lưu ý lịch nghỉ Tết Nguyên đán của phía Trung Quốc để chủ động kế hoạch sản xuất và xuất khẩu hàng hóa, tránh để phát sinh ùn ứ và các tác động bất lợi khác.
Bộ Công Thương cũng đề nghị UBND các tỉnh thành đẩy mạnh các hoạt động kết nối cung cầu, mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản tại thị trường trong nước để giảm áp lực cho thị trường xuất khẩu. Ảnh minh họa: Bộ Công Thương
Đồng thời, UBND các tỉnh cần trao đổi ngay với bạn hàng Trung Quốc để giao hàng qua các cửa khẩu chính, cửa khẩu quốc tế tại các tỉnh khác như Cao Bằng nhằm giảm ùn ứ tại Lạng Sơn; hoặc chuyển sang sử dụng phương thức vận tải khác như đường biển mà các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản đang làm rất tốt.
Ngoài ra, cũng theo Bộ Công Thương, các doanh nghiệp cần chuyển nhanh, chuyển mạnh hoạt động xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc theo hình thức chính ngạch và đẩy nhanh triển khai thực hiện đáp ứng các quy định của phía Trung Quốc về đăng ký doanh nghiệp xuất khẩu nông sản như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Công Thương đã hướng dẫn. Bởi thực tế, trong những thời điểm khó khăn nhất, xuất khẩu chính ngạch vẫn lưu thông hết sức bình thường và khi đó xuất khẩu sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ hơn.
Đồng thời, tiếp tục thực hiện các quy định về truy xuất nguồn gốc, mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, ghi nhãn... cũng như các yêu cầu khác có liên quan để nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng quy định, tiêu chuẩn đã thỏa thuận với bạn hàng nước ngoài.
Mặt khác, Bộ Công Thương cũng đề nghị UBND các tỉnh thành đẩy mạnh các hoạt động kết nối cung cầu, mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản tại thị trường trong nước để giảm áp lực cho thị trường xuất khẩu.
Cụ thể như việc chỉ đạo các sở, ban ngành chức năng điều tiết sản xuất nông nghiệp theo nhu cầu của thị trường; căn cứ khả năng sản xuất để phát triển công nghiệp chế biến nhằm tăng giá trị nông sản chế biến sâu, đa dạng các sản phẩm nông nghiệp, đồng thời chú trọng phát triển hệ thống kho trữ, bảo quản nông sản.
Mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản trong nước thông qua các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu; tăng cường ứng dụng thương mại điện tử trong tiêu thụ nông sản.
Chủ động ứng phó
Đại diện Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương) nhấn mạnh: Do dịch Covid-19 diễn biến phức tạp nên cả phía Việt Nam và Trung Quốc đều phải tăng cường chống dịch.
Thế nhưng, để giải tỏa ùn ứ những ngày qua nhiều giải pháp linh hoạt đã được triển khai. Tuy chưa cải thiện được nhiều nhưng hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa về cơ bản vẫn được duy trì.
Theo đại diện Cục Xuất Nhập khẩu, một nguyên nhân nữa là những tháng cuối năm nhu cầu tiêu dùng dịp lễ, Tết tăng cao, nhiều mặt hàng nông sản của Việt Nam vào chính vụ thu hoạch chủ yếu xuất khẩu sang thị trường này đã dẫn tới ách tắc cục bộ tại các cửa khẩu biên giới.
Bởi vậy, bên cạnh việc trao đổi chính sách với phía bạn, Bộ Công Thương cũng nhiều lần có văn bản khuyến cáo gửi các doanh nghiệp, hiệp hội cũng như đề nghị các địa phương thường xuyên cập nhật thông tin tình hình các tỉnh biên giới phía Bắc, đặc biệt trong thời điểm gần Tết về tình hình ùn ứ hàng hóa tại Lạng Sơn.
Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng lưu ý khi có những thông tin về lịch nghỉ Tết của phía Trung Quốc để có sự chủ động điều chỉnh nhịp độ đưa hàng lên biên giới cho phù hợp với năng lực thông quan tại khu vực cửa khẩu cũng như thời gian nghỉ cửa khẩu trong dịp Tết của phía Trung Quốc.
Vì thế, tại văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố lần này, Bộ Công Thương đề nghị UBND các tỉnh phía Bắc chỉ đạo các cơ quan chức năng trên địa bàn phối hợp chặt chẽ với đơn vị của các bộ, ngành trao đổi, đàm phán với chính quyền địa phương, cơ quan quản lý phía Trung Quốc để triển khai các giải pháp nhằm tăng thời gian thông quan tại cửa khẩu.
Bên cạnh đó, các đơn vị phải nâng cao hiệu suất làm việc của các lực lượng chức năng của cả 2 nước tại các cửa khẩu như hải quan, kiểm dịch, doanh nghiệp dịch vụ vận tải, bốc xếp hàng hóa nhằm tạo thuận hơn cho hoạt động thông quan và xuất khẩu hàng hoá, đặc biệt là các mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam.
Hơn nữa, các địa phương tiếp tục cập nhật, đưa tin thường xuyên về diễn biến giao nhận, thông quan hàng hóa tại cửa khẩu và các vấn đề liên quan; kịp thời trao đổi, phản ánh với Bộ Công Thương và các bộ, ngành liên quan những vấn đề phát sinh để cùng phối hợp xử lý.
Về lâu dài, Bộ Công Thương cũng chỉ đạo các đơn vị chức năng trong Bộ và Tham tán thương mại, đại diện thương vụ, đại diện các văn phòng xúc tiến thương mại của Việt Nam tại Trung Quốc phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương chủ động nắm bắt tình hình xuất nhập khẩu, thông quan hàng hóa và các vấn đề liên quan khác tại khu vực cửa khẩu.
Đồng thời, tăng cường phổ biến thông tin, quy định mới của thị trường Trung Quốc cho các địa phương và doanh nghiệp xuất khẩu nhằm thúc đẩy đáp ứng yêu cầu của thị trường Trung Quốc, tạo thuận lợi cho xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam; phổ biến và hướng dẫn các doanh nghiệp và địa phương triển khai các Lệnh 248 và 249 của Hải quan Trung Quốc…
