Chỉ có 20% lao động đủ điều kiện giải quyết chế độ
Sau khi nhận được phản ánh về việc trên 200.000 lao động đang bị nợ đóng BHXH, ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi, Bộ LĐTBXH đã cùng với BHXH Việt Nam, các cơ quan liên quan tiến hành rà soát, qua đó xác định được số lao động bị nợ đóng bảo hiểm này đều rơi vào các đơn vị doanh nghiệp đã phá sản, đang làm thủ tục phá sản hoặc giải thể.
Bên cạnh đó là trường hợp bị nợ đóng ở các doanh nghiệp có chủ bỏ trốn, không có người đại diện theo pháp luật, nhưng chưa hoàn thành nghĩa vụ đóng BHXH dẫn đến ảnh hưởng quyền lợi chính đáng về hưởng các chế độ BHXH của người lao động (NLĐ).
Trong đó, khoảng 20% NLĐ đủ điều kiện hưởng chế độ, 40% lao động đang tiếp tục làm việc ở đơn vị mới và 20% người đã nghỉ việc hiện không tham gia BHXH.
Đề xuất phương án để xử lí
Sau khi rà soát số liệu, Bộ LĐTBXH, cơ quan BHXH và các bộ, ngành liên đang đề xuất phương án để xử lí, giải quyết chế độ đối với các nhóm lao động này.
Ông Nguyễn Duy Cường, Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐTBXH) cho biết, trước mắt đối với các trường hợp đủ điều kiện thì giải quyết ngay quyền lợi về BHXH. Nhóm đang tiếp tục tham gia ở các đơn vị mới thì ghi nhận quá trình đóng BHXH ở đơn vị cũ để khi chuyển sang đơn vị mới có phát sinh các quyền lợi sẽ được cộng nối thời gian đóng trước đó vào. Trường hợp những NLĐ chưa đi làm ở đâu sẽ bảo lưu thời gian đóng trên sổ để sau này họ tiếp tục tham gia. Như vậy, trong ngắn hạn sẽ giải quyết được vấn đề bị treo quyền lợi về bảo hiểm cho NLĐ.
Khoảng 20% lao động đủ điều kiện hưởng chế độ lương hưu, tử tuất và BHXH một lần thì được giải quyết. Trường hợp lao động chưa đóng đủ số năm BHXH có thể đóng một lần cho số năm còn thiếu để hưởng lương hưu.
Khoảng 40% lao động đang làm việc ở đơn vị mới và tiếp tục đóng BHXH sẽ được cộng dồn thời gian tham gia, song chỉ giải quyết trên thời gian thực đóng, không cộng số tháng bị nợ. Sau này nếu khoản nợ thu hồi được thì cơ quan BHXH sẽ xác nhận bổ sung và điều chỉnh mức hưởng cho lao động.
20% lao động nghỉ việc, chưa tiếp tục tham gia BHXH sẽ được bảo lưu thời gian đóng để cộng nối tiếp khi đi làm trở lại hoặc đóng BHXH tự nguyện.
Theo báo cáo của BHXH Việt Nam thì tổng số tiền chậm đóng BHXH của các cơ quan, đơn vị bình quân giai đoạn 2016 - 2020 là khoảng trên 10.000 tỷ đồng. Xu hướng chậm đóng vẫn tiếp tục tăng trong các năm tới. Số đơn vị chậm đóng kéo dài trên 3 năm hiện chiếm tỷ trọng cao, bình quân giai đoạn 2016 - 2020 khoảng trên 30%.
Sẽ siết hơn về nợ đóng BHXH trong luật BHXH sửa đổi
Trước tình trạng trốn, nợ đóng BHXH, nên trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đang lấy ý kiến, nhiều nội dung mới được đề xuất quy định nhằm hạn chế tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH, gồm cả biện pháp hành chính, kinh tế đến tư pháp. Ngoài ra, trong dự thảo cũng bổ sung trách nhiệm của người sử dụng lao động trong trường hợp chậm hoặc trốn đóng gây ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ thì người sử dụng lao động phải bồi thường.
Theo đó, dự thảo đã bổ sung các biện pháp xử lý, tăng cường chế tài để đảm bảo tính thực thi pháp luật BHXH như: Quy định nộp số tiền tính theo ngày đối với các trường hợp trốn đóng (0,03%/ngày tương tự như tiền chậm nộp thuế); cơ quan có thẩm quyền quyết định ngừng sử dụng hóa đơn đối với người sử dụng lao động trốn đóng BHXH từ 6 tháng trở lên.
Cơ quan có thẩm quyền quyết định hoãn xuất cảnh đối với với trường hợp người sử dụng lao động trốn đóng bảo hiểm xã hội từ 12 tháng trở lên; quy định tổ chức Công đoàn và cơ quan Bảo hiểm xã hội có thẩm quyền khởi kiện vụ việc về bảo hiểm xã hội ra Toà án. Đáng chú ý, khi có dấu hiệu phạm tội trốn đóng bảo hiểm xã hội theo quy định của Bộ luật Hình sự, cơ quan bảo hiểm xã hội kiến nghị khởi tố theo quy định của pháp luật.
Trong thời gian chờ đợi giải quyết việc bị nợ đóng bảo hiểm, NLĐ cũng có thể làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp nếu đáp ứng đủ các điều kiện hưởng.
Trường hợp đơn vị chưa đóng đủ thì xác nhận sổ BHXH đến thời điểm đã đóng. Sau khi thu hồi được số tiền đơn vị còn nợ thì xác nhận bổ sung trên sổ BHXH. Như vậy, trong trường hợp công ty cũ đang nợ tiền đóng BHXH và NLĐ đáp ứng được các điều kiện được hưởng trợ cấp thất nghiệp thì vẫn được chi trả trợ cấp thất nghiệp.
Theo Bộ LĐTBXH, việc sửa đổi, bổ sung như trên nhằm hạn chế tối đa tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH, đặc biệt chậm đóng, trốn đóng thời gian dài dẫn đến không có khả năng thu hồi, góp phần đảm bảo quyền tham gia và thụ hưởng BHXH của NLĐ.
