Ngược dòng lịch sử. Khu vực này, trong kháng chiến chống Pháp, bên cạnh chính quyền tay sai phản động với rất nhiều ác ôn còn có đồn trung tâm chỉ huy của địch ở vùng tây nam huyện Đại Lộc và vùng tây huyện Duy Xuyên. Chúng điên cuồng truy bắt cán bộ đảng viên ta, khủng bố dân lành. Ông Nguyễn Bùi là con nhà cố nông, học võ từ thuở thiếu thời để phòng thân và chống lại áp bức bất công. Ông theo Việt Minh, tham gia giành chính quyền ở địa phương trong Cách mạng tháng Tám - 1945.
Trên cương vị Xã đội phó (từ tháng 9-1947), Xã đội trưởng (năm 1952 trở đi), ông chỉ huy dân quân du kích Lộc Hoà chiến công nối tiếp chiến công, tiêu biểu là trận đánh đồn Phú Mỹ, diệt nhiều quân địch. Để xây dựng cơ sở của ta trong vùng địch kiểm soát, ông nổi tiếng “xuất quỷ nhập thần” bắt sống hoặc triệt hạ những tên phản dân hại nước nguy hiểm đối với cách mạng. Đáng chú ý như: Tháng 9-1947, mai phục bắt sống tên mật thám gian ác tại xã Lộc Phước (nay là Đại Cường). Năm 1948, bắt và xử lý đích đáng 3 tên khét tiếng ác ôn gồm: Lý trưởng kiêm chánh tổng Phú Mỹ, lý trưởng thôn Phước Bình, và một lý trưởng thường ngủ đêm ở đồn Tây, sáng mới về nhà ở làng Tân Mỹ, xã Lộc Tân (nay là Đại Phong). Năm 1949, ngoài việc chỉ huy đánh lô cốt, đồn tổng vệ, trừng trị giặc đi càn, ông cùng 2 chiến sĩ làm nhiệm vụ tăng cường trừ gian, bắt sống tên phản động chuyên chỉ điểm các cơ sở cách mạng để bọn tề ngụy khủng bố. Cuối năm ấy các ông tiêu diệt tên lý hương làng Phú Mỹ…
Công lao của ông Nguyễn Bùi góp phần rất quan trọng buộc quân địch phải rút khỏi Lộc Hoà và vùng tây nam huyện Đại Lộc vào tháng 1 - 1950. Từ đây, ông cùng lực lượng dân quân triển khai xây dựng “Làng kháng chiến”, bảo vệ vùng tự do, rèn kỹ thuật, chiến thuật đánh địch, hỗ trợ các xã bạn liên tục tập kích đồn địch, chặn các cuộc càn quét của chúng.
Sau Hiệp định Genève, ông Bùi được tổ chức phân công ở lại miền Nam hoạt động, chờ tổng tuyển cử. Nhưng chính quyền Ngô Đình Diệm lật lọng, phá hiệp định. Chúng ban hành “Luật 10-59”, lê máy chém khắp miền Nam truy bắt, sát hại cán bộ đảng viên và những người ủng hộ cách mạng. Theo chỉ đạo của trên, ông Bùi đi vào hoạt động bí mật, làm liên lạc cho Tỉnh ủy Quảng Nam. Song, do một tên phản bội, khoảng cuối năm 1959 đầu năm 1960 ông bị địch truy bắt. Sau nhiều ngày khảo tra đánh đập, không khuất phục được ông, quân giặc chặt đầu ông, mang cắm ở bến sông...
Ông Nguyễn Bùi hy sinh khi 34 tuổi. Hơn chục năm phu thê son sắt, ông cùng vợ-bà Ngô Thị Sắc, người bạn chiến đấu, sinh 4 người con (3 trai, một gái. Người con trai cả kết hôn tháng 4 - 1969). Tiếp nối khí tiết của người chồng, người cha kiên trung, vợ và các con ông một lòng theo cách mạng, cầm súng giết giặc và tất cả đã hy sinh (Bà Sắc, Hội trưởng Hội phụ nữ thôn Phú Mỹ hy sinh tháng 6 - 1972. Chủ tịch nước truy tặng danh hiệu “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”. Anh Nguyễn Hai, con cả kết hôn tháng 4 - 1969, đến tháng 10, vợ anh-chị Lương Thị Hồ hy sinh. Chưa đầy một năm sau, anh Hai ngã xuống trong một trận địch càn quét. Lúc ấy anh đang là Huyện ủy viên, Bí thư nông hội huyện Đại Lộc. Ba người em của anh, sau đó lần lượt hy sinh khi đều còn rất trẻ - Người em út mới 17 tuổi).
Tưởng nhớ công lao to lớn của vợ chồng ông Nguyễn Bùi và các con, tháng 7 - 2003, Đảng bộ và nhân dân xã Đại Minh đóng góp xây dựng “Nhà Lưu niệm Gia đình Liệt sĩ Anh hùng LLVT Nguyễn Bùi” ngay trên nền nhà cũ của gia đình, trong Khu Văn hóa thôn Phú Mỹ. Ngôi nhà được thiết kế hình lăng trụ đa điện đứng. Bên trong có khu trưng bày gồm: Ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh, tiếp dưới là bảng Tổ quốc ghi công 7 liệt sĩ: Anh hùng LLVT Nguyễn Bùi (cha), Bà mẹ Việt Nam anh hùng Ngô Thị Sắc (mẹ), Nguyễn Hai (con trai cả), Lương Thị Hồ (con dâu), Nguyễn Đá (con trai), Nguyễn Thị Mai (con gái) và Nguyễn Năm (con trai).
Đây là công trình văn hóa giáo dục truyền thống cách mạng đối với các thế hệ, nhất là thanh - thiếu niên ở địa phương; là nơi cán bộ, nhân dân đến thắp hương, tưởng niệm cả một gia đình đã anh dũng hy sinh cho độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam.
