Xã Tiên Điền là một xã ven biển nằm ở phía Bắc tỉnh Hà Tĩnh, tiếp giáp với tỉnh Nghệ An, được thiên nhiên ưu đãi với cảnh quan sông núi hài hòa. Tuy nhiên, giá trị cốt lõi làm nên thương hiệu du lịch Tiên Điền lại nằm ở chiều sâu văn hóa và lịch sử. Nơi đây là quê hương của hàng loạt danh nhân tiêu biểu trong lịch sử Việt Nam, tạo nên một hệ thống các di tích lịch sử - văn hóa dày đặc, trở thành điểm đến lý tưởng cho loại hình du lịch tâm linh - du lịch di sản.
Du lịch tâm linh không chỉ là hoạt động thăm viếng các cơ sở tín ngưỡng - tôn giáo, mà còn là một hình thức du lịch văn hóa sâu sắc, tìm hiểu về nguồn cội, triết lý sống và bản sắc dân tộc. Tiên Điền đáp ứng hoàn hảo nhu cầu này thông qua các điểm đến gắn liền với các nhân vật lịch sử và các công trình kiến trúc đặc thù
Nhà tưởng niệm Đại thi hào Nguyễn Du (1765-1820), tọa lạc tại làng Tiên Điền, là điểm đến quan trọng bậc nhất tại Tiên Điền. Nguyễn Du, tác giả của kiệt tác Truyện Kiều, không chỉ là một danh nhân quốc gia mà còn là Danh nhân Văn hóa Thế giới được UNESCO Vinh danh.
Khu di tích lưu giữ những hiện vật, tư liệu quý về cuộc đời và sự nghiệp của ông, giúp du khách hiểu sâu hơn về bối cảnh xã hội thế kỷ 18-19 và ý nghĩa nhân văn sâu sắc của Truyện Kiều. Đây là nơi thể hiện lòng thành kính và tri ân của dân tộc đối với một tài năng văn chương vĩ đại. Hoạt động dâng hương tại nhà thờ họ Nguyễn - Tiên Điền và Nhà tưởng niệm mang ý nghĩa về sự kế thừa truyền thống văn hóa và học thuật. Khuôn viên di tích bao gồm nhà thờ, khu mộ và khu trưng bày, thể hiện nét kiến trúc truyền thống đặc trưng của vùng đất Hà Tĩnh – xứ Nghệ, với sự khiêm nhường nhưng trang trọng. Du lịch tại đây giúp du khách kết nối với linh hồn văn hóa của dân tộc, tìm về cội nguồn cảm hứng nghệ thuật và triết lý nhân sinh của Nguyễn Du qua cuộc đời và các tác phẩm của ông.
Đền thờ Tả Ao (tức Tả Ao Tiên Sinh, tên thật là Vũ Đức Huyền), là một điểm đến độc đáo liên quan đến một khía cạnh văn hóa dân gian và học thuật cổ truyền: Địa lý Tả Ao (một trường phái phong thủy nổi tiếng của Việt Nam).
Tả Ao được tôn vinh là Thánh Địa lý của Việt Nam, người đã đóng góp to lớn vào việc bản địa hóa và phát triển học thuyết phong thủy, giúp người Việt ứng dụng các nguyên tắc địa lý tự nhiên vào việc chọn đất xây nhà, dựng mồ mả, nhằm tìm kiếm sự cân bằng giữa con người và môi trường (Thiên - Địa - Nhân). Đền thờ là nơi những người nghiên cứu và thực hành phong thủy, cũng như du khách mong cầu sự bình an, may mắn trong công việc và cuộc sống, đến để dâng hương và cầu xin sự chỉ dẫn. Đền được xây dựng tại nơi có địa thế đẹp theo quan niệm phong thủy, thể hiện sự hài hòa giữa kiến trúc và cảnh quan tự nhiên, phản ánh triết lý thuận theo tự nhiên của trường phái Tả Ao. Việc thăm viếng Đền thờ Tả Ao không chỉ là hoạt động tâm linh mà còn là một chuyến đi tìm hiểu về triết học phương Đông ứng dụng trong đời sống.
Đền thờ Lý Nhật Quang là nơi thờ Hoàng tử Lý Nhật Quang, con trai thứ tám của Vua Lý Thái Tổ. Ông được xem là một vị Thành Hoàng có công khai hóa, dẹp loạn và phát triển vùng đất Hoan Châu (Nghệ An – Hà Tĩnh ngày nay) dưới thời nhà Lý. Lý Nhật Quang là người có công lớn trong việc ổn định chính trị, phát triển kinh tế và văn hóa địa phương. Ông được người dân tôn kính là vị Thần bảo hộ cho sự bình yên, mùa màng bội thu và cuộc sống ấm no. Đền thờ là trung tâm sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của cộng đồng, đặc biệt là các dịp lễ hội truyền thống, nơi người dân thể hiện lòng biết ơn và mong cầu sự phù hộ. Ông là một trong 4 vị thần được ca tụng của vùng Nghệ Tĩnh là nhất Cờn (thờ Tứ vị Hồng Nương), nhì Quả (thờ Lý Nhật Quang), tam Bạch Mã (thờ danh tướng Phan Đà thời Lê), tứ Chiêu Trưng (thờ đại vương Lê Khôi). Đền thờ Lý Nhật Quang tại Tiên Điền là minh chứng sống động cho việc tôn vinh người có công và lòng biết ơn cội nguồn.
Chùa Thanh Lương là một trong những ngôi chùa có lịch sử hơn 1000 năm, được xây dựng khi Hoàng tử Lý Nhật Quang cai quản vùng Hoan Châu, đây là nơi tế lễ, cầu mưa thuận gió hòa cho cư dân vùng Hoan Châu. Ngày nay, Chùa mới được trùng tu, xây dựng lại với quy mô lớn là nơi thực hành các nghi lễ Phật giáo, đóng vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh của người dân địa phương.
Chùa Thanh Lương với kiến trúc mái cong, tượng Phật uy nghiêm, phản ánh phong cách kiến trúc chùa truyền thống. Sự kết hợp giữa kiến trúc và cảnh quan tạo nên một không gian thiền định lý tưởng và là trung tâm văn hóa cộng đồng, nơi tổ chức các hoạt động từ thiện và bảo tồn văn hóa dân gian. Chùa Thanh Lương đại diện cho truyền thống Phật giáo lâu đời tại vùng đất Hà Tĩnh, mang lại trải nghiệm tâm linh sâu sắc và yên bình.
Tiên Điền sở hữu một hành trình du lịch tâm linh hội tụ đủ chiều sâu, kết nối giữa: Văn học - Triết học Dân gian (Phong thủy) - Tín ngưỡng Thờ thần - Tôn giáo (Phật giáo). Sự đa dạng này là một lợi thế lớn cho hoạt động du lịch địa phương.
Xây dựng "Tuyến đường Di sản và Tâm linh": Liên kết Nhà tưởng niệm Nguyễn Du, Đền Tả Ao, Đền Lý Nhật Quang và Chùa Thanh Lương thành một hành trình trải nghiệm có chủ đề rõ ràng, cung cấp kiến thức và trải nghiệm chuyên sâu về lịch sử, văn hóa, và tâm linh. Bên cạnh đó các hoạt động như tổ chức các workshop về Truyện Kiều, hội thảo về triết lý phong thủy ứng dụng, hoặc các chương trình thiền định tại chùa, nâng cao giá trị trải nghiệm phi vật thể sẽ góp phần đưa du lịch Tiên Điền lên tầm cao mới.
Các điểm đến du lịch tâm linh tại xã Tiên Điền, Hà Tĩnh, không chỉ là nơi thờ tự mà là bảo tàng sống về lịch sử, văn hóa và triết lý sống của người Việt. Thông qua việc khai thác các di sản quý giá như Nhà tưởng niệm Nguyễn Du, Đền Tả Ao, Đền Lý Nhật Quang và Chùa Thanh Lương, Tiên Điền có tiềm năng trở thành một trung tâm du lịch di sản tâm linh hàng đầu của khu vực Bắc Trung Bộ, góp phần vào sự phát triển du lịch bền vững và bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc.
