Tàu ngầm là lực lượng tác chiến đặc biệt tinh nhuệ của Hải quân Việt Nam. Hoạt động trong không gian hẹp, kín, điều kiện sống và làm việc đòi hỏi sự kỷ luật tuyệt đối, tinh thần thép và trình độ chuyên môn cao. Trong môi trường tưởng như khép kín hoàn toàn ấy, việc đọc sách hiện hữu như một dòng chảy âm thầm nhưng mạnh mẽ, giúp tái tạo năng lượng tinh thần, bồi dưỡng trí tuệ và củng cố bản lĩnh người lính biển. Như lời Thượng tá Lê Trung Hiếu, Chính trị viên tàu ngầm 182-Hà Nội khẳng định, đọc sách đã trở thành “hình thức giải trí được cán bộ, thủy thủ lựa chọn nhiều nhất”, bởi đó là sự kết hợp hài hòa giữa thư giãn và học tập, giữa cảm xúc và lý trí.
Đọc để làm chủ kỹ thuật – Đọc để vững vàng trận tuyến
Không đơn thuần là thú vui trong giờ nghỉ, sách còn là người thầy âm thầm nâng bước thủy thủ tàu ngầm trên hành trình làm chủ công nghệ hiện đại. Tàu ngầm kilo 636 lớp tàu chủ lực của Lữ đoàn 189 tích hợp công nghệ tiên tiến, yêu cầu cán bộ, chiến sĩ phải không ngừng học tập, rèn luyện kỹ năng chuyên sâu. Với Thiếu tá Trần Trung Nguyên, Trưởng ngành ra đa - sô na tàu 187-Bà Rịa - Vũng Tàu, đọc sách không chỉ giúp “củng cố kiến thức chuyên ngành”, mà còn là nguồn cảm hứng để nghiên cứu sáng kiến, cải tiến kỹ thuật phục vụ nhiệm vụ huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu.
Từ sách chuyên môn quân sự, kỹ thuật, cho đến các đầu sách lịch sử, pháp luật, chiến thuật hải quân hiện đại, văn hóa đọc trong Lữ đoàn 189 đã vượt ra khỏi phạm vi cá nhân, trở thành phương tiện đào tạo và tự đào tạo trong toàn đơn vị. Những cuốn sách nhỏ đã thắp sáng hành trình lớn: hành trình làm chủ biển trời Tổ quốc bằng tri thức, bằng bản lĩnh và tinh thần cầu tiến không ngừng nghỉ.
Điều đáng quý là việc đọc không phải phong trào bề nổi, càng không phải hoạt động áp đặt. Đọc sách tại Lữ đoàn 189 là một hành vi văn hóa tự thân, xuất phát từ nhu cầu thực sự của người lính, từ sự gợi mở và khuyến khích đúng hướng của cấp ủy, chỉ huy các cấp. Trên mỗi tàu ngầm, một góc nhỏ được dành làm “Câu lạc bộ sách”, nơi có tủ sách với hàng trăm đầu mục phong phú, được lựa chọn kỹ lưỡng, cập nhật thường xuyên.
Không gian nhỏ bé đó đã trở thành “điểm hẹn tinh thần” mỗi khi thủy thủ hoàn thành nhiệm vụ, hay giữa những đêm yên tĩnh dưới lòng đại dương. Ở đó, người lính biển không chỉ đọc cho riêng mình mà còn chia sẻ, thảo luận, giới thiệu sách cho đồng đội. Thượng úy QNCN Lê Mạnh Hoàng, nhân viên Lái tín hiệu (Kíp tàu ngầm số 8) tự đặt mục tiêu đọc ít nhất 30 phút mỗi ngày và thường xuyên giới thiệu sách cho anh em trong kíp. Việc đọc trở thành “chất keo” vô hình gắn kết đồng đội, tạo nên một bầu không khí đoàn kết, tin tưởng – điều vô cùng cần thiết trong môi trường chiến đấu đặc thù như tàu ngầm.
Đáng chú ý, mô hình tặng sách nhân dịp sinh nhật, khen thưởng cá nhân xuất sắc được đơn vị duy trì đều đặn, góp phần xây dựng động lực và thói quen đọc cho mỗi thủy thủ. Theo Trung tá Nguyễn Văn Thuân, Chính trị viên tàu 183-TP. Hồ Chí Minh, không ít cuốn sách được tặng, được mang theo từ thời học viên hoặc do người thân gửi tặng, đã trở thành “báu vật chung” trong tàu, là biểu tượng của tình đồng đội và sự trưởng thành trong nghề quân.
Kiến tạo bản lĩnh người lính biển từ trang sách
Nơi đáy sâu đại dương, không chỉ có máy móc, thiết bị kỹ thuật hiện đại vận hành liên tục, mà còn có từng nhịp đập con tim của người lính biển lặng lẽ hòa trong tiếng trang sách lật mở. Sách, trong môi trường tàu ngầm chính là nguồn nuôi dưỡng tinh thần, là công cụ giáo dục sâu sắc về tư tưởng, đạo đức, lý tưởng sống.
Thượng tá Hoàng Văn Đồng, Bí thư Đảng ủy, Phụ trách Chính ủy Lữ đoàn 189 khẳng định: “Văn hóa đọc góp phần xây dựng nhân cách, hình ảnh người thủy thủ tàu ngầm Việt Nam mẫu mực, đẹp từ trong đơn vị, gia đình đến ngoài xã hội, với những phẩm chất tiêu biểu: vinh dự, trách nhiệm, lịch thiệp, kỷ cương, đoàn kết, khiêm nhường, kiên cường, quyết thắng”.
Hàng loạt mô hình đọc sách đã và đang được triển khai sáng tạo tại Lữ đoàn như: Tủ sách pháp luật, Mỗi tuần một cuốn sách, Mỗi ngày 10 trang sách, Đọc sách trong lòng biển... đã tạo nên một “hệ sinh thái đọc” phong phú, phù hợp với nhịp sống quân ngũ. Tiến sĩ Nguyễn Thụy Anh – Chủ nhiệm Câu lạc bộ Đọc sách cùng con nhận xét: “Đọc sách ở Lữ đoàn 189 không phải hoạt động phong trào nhất thời, mà là một phương pháp học tập, một giá trị sống được thủy thủ tàu ngầm kiên trì vun đắp”.
Giữa độ sâu của lòng biển, nơi sóng gió không chạm đến được nhưng ý chí người lính vẫn ngày đêm được thử thách, sách với vai trò người bạn đồng hành âm thầm, đang góp phần làm nên những chiến công lặng lẽ nhưng rực rỡ của Lữ đoàn 189 tàu ngầm.
Bằng việc gìn giữ và phát huy văn hóa đọc trong môi trường quân sự đặc biệt, Quân chủng Hải quân không chỉ đào luyện những chiến sĩ giỏi kỹ thuật, vững chuyên môn mà còn kiến tạo những con người giàu lý tưởng, sâu sắc trong tư duy, nhân văn trong hành xử. Trong kỷ nguyên số, nơi nhiều giá trị truyền thống bị xao nhãng, việc những trang sách vẫn được mở đều đặn giữa lòng biển thẳm là minh chứng sống động cho sức mạnh của văn hóa, sức mạnh vượt lên mọi không gian và thời gian, gắn kết con người với tổ quốc, với tri thức, với tương lai.
