Tiếp tục chương trình làm việc phiên thứ 11, sáng 13-5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét việc dự kiến phương án phân bổ vốn ngân sách Trung ương giai đoạn 2021 - 2025 và năm 2022 cho các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia.
Chậm triển khai gây lãng phí nguồn lực quốc gia
Tại phiên họp, đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, đến ngày 19-4-2022, Chính phủ mới có Tờ trình là quá chậm so với thời gian quy định, làm ảnh hưởng đến việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra, đặc biệt bố trí kế hoạch vốn sau gần 1,5 năm chưa được phân bổ cụ thể đến các bộ, ngành, địa phương, gây lãng phí nguồn lực của quốc gia.
“Đề nghị Chính phủ báo cáo làm rõ nguyên nhân và trách nhiệm của các Bộ, ngành trong việc chậm triển khai các Nghị quyết của Quốc hội”, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách Nguyễn Phú Cường nói.
Theo Tờ trình, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân bổ 100.000 tỷ đồng vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 cho các bộ, ngành, địa phương để thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia: Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, song đề nghị phân bổ 95.000 tỷ đồng, chưa phân bổ 5.000 tỷ đồng đối với một số nhiệm vụ, đề án, chương trình chuyên đề chưa được phê duyệt.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội đề nghị Chính phủ giải trình, làm rõ việc phân bổ kế hoạch trung hạn 95.000 tỷ đồng cho các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương thực hiện các nội dung, nhiệm vụ thuộc 3 chương trình mục tiêu quốc gia đã đủ thủ tục, cơ sở để triển khai tổ chức thực hiện theo quy định.
Đối với số chưa phân bổ 5.000 tỷ đồng vốn đầu tư phát triển (gồm 2.000 tỷ đồng của chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và 3.000 tỷ đồng của chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới), đề nghị Chính phủ hoàn thiện cơ sở pháp lý để sớm, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.
Chỉ rõ bộ, ngành, địa phương chậm trễ thực hiện
Qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ nghiêm túc rút kinh nghiệm và làm rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan vì sao chậm phân bổ vốn cho 3 chương trình mục tiêu quốc gia; đồng thời Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ báo cáo Quốc hội bổ sung nội dung này vào chương trình giám sát năm 2023.
Phát biểu ý kiến tại phiên họp, Phó chủ tịch thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Chính phủ giải trình rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan của sự chậm trễ và trách nhiệm của các cơ quan để báo cáo Quốc hội.
“Chậm ở đâu, bộ ngành nào, địa phương nào? Giờ không nói chung chung mà phải có địa chỉ cụ thể”, Phó chủ tịch thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị; đồng thời cho rằng, Chính phủ cần có kế hoạch triển khai cụ thể, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, đẩy nhanh tiến độ và bộ ngành, địa phương nào thực hiện yếu kém thì quy trách nhiệm, kiểm điểm.
Cho ý kiến về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, 3 chương trình mục tiêu quốc gia có ý nghĩa cả về kinh tế, chính trị, an sinh xã hội, quốc phòng, an ninh, tác động rộng lớn tới đối tượng thụ hưởng. Mới đây, tại Hội nghị Trung ương 5 đã tiếp tục bàn về vấn đề tam nông, trong đó nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, chính sách cho đồng bào dân tộc miền núi là hết sức quan trọng.
Tuy thế, “đến nay hành động rất chậm. Nghị quyết của Quốc hội ban hành với tiến độ làm 5 năm nhưng giờ đã hết 1,5 năm mà vẫn còn loay hoay. Do đó cần đánh giá, làm rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan, chậm trễ ở đâu, do ai”, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý.
Đồng thời, Chủ tịch Quốc hội cho biết thêm, đó cũng là lý do mà Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 3 tới khi quyết định lựa chọn giám sát tối cao trong năm 2023 có nội dung tổ chức thực hiện 3 chương trình mục tiêu.
“Quốc hội chọn giám sát thì đó là giám sát tối cao. Quốc hội không chọn thì trở thành giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội - tức là kiểu gì cũng giám sát. Giám sát có đổi mới, cải tiến, không chỉ hậu kiểm mà giám sát ngay trong quá trình tổ chức triển khai, như giám sát về quy hoạch vừa qua thì mới có tác dụng trực tiếp, mới tháo gỡ vướng mắc, khó khăn nếu có khi tổ chức triển khai các nội dung quan trọng này”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ và đề nghị các bộ, ngành, các cấp quán triệt ý thức trách nhiệm của mình đối với 3 chương trình mục tiêu quốc gia.
Tuy vậy, Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, công việc giờ đã chậm thì phải làm nhanh, song “chậm rồi thì phải chắc, nhanh nhưng phải đúng” về mục tiêu, nguyên tắc, tiêu chí, tiêu chuẩn mà các nghị quyết của Quốc hội đặt ra.
Đồng tình cao với báo cáo thẩm tra, Chủ tịch Quốc hội thẳng thắn đề nghị “cứ đúng nghị quyết mà làm, không nhân nhượng, không vi phạm nguyên tắc. Cái nào không rõ, giải trình không thỏa đáng thì để lại, không phân bổ lần này".
Kết luận phiên họp, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất về mặt nguyên tắc phân bổ vốn thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia; đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến để phân bổ theo đúng nguyên tắc Nghị quyết của Quốc hội, bảo đảm trọng tâm, trọng điểm, không phân tán dàn trải hoặc chồng chéo.
