Tổng thống Mỹ Donald Trump đang dựa vào một nhóm cố vấn kinh tế có quan điểm và xuất thân khác nhau khi ông triển khai chương trình nghị về kinh tế vĩ mô, bao gồm chính sách thuế quan đối ứng – vốn đã làm "rung chuyển" thị trường tài chính.
Trong nhóm này có Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, người đã dẫn đầu các cuộc đàm phán thương mại và được các nghị sĩ Đảng Cộng hòa cũng như giới điều hành Phố Wall đánh giá là một người vững vàng. Tiếp đến là Peter Navarro, cố vấn thương mại cấp cao với quan điểm kiên định về thuế quan và lòng trung thành tuyệt đối với ông Trump. Và Howard Lutnick, Bộ trưởng Thương mại – một người bạn lâu năm của Trump – đôi lúc gây ra những "sóng gió nhỏ" khi phát biểu trước truyền thông. Ngoài ra còn có Kevin Hassett, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia, và Jamieson Greer, Đại diện Thương mại Mỹ – hai quan chức thầm lặng nhưng đóng vai trò chủ chốt trong việc định hình, triển khai và truyền tải các thông điệp kinh tế của Trump.
Do có lập trường khác nhau, bộ 'ngũ hổ tướng này' cũng nhiều lần đưa ra những thông điệp không nhất quán.
Các nguồn tin thân cận với Nhà Trắng cho biết việc có những ý kiến khác biệt trong đội ngũ cố vấn không phải là điều mới lạ với Trump. Sau cùng, chính ông mới là người đưa ra quyết định cuối cùng về các vấn đề thuế quan, thương mại và kinh tế. Tuy nhiên, các trợ lý kinh tế hàng đầu này đang thu hút sự chú ý trong bối cảnh nhiều chuyên gia cảnh báo về rủi ro từ các chính sách của người đứng đầu Nhà Trắng.
Scott Bessent
Bessent đang dần khẳng định vị thế trong Nhà Trắng, với nhiều dấu hiệu cho thấy các lập luận của ông đang nhận được sự đồng tình từ tổng thống.
Chính Bessent là người được cử đại diện Nhà Trắng thông tin với báo giới về quyết định tạm hoãn áp thuế quan "đối ứng" trong 90 ngày – sau khi một số cố vấn khác cho rằng Washington đã hết dư địa để thương lượng.
Là người đứng đầu Bộ Tài chính, ông đã dẫn dắt các cuộc đàm phán với Nhật Bản và một số quốc gia khác để đạt được các thỏa thuận thương mại song phương. Ông cũng có mặt trong Phòng Bầu dục khi Thủ tướng Italy đến thăm ngày 17/4 – và chính Tổng thống Trump đã nhường lời để ông phát biểu về các nỗ lực hoàn thiện thỏa thuận.
Bessent được cho là người đã cảnh báo Trump không nên sa thải Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell, vì điều đó có thể gây ra phản ứng tiêu cực trên thị trường tài chính. Với khả năng truyền tải thông điệp rõ ràng, Bessent được cả Phố Main (tầng lớp trung lưu) và Phố Wall (giới đầu tư tài chính) đánh giá cao.
Một đồng minh của Trump nhận xét: "Vấn đề là ai truyền đạt thông điệp tốt nhất? Bessent chính là người đó."
Điều đáng chú ý là Bessent không phải gương mặt trung tâm trong nhiệm kỳ đầu của Trump. Ông từng sáng lập một quỹ đầu cơ vào năm 2015, và trước đó làm việc cho công ty đầu tư của gia đình Soros – những nhân vật thường xuyên bị phe bảo thủ chỉ trích.
Howard Lutnick
Khi Trump đề cử Lutnick làm Bộ trưởng Thương mại, ông đã nhấn mạnh rằng CEO của Cantor Fitzgerald sẽ là người "dẫn đầu chương trình nghị sự về thuế quan và thương mại" – dấu hiệu cho thấy Lutnick được kỳ vọng đóng vai trò trung tâm trong chính sách kinh tế của Trump.
Lutnick quả thực là nhân tố then chốt trong các chiến dịch áp thuế và nhiều lần xuất hiện cùng Trump. Tuy nhiên, các phát ngôn của ông trước truyền thông đôi lúc gây khó xử cho nội bộ Nhà Trắng, làm dấy lên nghi ngờ về mức độ ảnh hưởng thực tế của ông.
Ông từng kêu gọi công chúng đầu tư vào cổ phiếu Tesla trong một cuộc phỏng vấn với Fox News tháng 3 – và mạnh miệng tuyên bố Trump sẽ không lùi bước về thuế quan, chỉ vài ngày trước khi tổng thống đổi ý. Phát biểu của Lutnick về việc hàng triệu lao động Mỹ sẽ "vặn vít lắp linh kiện iPhone" cũng khiến nhiều người sửng sốt.
Một số đồng minh của Trump và giới tài chính Phố Wall cho rằng nếu chính sách thuế quan thất bại, Lutnick sẽ phải chịu trách nhiệm. Dù vậy, với mối quan hệ cá nhân thân thiết với Trump và từng đóng góp hàng triệu USD cho chiến dịch tranh cử, Lutnick vẫn là cái tên có ảnh hưởng trong đội ngũ hiện tại.
Peter Navarro
Navarro – cố vấn cấp cao về thương mại và sản xuất – là người có lập trường cứng rắn nhất trong đội ngũ kinh tế của Trump.
Ông là kiến trúc sư của hàng loạt chính sách thuế quan, ủng hộ việc áp thuế với thép, nhôm, ô tô, cũng như đề xuất mức thuế nhập khẩu tối thiểu 10%, thậm chí cao hơn với các đối tác thương mại lớn. Navarro gọi đây là "tình trạng khẩn cấp quốc gia" để phục hồi ngành sản xuất Mỹ.
Ông từng công khai chỉ trích việc Việt Nam chỉ đơn thuần gỡ bỏ thuế quan là chưa đủ. Tuy nhiên, khi Trump để ngỏ khả năng đàm phán với Trung Quốc và các nước khác, lập trường của Navarro dường như không còn chiếm ưu thế.
Sự hiện diện của Elon Musk – cố vấn không chính thức của Trump – càng khiến vị thế của Navarro lung lay, nhất là khi Musk công khai chỉ trích ông trên mạng xã hội.
Dù vậy, Navarro vẫn được Trump trọng dụng vì lòng trung thành tuyệt đối. Trong nhiệm kỳ đầu, ông từng bị chỉ trích gay gắt vì chống đối nội bộ, và sau đó vướng vòng lao lý do từ chối hợp tác với Quốc hội liên quan đến vụ bạo loạn ngày 6/1.
Kevin Hassett
Giữ cương vị Chủ tịch Hội đồng Kinh tế Quốc gia, Hassett hiện là cố vấn kinh tế hàng đầu của Trump, nổi bật với vai trò truyền thông và phản bác các chỉ trích về chính sách thuế quan.
Dù đôi khi có ý kiến khác biệt phía sau hậu trường, ông vẫn là người phát ngôn thống nhất, giữ đúng thông điệp từ tổng thống.
Trong hồi ký năm 2021, Hassett kể lại việc từng cảnh báo Trump rằng sa thải Chủ tịch Fed là điều khó khả thi và có thể khiến thị trường sụp đổ. Ngày 18/4 vừa qua, ông tiếp tục phát biểu cẩn trọng rằng Trump "vẫn đang cân nhắc" khả năng này.
Hassett từng giữ vai trò Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế trong nhiệm kỳ đầu của Trump và là người tham gia hoạch định chính sách trong đại dịch COVID-19.
Jamieson Greer
Dù ít được biết đến, Greer – Đại diện Thương mại Mỹ – lại đóng vai trò quan trọng trong đàm phán thương mại. Ông từng là Chánh văn phòng cho Đại diện Thương mại Robert Lighthizer trong nhiệm kỳ đầu, tham gia sâu vào các cuộc đàm phán với Trung Quốc và đàm phán lại NAFTA thành USMCA năm 2020.
Theo luật, Greer là người đứng đầu các cuộc đàm phán thương mại. Tuy nhiên, Trump nhiều lần trao quyền thực tế cho Bộ trưởng Tài chính hoặc Lutnick.
Greer được đánh giá cao trong giới thân cận của Trump vì khả năng thực thi chương trình nghị sự. Trong phiên điều trần xác nhận trước Thượng viện, ông khẳng định ưu tiên hàng đầu là giảm thâm hụt thương mại và thúc đẩy sản xuất trong nước.
Ông nói: "Tôi tin rằng chúng ta có một khoảng thời gian tương đối ngắn để tái cấu trúc hệ thống thương mại quốc tế nhằm phục vụ tốt hơn lợi ích của Hoa Kỳ."
