Khi tháng Bảy về, giữa âm vang thiêng liêng của mùa tri ân, của ngày thương binh liệt sĩ, có một ngày không thể lãng quên, ngày 15/7, Ngày truyền thống của Lực lượng Thanh niên xung phong Việt Nam. Đó không chỉ là một dấu mốc lịch sử, mà còn là hồi chuông gợi nhắc về những tháng năm hào hùng, nơi bao thế hệ thanh niên đã viết nên bản anh hùng ca bằng máu, mồ hôi và khát vọng cống hiến. Hôm nay, trong nhịp sống hiện đại đầy biến chuyển, ngày truyền thống ấy vẫn như một ngọn lửa thiêng, để nhắc nhở, để soi rọi và truyền cảm hứng cho lớp trẻ hôm nay bước tiếp con đường lý tưởng mà cha anh đã chọn.
Ngày 15/7/1950, giữa khói lửa của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, lực lượng Thanh niên xung phong (TNXP) Việt Nam chính thức được thành lập theo chỉ thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đơn vị đầu tiên, Đội TNXP công tác Trung ương, được giao nhiệm vụ mở đường, đảm bảo giao thông và vận chuyển lương thực, đạn dược phục vụ chiến dịch Biên giới. Từ thời khắc đó, lịch sử thanh niên Việt Nam đã ghi thêm một trang chói lọi.
Không cầm súng chiến đấu trực tiếp nơi chiến hào, nhưng từng đoàn TNXP đã trở thành “những người lính không quân hàm”, lao vào những cung đường khốc liệt, vượt qua bom rơi đạn nổ, đói khát, bệnh tật, để bảo vệ từng tuyến đường máu xương của dân tộc. Họ là những cô gái, chàng trai tuổi mười tám đôi mươi, còn rất trẻ, rất trong, đã dâng hiến tuổi thanh xuân cho Tổ quốc trong âm thầm, không danh lợi, không đòi hỏi.
Đặc biệt, trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, hình ảnh lực lượng TNXP, với chiếc mũ tai bèo, chiếc ba lô nặng trĩu, đã trở thành biểu tượng bất tử của tinh thần “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”. Bao nhiêu tuyến đường, bao nhiêu công trình, bao nhiêu chiến thắng đều in dấu bàn tay, mồ hôi, và cả máu của TNXP.
Có những địa danh đã đi vào lịch sử như trọng điểm Truông Bồn (Nghệ An), ngã ba Đồng Lộc (Hà Tĩnh), nơi mười cô gái TNXP tuổi vừa mười tám đã ngã xuống khi bom Mỹ cày nát mặt đất. Họ ra đi khi tuổi đời còn quá trẻ, nhưng lý tưởng sống đã vượt trên tuổi đời. Họ không chỉ là những nữ chiến sĩ, mà là hiện thân của một thế hệ không tiếc thân mình cho độc lập – tự do của Tổ quốc.
Sau hòa bình, lực lượng TNXP vẫn tiếp tục hiện diện, nhưng trong một diện mạo mới: Là những đội viên xây dựng kinh tế, xóa đói giảm nghèo, khai hoang lập nghiệp ở những vùng đất khó khăn nhất của đất nước. Họ đi tới những nơi rừng sâu nước độc, những vùng núi cao heo hút, để mở đường, dựng trường, gieo mầm sự sống mới. Những đơn vị TNXP ở Lâm Đồng, Tây Nguyên, Tây Bắc… đã góp phần quan trọng trong công cuộc xây dựng đất nước sau chiến tranh, nơi mà mỗi con đường mở ra là một mạch sống.
Ngày nay, lực lượng TNXP không còn là lực lượng chiến đấu hay sản xuất đơn thuần, mà đã phát triển thành các tổ chức kinh tế, xã hội, giáo dục, hỗ trợ người có hoàn cảnh khó khăn, cảm hóa người lầm lỡ, tham gia các phong trào tình nguyện, bảo vệ môi trường, hỗ trợ giao thông, phòng chống thiên tai… Dấu ấn của TNXP vẫn hiển hiện trong mọi mặt đời sống xã hội, tuy thầm lặng, nhưng sâu sắc và không thể thay thế.
Trong lòng người dân TP. Hồ Chí Minh, hình ảnh các chiến sĩ TNXP áo xanh, đứng kiên cường điều tiết giao thông trong mưa gió, nhiệt tình hỗ trợ mùa thi, giúp người dân đi lại an toàn dịp lễ Tết… đã trở thành hình ảnh thân thương, gần gũi. Đó chính là sự tiếp nối của tinh thần “đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên” – từ chiến hào xưa đến công cuộc dựng xây hôm nay.
Kỷ niệm ngày truyền thống TNXP không chỉ để tri ân quá khứ, mà còn để soi rọi hiện tại và thức tỉnh tương lai. Lịch sử của TNXP Việt Nam là minh chứng sống động rằng: Tuổi trẻ, khi biết sống vì lý tưởng, sẽ trở thành bất tử.
Trong một thời đại mà giới trẻ đứng trước muôn vàn lựa chọn, học hành, khởi nghiệp, sống ảo, hưởng thụ, thì bài học từ lực lượng TNXP lại trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Bài học đó không phải là sự cực khổ hay hy sinh, mà là tinh thần dấn thân, tinh thần phục vụ, tinh thần sống có trách nhiệm với cộng đồng và Tổ quốc.
Lý tưởng không phải là cái gì cao xa, mà là chọn một cách sống có ích. Một thanh niên hôm nay có thể không phải ra trận, không phải xẻ núi mở đường, nhưng có thể sống tử tế, học hành nghiêm túc, làm việc tận tâm, cống hiến cho xã hội, chia sẻ với người yếu thế, dấn thân vào các hoạt động tình nguyện. Đó chính là cách mà người trẻ hôm nay “xung phong” theo cách của thời đại mình.
Tuổi trẻ hôm nay cần nhận ra rằng: Sống có lý tưởng không làm mình thiệt thòi, mà làm mình lớn lên. Bởi lý tưởng là ngọn đuốc dẫn đường, là điểm tựa khi mất phương hướng, là la bàn để vượt qua cám dỗ, hoài nghi và sự lạc lối. Nhìn vào những gương mặt TNXP năm xưa, họ không cần danh hiệu để được vinh danh. Họ sống, chiến đấu, hy sinh… đơn giản vì một điều: Họ yêu đất nước này.
15/7 không chỉ là ngày để tưởng nhớ, đó là ngày để những người trẻ hôm nay tự soi mình, đã làm được gì để xứng đáng với những người đi trước? Có còn ai trong số chúng ta đang sống thờ ơ, ích kỷ, chỉ lo cho bản thân mà quên đi cộng đồng? Có còn ai đang than vãn trước khó khăn nhỏ mà quên rằng cha anh đã từng đổ máu nơi bom đạn mà không một lời ca thán?
Hãy để mỗi ngày 15/7 trở thành một ngày “lắng lại”, để tri ân, để cảm nhận, để khơi nguồn cảm hứng sống đẹp trong giới trẻ, những chương trình giao lưu với cựu TNXP, những hành trình về nguồn, những hoạt động trải nghiệm thực tế… cần được tổ chức thường xuyên để nhắc nhở thanh niên hôm nay rằng: Họ không chỉ là tương lai của đất nước, mà là hiện tại đầy tiềm năng và trách nhiệm.
75 năm đã trôi qua kể từ ngày thành lập lực lượng TNXP, màu áo xanh ấy vẫn còn đó, không phai nhòa theo thời gian, mà ngược lại, ngày càng thấm sâu vào tâm hồn người Việt như một biểu tượng của tuổi trẻ dấn thân, sống đẹp, sống vì lý tưởng.
Hãy để ngày 15/7 trở thành một nhịp cầu nối giữa các thế hệ, để người trẻ không chỉ biết tri ân bằng lời, mà bằng hành động. Hãy để màu áo xanh TNXP, dù là trong chiến tranh hay thời bình, luôn hiện diện trong trái tim của mỗi thanh niên Việt Nam: Như một lời nhắc, một lời hứa, một lời mời gọi.
Bởi tuổi trẻ, nếu không sống như một ngọn lửa, thì cũng đừng sống như một làn khói. Và vì thế, mỗi người trẻ hôm nay, nếu không thể trở thành một TNXP như xưa, thì hãy sống sao cho xứng đáng, với hai chữ Việt Nam thiêng liêng trong tim./.
