Giá trị và ý nghĩa của bài báo ngắn gọn, chỉ vỏn vẹn 698 từ (kể cả tiêu đề) thể hiện sự đúc kết những tư tưởng lớn lao, những suy tư trăn trở của Người về hai vấn đề nâng cao đạo đức cách mạng và quét sạch chủ nghĩa cá nhân – hai vấn đề liên quan trực tiếp tới vận mệnh của Đảng, chất lượng, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước và quyết định đến sự thành, bại của sự nghiệp cách mạng ở nước ta.
Chính Người, từ rất sớm đã chỉ ra chủ nghĩa cá nhân - kẻ địch “nội xâm” của những người cộng sản - cần phải luôn được phòng và chống triệt để, nhằm xây dựng và chỉnh đốn Đảng để Đảng luôn trong sạch, vững mạnh, “là đạo đức, là văn minh”, để đội ngũ đảng viên trở thành những chiến sĩ tiên phong, gương mẫu trong công tác và cuộc sống hằng ngày.
Khi Đảng ta trở thành Đảng cầm quyền, Người càng có nỗi quan tâm lớn hơn bởi trong điều kiện Ðảng cầm quyền thì cán bộ, đảng viên dễ mắc bệnh quan liêu, nhũng lạm. Để tu dưỡng đạo đức đạo đức, trước hết cần phải quét sạch chủ nghĩa cá nhân bởi chủ nghĩa cá nhân chỉ biết đến mình, muốn “mọi người vì mình” là giặc nội xâm, còn nguy hiểm hơn cả giặc ngoại xâm.
Từ bài báo “Nâng cao đạo đức cách mạng quét sạch chủ nghĩa cá nhân” viết nhân dịp kỷ niệm 39 năm thành lập Đảng (3/2/1930-3/2/1969), diện mạo của chủ nghĩa cá nhân được Bác chỉ ra tương đối toàn diện và cụ thể. Bác đã dành phần lớn bài báo để phân tích, chỉ ra những biểu hiện, tác hại và những biện pháp quét sạch chủ nghĩa cá nhân.
Những biểu hiện và tác hại của chủ nghĩa cá nhân
Đọc lại bài báo của Bác, đối chiếu với nghị quyết của Đảng và thực tế hiện nay, có thể nêu lên những biểu hiện và tác hại của chủ nghĩa cá nhân ở nước ta thường là:
Một là: "Họ mang nặng chủ nghĩa cá nhân, việc gì cũng nghĩ đến lợi ích riêng của mình trước hết. Họ không lo "mình vì mọi người" mà chỉ muốn "mọi người vì mình". Do cá nhân chủ nghĩa mà ngại gian khổ, khó khăn, sa vào tham ô, hủ hóa, lãng phí, xa hoa".
Hiện nay chủ nghĩa cá nhân thường gắn với tư tưởng cơ hội, thực dụng, thói nhỏ nhen và tầm nhìn hạn hẹp. Không ít người cố tình lợi dụng những kẽ hở trong hệ thống luật pháp và những sơ hở trong công tác quản lý, điều hành của bộ máy công quyền để làm những việc sai pháp luật, trái đạo đức lương tâm.
Có những người triệt để lợi dụng lúc “tranh tối, tranh sáng” để thu vén lợi ích cá nhân, bất chấp điều hay lẽ phải và lương tâm, chính nghĩa ở đời. "Họ chạy "chức", chạy "quyền", chạy "chỗ", chạy "lợi", chạy "tội". Họ coi trọng lợi ích vật chất tiền của, coi nhẹ giá trị văn hóa tinh thần, sống thực dụng, bất chấp hậu quả tương lai của đất nước ra sao.
Tình trạng này không chỉ tiếp tay cho các thế lực thù địch đẩy mạnh âm mưu “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ mà còn trực tiếp gây chia rẽ, mất đoàn kết trong Đảng, giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng.
Hai là: “Họ tham danh trục lợi, thích địa vị quyền hành. Họ tự cao tự đại, coi thường tập thể, xem khinh quần chúng, độc đoán, chuyên quyền. Họ xa rời quần chúng, xa rời thực tế, mắc bệnh quan liêu mệnh lệnh. Họ không có tinh thần cố gắng vươn lên, không chịu học tập để tiến bộ".
Hiện nay họ sống ngạo mạn, đặc quyền, đặc lợi. Họ "duy ý chí, áp đặt, bảo thủ, chỉ làm theo ý mình; không chịu học tập, lắng nghe, tiếp thu ý kiến hợp lý của người khác". Họ "mắc bệnh "thành tích", háo danh, phô trương, che dấu khuyết điểm, thổi phồng thành tích, "đánh bóng" tên tuổi; thích được đề cao, ca ngợi".
Khi đương thời Bác đã nhiều lần chỉ rõ: Đảng ta không phải là nơi để thăng quan, tiến chức, để làm quan phát tài. Chủ nghĩa cá nhân đang làm ngược lại lời dạy của Bác. Chủ nghĩa cá nhân đang nuôi dưỡng "Tham vọng chức quyền…; kén chọn chức danh, vị trí công tác; chọn nơi có nhiều lợi ích, chọn việc dễ, bỏ việc khó; không sẵn sàng nhận nhiệm vụ ở nơi xa, nơi có khó khăn.
Thậm chí còn tìm mọi cách để vận động, tác động, tranh thủ phiếu bầu, phiếu tín nhiệm cho cá nhân một cách không lành mạnh". Vẫn còn có một bộ phận cán bộ, công chức phấn đấu tiến thân bằng “con đường vòng vèo”, vươn lên không phải bằng chính khả năng, trình độ thực tế của mình, mà thông qua "năng lực... nịnh".
“Năng lực nịnh” xuất phát từ động cơ và mục đích cá nhân hẹp hòi, nó là “con đẻ” của những mối quan hệ xã hội thiếu trong sáng, lành mạnh, tư tưởng bè phái, cục bộ. Sự tồn tại của nó có thể làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến bầu không khí dân chủ của tổ chức, làm biến dạng tình cảm đồng chí, đồng nghiệp và xói mòn phẩm chất đạo đức của người đảng viên, cán bộ.
Ba là: "Cũng do cá nhân chủ nghĩa mà mất đoàn kết, thiếu tính tổ chức, tính kỷ luật, kém tinh thần trách nhiệm, không chấp hành đúng đường lối, chính sách của Đảng và của Nhà nước, làm hại đến lợi ích, của cách mạng, của nhân dân".
Hiện nay họ "không gương mẫu trong công tác; né tránh trách nhiệm, thiếu trách nhiệm, trung bình chủ nghĩa, làm việc qua loa, đại khái, kém hiệu quả; không còn ý thức hết lòng vì nước, vì dân, không làm tròn chức trách, nhiệm vụ được giao". Nhất là khi có sai phạm thì không ai chịu trách nhiệm chính cả, nên rất khó sửa chữa khắc phục.
"Do cá nhân chủ nghĩa mà phạm nhiều sai lầm". Nhiều sai lầm mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dự báo trước đây, hiện nay có thể chỉ ra là: Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi, có mặt, có bộ phận còn diễn biến tinh vi, phức tạp hơn; tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn còn nghiêm trọng, tập trung vào số đảng viên có chức vụ trong bộ máy nhà nước.
Hiện nay trước sức mạnh của hệ tư tưởng của Đảng ta, trước dư luận quần chúng xã hội và trình độ giác ngộ và dân trí ngày càng cao, chủ nghĩa cá nhân đã phải che đậy giấu kín bằng mọi cách tinh vi giả dối và thủ đoạn. Chủ nghĩa cá nhân phát triển đến cực đoan, đã có lúc biến con người trở thành kẻ bất nhân, xảo quyệt, có việc làm thất đức, gây ra những nghịch lý, xấu xa và bất hạnh cho mọi người.
Vẫn đang nóng hổi tính thời sự
Tóm lại, biểu hiện tập trung của chủ nghĩa cá nhân là sống vị kỷ tham lam, ích kỷ hại nhân. Chính chủ nghĩa cá nhân đã sinh ra tệ nạn quan liêu, tham nhũng và lãng phí hiện nay. Nó đang cản trở việc phát huy sức mạnh toàn dân tộc để thực hiện mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh. Nó càng xa lạ, trái ngược với các nguyên lý, mục tiêu lý tưởng cao đẹp và truyền thống vẻ vang của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Do vậy, phải đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, kiên quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân, rèn luyện thấm nhuần và nâng cao đạo đức cách mạng. Nếu làm được điều đó chúng ta sẽ giữ được bản chất của Đảng - bản chất tiên phong của giai cấp công nhân, Đảng của nhân dân Việt Nam anh hùng. Tính logic, chất cách mạng, sức chiến đấu và giá trị thực tiễn của bài báo “Nâng cao đạo đức cách mạng quét sạch chủ nghĩa cá nhân” là như vậy.
Kết luận bài báo, Bác mong việc nâng cao đạo đức cách mạng quét sạch chủ nghĩa cá nhân là một cách thiết thực để kỷ niệm ngày thành lập Đảng ta, Đảng vĩ đại của giai cấp công nhân và nhân dân anh hùng của chúng ta.
Hơn 50 năm đã trôi qua, vào mỗi mùa xuân, chúng ta lại nhớ lời căn dặn thiêng liêng và thường xuyên của Bác Hồ đối với tất cả cán bộ, đảng viên chúng ta mỗi khi nghĩ về Đảng và đất nước.
Vấn đề chống chủ nghĩa cá nhân do Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu ra cách đây đã hơn 50 năm, soi chiếu với tình hình đất nước hiện nay, vẫn đang nóng hổi tính thời sự.
Phát biểu bế mạc Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (4-7/10/2021), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nêu rõ, cùng với ngăn chặn, đẩy lùi thì phải chủ động phòng ngừa, kiên quyết đấu tranh, xử lý nghiêm minh sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những hành vi tham nhũng, tiêu cực.
Xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược và người đứng đầu đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, xử lý nghiêm cán bộ sai phạm.
Phải chú trọng nêu gương những người tốt, việc tốt; ngăn ngừa, cảnh báo, phê phán những việc làm sai trái; đấu tranh mạnh mẽ chống chủ nghĩa cá nhân, thói ích kỷ vụ lợi, "lợi ích nhóm".
Như vậy, dù thời gian có là hơn nửa thế kỉ nhưng vẫn là một sự nhất quán trong nói và làm, quyết tâm hành động triệt để của Đảng ta trong cuộc đấu tranh phòng, chống chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng, nhằm ngăn chặn những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, để Đảng luôn khỏe mạnh, đủ sức mạnh chống lại các loại kẻ thù và vững vàng cầm lái cho con thuyền cách mạng Việt Nam đi đến bến bờ thành công.
