Nguyễn Xí cùng khuyển quân đánh đuổi 10 vạn giặc Minh

Sách Đại Việt thông sử của Lê Quý Đôn có ghi chép rằng: “Vua sai Nguyễn Xí nuôi đàn chó săn gồm hơn 100 con. Sớm chiều chia cơm cho chó, ông đều dùng chuông làm hiệu. Bầy chó theo sự điều khiển của ông nghe lời răm rắp".

Trên bước đường chinh chiến của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, đàn chó của Nguyễn Xí trở thành đội quân đặc biệt. Do được huấn luyện chu đáo, nên từ ăn, ngủ, tấn công, chúng đều tuân theo hiệu lệnh. Khi xung trận, Nguyễn Xí điều khiển bầy chó lăn xả vào trận làm quân giặc hoảng sợ. Giặc Minh khi ấy mỗi khi nghe đến đội quân khuyển của ông lại kinh hãi.

Nổi bật nhất là câu chuyện Nguyễn Xí cho buộc vào cổ đàn chó những chiếc đạc ngựa, khi chạy phát ra tiếng như đoàn kị mã. Ban đêm, ông dẫn chó đến vây trại giặc rồi cho chạy ầm ĩ xung quanh. Quân Minh nghe tiếng, hốt hoảng tưởng bị bao vây tấn công nhưng trời tối không nhìn rõ, chúng đành dùng cung bắn ra tán loạn. Cứ thế, nghĩa quân Lam Sơn không đánh cũng thu được hàng vạn mũi tên. Kế sách lấy tên của giặc của Nguyễn Xí được hậu thế ca ngợi không thua kém gì mưu dùng rơm rút tên của Khổng Minh thời Tam quốc.

Trong 10 năm chiến đấu, Nguyễn Xí đã cùng đàn chó của mình tham gia nhiều trận đánh quan trọng như cuộc vây hãm thành Đông Quan, hạ thành Xương Giang, hay như chiến dịch tiêu diệt và bắt sống gần 10 vạn quân Minh sang tăng viện năm Đinh Mùi (1427).

Vua Lê Lợi khi lên ngôi hoàng đế đã phong cho Nguyễn Xí làm Long Hổ tướng quân, tước Huyện hầu, là bậc khai quốc công thần của triều Hậu Lê. Nguyễn Xí làm quan trải qua 4 đời vua, nắm giữ những chức vụ quan trọng của triều đình. 

Ngày nay, đền thờ Nguyễn Xí vẫn còn ở xã Nghi Hợp, huyện Nghi Lộc, (Nghệ An). Ngôi đền được xây dựng cách đây hơn 500 năm, được công nhận là di sản cấp quốc gia, rất có giá trị về mặt kiến trúc. Lễ hội đền Nguyễn Xí được tổ chức nhằm ngày 30 tháng giêng âm lịch hàng năm.